Pomilovanje nevinih
CRNA GORA DONIJELA NOVI ZAKON O AMNESTIJI
Crnogorski parlament izglasao Zakon o amnestiji, koji oslobadja svake odgovornosti crnogorski gradjani koji su odbili da ucestvuju u ratnim akcijama Vojske Jugoslavije na Kosovu. No, pravo pitanje je - da li ce Crna Gora zaista moci da zastiti svoje drzavljane
AIM Podgorica, 13.11.1999. godine
TXT: Cetranest hiljada crnogorskih gradana, koji su proljetos odbili da se pridruze Vojsci Jugoslavije u ratu protiv NATO snaga, vise - makar formalno - ne bi trebalo da strahuju od visegodisnjih zatvorskih kazni i progona vojnih vlasti. Poslanici republickog parlamenta izglasali su krajem ove sedmice Zakon o amnestiji, koji predvida oslobadanje bilo kakve krivice svih onih protiv kojih su vojna tuzilastva i vojni sudovi podigli optuznice zato sto se nisu odazvali u rezervni sastav Vojske Jugoslavije tokom ratnih djejstava na Kosovu.
Prema novousvojenom zakonu, "oslobadaju se od gonjenja I potpuno oslobadaju od izvrsenja pravosnaznom presudom izrecene kazne zatvora lica koja su u periodu od 15. marta do 30. juna 1999. godine izvrsila krivicna djela: neodazivanje pozivu I izbjegavanje vojne sluzbe, izbjegavanje vojne sluzbe onesposobljavanjem ili obmanom, protivzakonito oslobadanje od vojne sluzbe, samovoljno udaljenje i bjekstvo iz Vojske Jugoslavije, izbjegavanje propisa i pregleda i neizvrsavanje materijalne obaveze", sto je sve kaznjivo po Krivicnom zakonu Savezne Republike Jugoslavije.
Prijedlog zakona podnijela je, na usvajanje po hitnom postupku, grupa poslanika trostranacke vladajuce koalicije - Demokratske partije socijalista, Socijademokratske partije i Narodne stranke. Na to ih je prvenstveno motivisala cinjenica da se veliki broj crnogorskih gradana, koji su odbili da "brane otadzbinu" tokom NATO napada na SRJ, nasao na meti rigoroznih vojnih sudova, uz mogucnost da budu kaznjeni zatvorom. Procjenjuje je da je takvu kaznu moglo da "zaradi" oko 14.100 vojnih obveznika iz Crne Gore. Neki su, medutim, i osudeni, ali nema zvanicnih informacija ni koliko je takvih ni da li se nalaze iza resetaka.
"Zakonom o amnestiji aktuelna vlast zeli svim gradanima Crne Gore da obezbijedi potpunu pravnu sigurnost zbog neodazivanja na vojne pozive prije i tokom ratne drame na Kosovu. To je prijeko potreban akt i u pogledu moralne, pravne i ustavne satisfakcije nasih gra|ana, koji su prezivjeli ne male posljedice tokom sukoba na Kosovu i bili izlozeni raznim pritiscima saveznih vojnih organa. U crnogorskom parlamentu nikada se do sada nije nasao manji a znacajniji zakon", objasnjava Savo Durdevac, sef Poslanickog kluba Narodne stranke i jedan od potpisnika "zakona o pomilovanju dezertera".
Usvajanjem Zakona o amnestiji, grjehovi vojnih obveznika pre{li su u nadleznost civilnih institucija. Da li ce se sa tim pomiriti vojne vlasti? Da li ce, kao reakcija na skupstinsku odluku, uslijediti nove akcije vojne policije? Ukoliko bi, eventualno, vojska htjela da istjeruje svoju pravdu, odnosno da hapsi i sudi onima koji se nisu povinovali njenim proljetosnjim naredbama, prvo bi moralo da bude zavedeno vanredno stanje. To bi bilo jedino opravdanje za novi izlazak vojnika na crnogorske ulice.
Ovlasceni predstavnik Komande Druge armije Vojske Jugoslavije, koja "pokriva" Crnu Goru, kaze da oni nemaju sto da komentarisu donosenje crnogorskog Zakona o amnestiji: "Vojska radi po Saveznom ustavu i zakonima, zna se sta je kaznjivo po Krivicnom zakonu SRJ i to je u nadleznosti vojnih sudova".
"Ni sa ovim zakonom necemo razrijesiti sve nase probleme sa neodgovornom upotrebom ili, tacnije, zloupotrebom VJ. Sve je to skopcano sa jos nedefinisanim drzavno-pravnim statusom Crne Gore", smatra Rifat Rastoder, potpredsjednik crnogorskog parlamenta, dodajuci da se zbog toga crnogorska vlast nije mogla da ceka skrstenih ruku sta ce se desiti sa hiljadama njenih nezasticenih gradana.
Oko zakonskog teksta vodila se cetvorodnevna prilicno burna skupstinska rasprava. Poslanici Socijalisticke narodne partije Momira Bulatovica (u parlamentu ih ima 29) nisu podrzali zakon, jer je, po njihovom patriotskom stavu, na koji su se tako cesto pozivali, u suprotnosti sa ustavom i interesima SRJ I Crne Gore. "Zakon je samo satisfakcija crnogorskom rezimu, a ne onima na koje se odnosi, jer ce im trajno ostati hipoteka da su izdali svoju zemlju", smatra poslanik te stranke Bozidar Milovic. Inace, njegovi partijski istomisljenici, po kojima je zakon jos jedan separatisticki potez Crne Gore, i dalje su uvjereni, prema izjavama u skupstinskoj debati, da je "Slobodan Milosevic dobar i mudar drzavnik" i da ce "Kosovo opet biti nase".
Poslanici Demokratske partije socijalista osporili su primjedbe SNP-a da je zakon neustavan - crnogorski Ustav predvida da drzava Crna Gora ima pravo da zakonima regulise pitanja od znacaja za Republiku i svoje gradane. Podsjetili su takode da Savezna skupstina nije tokom rata na Kosovu, koji je trajao 78 dana, proglasila ratno stanje, niti su Crna Gora i njen predsjednik ucestvovali u odlukama vojnog karaktera, vec su ih iskljucvo donosili federalni organi. S tim u vezi zakljuceno je da je "cinizam suditi onima koji nisu htjeli da se bore sa onima koji danas cuvaju mir na Kosovu, na sta je pristala srpska vlast". Iz vladajuce koalicije takode je upozoreno da pomenuti zakon nije uperen protiv Vojske Jugoslavije, vec protiv politicke zloupotrebe vojske, koja ne smije biti nicije licno i partijsko sredstvo.
Za Zakon su glasali i poslanici obje stranke koje okupljaju Albance - Demokratski savez u Crnoj Gori i Demokratska unija Albanaca, posebno apostrofirajuci da je to ne samo u interesu albanskih gradana nego i "veoma znacajno sto se tako Crna Gora ogradila od diktatorskog rezima u Beogradu".
Podrzali su ga i poslanici Liberalnog saveza, ali uz poruku aktuelnoj vlasti da liberali time ne prihvataju "pokusaj nametanja kolektivne amnezije, odnosno kolektivnog zaborava, gradanima Crne Gore za ono sto im je ona ucinila u proteklih desetak godina". Uz to, liberali sumnjaju da ce crnogorska vlast uspjeti da amnestira one koji se nisu povinovali ratnim naredbama vojske.
Da li su u pravu? I ranije je crnogorski parlament stitio gradjane, regrute koji su slati na Kosovo i koje je progonila vojna policija. Zivot je, medutim, ispisvao druge price: crnogorski regruti na Kosovu ostali su sve dok je to vlastima u Beogradu odgovaralo, rezervistima u Crnoj Gori vojna policija je tokom NATO intervencije upadala u kuce i stanove, novinari na spisku vojnog tuzilastva morali su se privremeno iseljavati iz Crne Gore... Zato, oni koje vojska i dalje tuzi, mozda se I ne smiju previse radovati. I pored signala dobre volje, niko ne moze predvidjeti: hoce li ovog puta zvanicna Crna Gora uspjeti da zastiti vlastite gradjane, nevine i lojalne sopstvenoj drzavi, od vojnih vlasti kojima je naredbodavac u Beogradu.