ZA IZBJEGLICE DUPLO SKUPLJE

Otkup stanova u RS

Banja Luka, 19. novembar 1999. (AIM)

Otkup stanova u Republici Srpskoj mogao bi da pocne tokom prva tri mjeseca sljedece godine, ukoliko ne bude problema prilikom usvajanja Zakona o privatizaciji drzavnih stanova. Nacrt Zakona prosao je raspravu u Narodnoj skupstini Republike Srpske i trebalo bi da se u narednih mjesec dana dostavi opstinama, preduzecima i drugim zainteresovanim subjektima, koji ce dati primjedbe i prijedloge za njegovu izmjenu. Potom ce se u formi prijedloga ponovo naci pred poslanicima entitetske skupstine.

Prema Nacrtu, koji je uradilo Ministarstvo za urbanizam, gradjevinarstvo i stambeno-komunalne djelatnosti, pocetna cijena za oktup kvadratnog metra stambenog prostora bice 600 konvertibilnih maraka. Iako je bilo zamjerki da je suma previsoka, ostalo se pri toj cijeni, s obzirom da i Zakon u drugom entitetu predvidja istu cijenu. Pomocnik ministra za urbanizam i gradjevinarstvo Miladin Gacanovic, kaze da ce se, ukoliko se uvaze popusti koje ce Zakon pruzati, cijena kvadratnog metra uglavnom kretati izmedju 70 i 100 maraka.

Vrijednost stana umanjivace se po osnovu polozajne pogodnosti stana, po stambenim zonama. Po osnovu amortizacije gradjani ce imati popust od 1 odsto godisnje, do najvise 60 procenata. Poseban popust imaju ratni vojni invalidi i on se krece od 30 odsto za trecu, do 3 odsto za desetu kategoriju. Borci proteklog rata imaju popust od 0,75 odsto za svaki mjesec ucesca u ratu, dok je on za borce seste kategorije, lica koja su bila rasporedjena na radnu obavezu, ili u civilnu zastitu, 0,25 odsto. Ratni vojni invalidi prve i druge kategorije, kao i porodice poginulih i nestalih boraca nece placati otkupnu cijenu stana.

Nacrt Zakona predvidja i popust od 50 odsto za lica koja od 31. aprila 1991. godine nisu napustala svoj stan, odnosno teritoriju Republike Srpske. Neizvjesno je da li ce ovaj clan ostati u konacnoj verziji Zakona, s obzirom da Kancelarija visokog predstavnika na njega ima ozbiljne zamjerke. Portparol OHR-a Aleksandra Stiglmajer kaze da ga treba izbaciti, jer je diskriminirajuci za lica koja nisu bila u ovom entitetu u toku rata, odnosno za izbjeglice. Isti stav zastupaju i poslanici Koalicije za cjelovitu i demokratsku BiH i Socijaldemokratske partije BiH u Narodnoj skupstini Republike Srpske. Osim toga, tvrde da je clan u suprotnosti sa Aneksom 7 Dejtonskog sporazuma, jer ce izbjeglice kupovati stanove 50 odsto skuplje.

Pomocnik ministra Gacanovic kaze da ne vidi nista diskriminirajuce u ovoj odredbi, jer "ona ne eliminise gradjane po nacionalnosti", vec "samo one koji su napustili imovinu". "Logicno je da onaj ko je ostao u stanu ima povlastice, za razliku od onoga ko je napustio stan i ostavio ga na milost i nemilost. Sta bi bilo da su svi napustili stanove? Sta bismo onda privatizovali?", pita se Gacanovic.

On dodaje da u Ministarstvu nisu dobili nikakve zamjerke iz OHR-a na nacrt Zakona. Prema njegovim rijecima, OHR je bio upoznat i sa prednacrtom, kao i sa nacrtom Zakona. Poslanici stranaka iz Republike Srpske u skupstinskoj raspravi komentarisali su ovaj clan Zakona slicno Gacanovicu.

Na sjednici Narodne skupstine vise stranaka pokrenulo je pitanje da li ce penzioneri, kao jedna od najugrozenijih kategorija moci da otkupe stan, s obzirom na odredbe kojima se definise da se visak stambenog prostora otkupljuje po pocetnoj cijeni, te da se uplata mora izvrsiti odjednom. Penzioneri uglavnom zive sami, upozorili su poslanici, te tako predstavljaju kategoriju koja ce imati najveci visak prostora. I ovaj dio Zakona, smatraju oni, trebalo bi promijeniti i prilagoditi stanju na terenu.

Za kupovinu stana moci ce se koristiti stara devizna stednja. Zakonodavac je ovdje napravio ogranicenje da se za otkup stana mogu koristiti samo licna sredstva stare devizne stednje kupca stana. Ova odluka obrazlozena je cinjenicom da su ukupna sredstva stare devizne stednje daleko veca od vrijednosti stanova koji ce se prodavati, te da se koristenjem sveukupne devizne stednje ne bi postigao nikakav efekat punjenja Fonda stanovanja.

Sredstva od kupovine stanova prilivace se u Fond, koji treba da bude osnovan posebnim zakonom. Ministar urbanizma i gradjevinarstva Jovo Basic kaze da se u prvom krugu privatizacije stanova moze ocekivati prikupljanje oko stotinu miliona konvertiblinih maraka.

Prema procjenama u Ministarstvu, privatizaciji podlijeze oko 70 kiljada stanova. Nacrt kaze da se moze otkupiti samo stan na kome je steceno stanarsko pravo do 30. aprila 1991. godine. U ostalim slucajevima stan ce se moci otkupljivati ukoliko se u vezi sa njim ne vodi spor, odnosno ako lice koje je ranije stanovalo u stanu nije podnijelo zahtjev za povrat stanarskog prava. Pomocnik ministra Gacanovic kaze da spornih stanova ima oko 30 odsto, te da ce se o njihovom otkupu moci razgovarati kada se utvrdi nosilac stanarskog prava.

Ugovor o otkupu stana potrebno je zakljuciti u roku od godinu dana od stupanja na snagu zakona, a otkup se moze ugovoriti isplatom odjednom ili u mjesecnim ratama, s tim da rok otplate ne moze biti duzi od 20 godina. Ukoliko nosilac stanarskog prava ne sklopi ugovor o otkupu u predvidjenom roku, duzan je u roku od 60 dana nakon toga sklopiti ugovor o zakupu na neodredjeno vrijeme. Visinu zakupnine odredjivace opstina odnosno grad na cijem podrucju se stan nalazi.

Aleksandar Zivanovic (AIM)