GRADOVI PUNI, SELA PRAZNA

Sarajevo May 12, 1999

Demografske perspektive RS

Banjaluka, 12. maj 1999. (AIM)

Prema strucnim procjenama Republickog zavoda za statistiku, u Republici Srpskoj danas zivi 1.448.537 stanovnika, sto je preko 16 hiljada vise u odnosu na 1998. godinu. Podatak nije pouzdan zbog velikih i cestih migracija stanovnistva o kojima se ne vode evidencije, tako da ce sve do popisa stanovnistva, koji je planiran za 2001. godinu, broj stanovnika RS biti predmet procjena i nagadjanja koje ce zavisiti od svrhe i cilja u koji se vrse.

Strucni saradnik za demografiju u Republickom zavodu za statistiku u Banjaluci, Milka Miholjcic, istice da je prirodni prirastaj stanovnistva Republike Srpske u postratnim godinama u blagom ali sigurnom porastu. "Mada podaci za proslu godinu jos nisu kompletni, indikativno je da je natalitet stanovnistva RS u 1997 godini veci za 0,6 promila u odnosu na 1996. godinu. To, jezikom brojeva, izgleda ovako: u toku 1996. godine u RS je registrovano 12.263 zivorodjene djece, dok ih je u 1997. godini bilo 13.757", kaze gospodja Miheljcic.

Prema istom izvoru, uporedo sa povecanjem nataliteta u RS se povecava i stopa smrtnosti stanovnistva. Primjera radi, u

  1. godini u RS je umrlo 10.931 lice, dok se u 1997. godini ta cifra povecala na 11.755 lica. Podaci pokazuju da je stopa smrtnosti u 1997. u odnosu na 1996. godinu veca 0,4 promila. Smrtnost novorodjencadi u 1996. godini bila veca u odnosu na 1997. godinu, tako da se procjenjuje da bi i mortalitet dojencadi i u prosloj godini mogao biti u opadanju.

Uporedo sa povecanjem nataliteta i mortaliteta, u RS se povecava broj sklopljenih brakova, ali i broj razvoda. Tako je u

  1. godini u RS sklopljeno 6.415 brakova, ili 4,6 brakova na hiljadu stanovnika, dok je 1997. godine broj sklopljenih brakova povecan na 7.120, ili 5,1 brak na hiljadu stanovnika. Iz podataka se vidi da je broj brakova sklopljenih u 1997. u odnosu na 1996. godinu veci za 0,6 promila. U 1997. godini je u RS razvedeno 737 brakova, sto je nesto vise u odnosu na 1996. godinu. Jezikom statistike, na 2000 stanovnika u RS se razvodi po jedan bracni par.

Republika Srpska spada u kategoriju drzava koje imaju prenaseljene urbane centre i velike nenaseljene prostore. U prenaseljene gradove spadaju Banjaluka, Prijedor, Gradiska, Bijeljina i Trebinje, dok su nenaseljena podrucja granicni pojasevi prema Federaciji BiH, a narocito u zapadnom dijelu RS i kompletna istocna Hercegovina, izuzev Trebinja.

"U minulom ratu ljudi su bjezali uglavnom iz sela u gradove. Zbog toga smo dobili bukvalno prenaseljena urbana podrucja i poluprazna ili potpuno prazna neka sele, pa cak i cijele regije", kaze profesor geografije na Filozofskom fakultetu u Banjaluci, Zdravko Marjanac, ilustrujuci tvrdnju podatkom da je samo u Gradu Banjaluci zvanicno registrovano 72.848 izbjeglica, ili 22.757 porodica. Velika vecina novopridoslog stanovnistva je ruralnog porijakla. U Banjaluci trenutno zivi 219.839 gradjana, od cega preko jednu trecinu cine izbjeglice. Zatim slijede Bijeljina sa 106.483 stanovnika, Prijedor sa 94.096, Gradiska sa 60.063 i Brcko u kome zivi 39.087 stanovnika.

Prema profesoru Marjancu, u RS se jos uvijek vise ljudi useljava nego sto se iseljava. Od 1996. godine, kada je pocelo sprovodjenje Erdutskog sporazuma o reintegraciji istocne Slavonije u Hrvatsku, u RS se iz tog dijela Hrvatske doselilo preko 60 hiljada ljudi. Od pocetka NATO napada na SRJ, u RS je doslo jos oko 20 hiljada ljudi iz SRJ. Medju njima su uglavnom izbjeglice iz Hrvatske.

Kad su u pitanju dalje prognoze o kretanju i broju stanovnika RS, o tome naucnici imaju razlicito misljenje. Tu, prema rijecima profesora Marjanca, postoje nekoliko prognoza. Jedni smatraju da ce u RS 2015. godine zivjeti 2,3 miliona stanovnika, a po drugima ta brojka bi mogla iznositi oko 1,9 miliona. Prema najrealnojoj procjeni, RS bi za 16 godina mogla imati maksimalno 1,5 miliona stanovnika.

Sekul Popovic (AIM)