IZMEDjU PRAVA I POLITIKE

Slucaj Knezevic

Banjaluka, 17. maj 1999. (AIM)

Veliko vijece Okruznog suda u Srpskom Sarajevu izreklo je

1. aprila oslobadjajucu presudu za sest lica optuzenih za ubistvo Srdjana Knezevica, zamjenika nacelnika Centra javne bezbjednosti Srpsko Sarajevo.

U obrazlozenju presude, predsjednik sudskog vijeca sudija Mladen Ruzojic, izmedju ostalog, navodi: "Ne samo da nema dokaza protiv optuzenih Duska Tesica, Srdjana Davidovica, Gorana Siljegovica, Branislava Milanovica, Slavka Mihajlovica i Zeljka Jankovica, vec je nesumnjivo utvrdjeno da nisu izvrsioci tog gnusnog cina. Sasvim je jasno da su krivci na drugom mjestu i da su sestorica optuzenih neopravdano bila u pritvoru".

Srdjan Knezevic je ubijen 7. avgusta 1998. godine na Palama. I prije nego su nadlezni organi MUP-a Republike Srpske izdali zvanicno saopstenje o ubistvu Knezevica, oglasili su se predstavnici politickih partija RS. "Vise je nego vidljivo da je rijec o narucenom ubistvu, koje ima za cilj unosenje straha i sprecevanje privodjenja okrivljenih licu pravde", bio je stav Srpskog narodnog saveza Biljana Plavsic, ciji je Knezevic bio glavni oslonac na Palama. SNS je upozorio da Knezevicevo ubistvo ima za cilj "politicku destabilizaciju RS".

U zajednickom saopstenju tadasnjeg predsjednika RS Biljane Plavsic i jos uvijek aktuelnog premijera Milorada Dodika, kaze se da ubistvo Knezevica "prevazilazi sve norme ljudskog ponasanja i razuma, ciji je cilj stvaranje haosa i bezakonja u vrijeme predizborne kampanje od onih kojima smeta medjunarodni ugled, unutrasnji progres i otvaranje RS prema svijetu".

Od tog trenutka bilo je potpuno jasno da ce rasvjetljavanje okolnosti, vezanih za ubistvo ratnog komandanta "Bijelih vukova", biti tesko zadrzati u domenu prevosudja. Milovan Stankovic, u to vrijeme ministar MUP-a RS, dodatno je podiga tenzije vezane za slucaj Knezevic. U saopstenju za javnost 12. avgusta, Stankovic je Knezevicevo ubistvo doveo u direktnu vezu, sa tada prvim covjekom SDS-a i clanom Predsjednistva BiH, Momcilom Krajisnikom.

Naime, Knezevic je bio u operativnoj grupi koja je uhapsila tadasnjeg potpredsjednika direkcije SDS-a i direktora preduzeca "Centreks" Milovana Bjelicu, uz cije ime je bilo vezano niz afera iz oblasti privrednog kriminala. Stankovic je kazao da je za pustanje iz pritvora Bjelice licno zasluzan Krajisnik, koji je tokom boravka u MUP-u Bijeljine, govoreci o Knezevicu, rekao da mu "niko ne moze garantovati zivot nakon hapsenja Bjelice" i da ce ga "ovi ubiti kao psa":

Na Stankoviceve optuzbe SDS je reagovao najavom povlacenja iz predizborne kampanje, a preostalih mjesec dana do opstih izbora u BiH, dva suprotstavljena srpska politicka bloka (SDS I Srpska radikalna stranka sa jedne strane i koalicija 'Sloga', odnosno Socijalisticka partija, Nezavisni socijaldemokrati i SNS, sa druge strane) Knezevicevu smrt ce obilato upotrebljavati za ubiranje naklonosti glasaca.

Plavsiceva je svoje odmetanje od SDS-a (juna 1997. godine) i siroku naklonost velikog dijela politicke javnosti RS, ali i medjunarodne zajednice, zasnovala na "borbi protiv kriminala", ciji su glavni protagonisti, po njenim tvrdnjama, bili celni ljudi SDS-a.

Hapsenje Bjelice, nesporno je bilo tempirano za jek predizborne kampanje, jer su se clanice 'Sloge' nadale da ce otvaranje procesa protiv bitnih aktera u lancu privrednog kriminala RS, doprinijeti i dodatnoj naklonosti birackog tijela. Postavlja se pitanje da li je slijedom te logike ubistvo Knezevica bilo jasna opomena da se "ne dira zabranjeno voce".

U medjuvremenu policija je, nesporno pod ogromnom paskom javnosti, otpocela sa istraznim postupkom. Specijalni tim MUP-a, u kojem se nalazio i nacelnik uprave policije Ljubisa Savic Mauzer, u opseznoj istrazi na Palama, ispitala je 32 lica, od kojih je 7 zadrzano u pritvoru. Pomoc i nadzor tokom istrage pruzili su i pripadnici medjunarodnih policijskih snaga UN-a.

U izvjestaju, koji je IPTF objavio po okoncanju izbora, navedeno je da su tokom istraznog postupka pojedini pripadnici policije izasli iz okvira svog mandata. "Izlazenje iz mandata", ogledalo se u prekomjernoj upotrebi fizicke prinude protiv lica za koje se smatralo da su u vezi sa ubistvom Knezevica i njihovim nezakonitim zadrzavanjem u pritvoru izvan sjedista MUP-a, odnosno istraznog zatvora. Neposredno nakon toga, ministar Stankovic je po nalogu komandanta IPTF-a, Ricarda Monka, suspendovao Mauzera sa svih duznosti u MUP-u RS.

Nedugo nakon toga i Stankovic ce ostati bez ministarske fotelje, au problemima vezanim za konstituisanje novoizabrane vlasti slucaj Knezevic je pao u zaborav. Devet mjeseci, javnost je tu i tamo dobijala sture informacije o sudskom postupku protiv sest lica optuzenih ua Knezevicevo ubistvo, da bi prasinu zavitlala izrecena prvostepena presuda.

Drago Kalabic, jedan od celnih ljudi SNS-a i predsjednik Komisije za kontrolu rada MUP-a i pitanja bezbjednosti Narodne skupstine RS izrazio je "zaprepastenje zbog saznanja da su pravosudni organi u Srpskom Sarajevu oslobodili osumnjicene za ubistvo Srdjana Knezevica zamjenika nacelnika CJB Srpsko Sarajevo i legendarnog komandanta proslavljene jedinice "Bijeli vikovi"". "Nakon ove presude, ne ulazeci u njenu sustinu, gorka je cinjenica da prema takvoj presudi u ovom momentu nema krivca za ubistvo Knezevica. Nakon ovakve presude jasno je da se mafija uvukla u pravosudje, a dijelom i u MUP RS, te je to otvoreni poziv razbojnicima i ubicama na djelovanje, te poziv na vladavinu bezakonja", istakao je Kalabic. On je kazao da su "dokazi o ubistvu Knezevica bili javno publikovani, te se javnost mogla uvjeriti u njihovu snagu", i upitao se "ima li mafija u RS svog sefa i ko je taj covjek, te ima li RS snage da stvori jedinstven front protiv mafije". Kalabic je naglasio da ce zahtijevati hitno sazivanje Komisije za kontrolu rada MUP-a Narodne skupstine na kojoj bi se trebali saslusati i misljenje Ljubise Savica i Zivka Bojica, bivsih visokih funkcionera MUP-a RS "za koje smatram da su nelegalno i pod pritiskom mafije suspendovani iz MUP-a, nakon provedenog istraznog postupka i objelodanjivanja dokaza u vezi sa ubistvom Srdjana Knezevica".

Tako je ponovo na povrsinu isplivala ocita netrpeljivost, ne samo izmedju dvije srpske politicke opcije, nego i na relaciji Banjaluka - Pale, istocni - zapadni dio RS.

Ministar pravde u Vladi RS Milan Trbojevic, pokusao je da stisa politicke strasti i cijeli slucaj zadrzi gdje mu je i mjesto - u domenu organa pravosudja.

"Sudija Ruzojic postupak je proveo precizno i korektno pokazujuci izuzetnu upornost u prikupljanju cinjenica koje su mu bile na raspolaganju. Zbog toga cude burne, neprimjerne, pa i nesuvisle reakcije pojedinaca koje su potpino u suprotnosti sa nasim zeljama da sud bude nezavisna institucija", izjavio je ministar Trbojevic, naglasivsi "da se politika ne treba mijesati u to". On je istakao da ce procjenu sudskog postupka dati drugostepeni sud. "Rajko Bojat je iskusan i strucan javni tuzilac", smatra ministar pravosudja RS i dodaje da vjeruje da je "javni tuzilac ubijedjen da je njegova optuzba utemeljena". "Stoga vjerujem da ce napisati argumentovanu zalbu, da ce Vrhovni sud svestrano razmotriti cinjenice i dokaze odbrane i optuzbe i da ce doci do objektivne istine. Mislim da nikome ne moze biti preci neki politicki cilj od pravde i zakona i zato bi se dobronamjerna politika trebala uzdrzati od komentara", zakljucuje ministar Trbojevic.

Politika, dobronamjerna ili ne, ipak se nije uzdrzala. Clan Izvrsnog odbora SNSD-a Slavko Mitrovic, komentarisuci presudu u slucaju Knezevic, izjavio je da je sudija Ruzojic "stavio u funkciju svjedoka odbrane". S druge strane, jedan od celinh ljudi SRS-a Slobodan Cvijetic, naglasio je da je ova presuda samo logican zakljucak "jednog nelegalnog postupka, koje su pojedine politicke strukture u RS pokusale iskoristiti u vlastitu promociju". On je najavio da ce se svih sest lica, optuzenih pa oslobodjeni za ubistvo Srdjana Knezevica, "u organizaciji SRS-a" (zasto bas tako?) obratiti javnosti i iznijeti svoje vidjenje cjelokupnog postupka.

Gordana Katana (AIM)