ZLOCIN SA DALJINSKIM UPRAVLJACEM

Ko stoji iza atentata na Kopanju

Banjaluka, 24. oktobar 1999. (AIM)

Izvrsioci atentata na Zeljka Kopanju, vlasnika i glavnog i odgovornog urednika banjaluckih "Nezavisnih novina", jos nisu poznati. Istraga je u toku i njeni rezultatzi se 'u interesu istrage' ne saopstavaju. Timu domacih strucnjaka za terorizam prikljucili su se i eksperti IPTF-a iz Sarajeva.

Teroristicki akt mracnih sila protiv slobodne rijeci, kako je u gotovo svim javnim reagovanjima nazvan atentat na vlasnika najmocnije privatne izdavacke kuce u RS, trazi ovih dana odgovor na pitanje ko su 'mracne sile' koje stoje iza atentata i zasto se bas Zeljko Kopanja nasao na listi za likvidaciju. Isto toliko smisla ima i pitanje zasto je atentat uslijedio bas sada, a ne prije cetiri godine, kada su 'Nezavisne' zestoko udarale po ideologiji SDS-a i njegovih trabanata.

Kopanja (45) je svoju novinarsku karijeru zapoceo prije vise od dvadeset godina. Pocetak rata docekao je u drzavnom 'Glasu srpskom' na mjestu urednika. Njegovi kriticari mu zamjeraju sto je u to vrijeme bio blizak nacionalistickoj opciji vladajuce Srpske demokratske stranke (SDS). Ne osporavajuci ovu vrstu prigovora, Kopanji se mora odati priznanje za napustanje koncepta patriotskog novinarstva u vrijeme kada je to izgledalo po zivot mnogo opasnije od kritickog pisanja danas - tri godine poslije rata. Redakciju 'Glasa' Kopanja napusta sa nekoliko istomisljenika krajem 1995. godine i osniva 'Nezavisne novine' kao izdanje privatnog izdavackog preduzeca. Za taj poduhvat dobio je finansijsku i moralnu podrsku sadasnjeg premijera Milorada Dodika, koji je u to vrijeme bio nezavisni poslanik u Narodnoj skupstini RS i najostriji kriticar vladajuceg rezima na Palama.

Pola godine kasnije pojavljuje se dnevno izdanje 'Nezavisnih novina', a polovinom 1997. godine i NES Radio. Izdavacko preduzece 'Nezavisne novine' izraslo je u najmocniju izdavacku kuci u RS i danas zaposljava oko 70 radnika, ima moderno opremljene redakcijske prostore i koncepciju razvoja koju podrzavaju donatori medjunarodne pomoci.

Od osnivanje 'Nezavisne novine' postaju jedini izvor alternativnog politickog misljenja i mjesto okupljanja slobodnih intelektualaca, opozicionih politicara i hrabrih novinara. Banjalucka redakcija 'Nezavisnih' postala je prozor u svijet i glas nade i razuma za veliki broj gradjana RS koji nisu prihvatali politiku bezumlja jedne totalitarne vlasti. Za banjalucku politicku scenu 'Nezavisne' su postale alternativni parlament u kome su mogli da istupaju krajisku politicari koji se nisu slagali sa politikom Radovana Karadzica i Momcila Krajisnika. Zahvaljujuci 'Nezavisnim' radjali su se banjalucki 'disidenti'- Predrag Radic, Rajko Kasagic, Radoslav Brdjanin i mnogi drugi, koji ce svojim opozicionim stavom formirati demokratsko jezgro u Banjaluci i pomoci tadasnjoj predsjednici Biljani Plavsic da se uspjesno obracuna sa paljanskim rukovodstvom. U toj demokratskoj revoluciji uloga Zeljka Kopanje i njegovih novina ima neprocjenjivi znacaj.

Kada je Milorad Dodik preuzeo funkciju prdsjednika Vlade i vlast napokon presla u Banjaluku, 'Nezavisne novine' su se upustile u obracun sa kriminalom bivseg drzavnog i politickog rukovodstva. Ostro, argumentovano i beskompromisno se vodio rat protiv organizovanog kriminala jedino na stranicama 'Nezavisnih'. Novine su trazile odgovor za mnoge afere, iznosile argumentovane optuzbe i trazile odgovor. Pisanje o kriminalu imalo je politicke efekte, ali je za kriminalce bilo bezopasno. Drzava nije imala snage da se sa njim obracuna i oni nisu novinare i novine smatrali svojim ozbiljnim neprijateljem. Zbog toga niko danas ne vjeruje da je atentat djelo kriminalaca ili njihovog lobija.

Za one koji ce ideologe atentata traziti u redovima ideoloskih protivnika, koji su uredjivacku koncepciju 'Nezavisnih novina' podvodili pod subverzivnu marionetsku politiku, sjediste organizatora teroristickog akta je u Beogradu i pod kontrolom drzavne bezbijednosti i Slobodana Milosevica. Njihovi argumenti su da su 'Nezavisne' otisle predaleko u rusenju Milosevica i slabljenju njegove politicke pozicije u Republici Srpskoj, cime su ugrozile politicku poziciju Milosevica u Srbiji i dovele u pitanje nacionialni interes srpskog naroda u BiH, sluzeci se u tom izdajnickom i zavjerenickom poslu tendencioznim lazima, poluistinama i senzacionalistickim izmisljotinama, poput price o kupovini imanja u Juznoj Africi njegovog sina Marka. Pristalice ove teze smatraju da su 'Nezavisne' postale instrument politickog obracuna vlade premijera Milorada Dodika sa zvanicnim Beogradom, argumentujuci svoje tvrdnje cestim susretima i vrlo bliskim odnosima Kopanje i Dodika. Atentat na Kopanju trebao bi biti poruka premijeru Dodiku, sa istim znacenjem koje je za opoziciju u Srbiji imao nedavni atentat na Vuka Draskovica.

I sam Kopanja je, u bolnickoj postelji, prilikom prvog susreta sa svojim zamjenikom Radmilom Sipovcem, pitao da li je SPS reagovala na atentat, ocigledno vjerujuci da je daljinski upravljac njegovog ubice u Beogradu.

Dovodjenje atentata u vezu sa serijom tekstova o ratnim zlocinima Srba protiv Bosnjaka i Hrvata u toku rata, koje su 'Nezavisne' objaviljivale poslednjih mjeseci, mnogi smatraju odlucujucim momentom u donosenju odluke o likvidaciji. Odmotavanje price o zlocinima navodi na sumnju da je strategija zlocina planirana u Beogradu, odakle je vojnim i policijskim kanalima i uz pomoc specijalno obucenih formacija realizovana na prostorima RS. Iznosenjem novih detalja o zlocinima o kojima se jos uvijek cuti, vodilo bi sklapanju mozaika i objelodanilo umijesanost u njihovo planiranje mnogih ljudi iz politickog i drzavnog vrha Beograda, ali i RS.

Nedavna izjava premijera Dodika da ce se razmotriti promjena odnosa prema Haskom sudu, sto je protumaceno namjerom hapsenja i izrucivanja Tribunalu osumnjicenih za ratne zlocine, aktuelizovala je ovu opasnost. Zbog toga bi mogli biti u pravu oni koji procjenjuju da je atentat na Kopanju planiran kao odgovor i opomena i njemu i premijeru Dodiku da se klone svake price o ratnim zlocinima.

Branko Peric (AIM)