POVLACENJE ILI ODLAZAK?
Medjunarodne organizacije u RS
Banjaluka, 16. april 1999. (AIM)
Prve 'zrtve' NATO bombardovanja Savezne Republike Jugoslavije u Republici Srpskoj bile su medjunarodne organizacije. Talas demonstracija opustosio je vecinu njihovih sjedista. Pored kancelarija ambasada SAD-a, Velikje Britanije, Njemacke i Francuske, na udaru razularenih demostranata nasle su se i humanitarne organizacije. Bio je to razlog da gotovo sve medjunarodne organizacije istog dana napuste RS i zatvore svoje kancelarije.
Prvi su se, put Bihaca, grada koji spada u "zonu odgovornosti" bosnjackih kancelarija, zaputili sluzbenici IPTF-a. Ostali su se zaustavili u Sarajevu, gdje su nastavili sa radom. Alun Roberts, portparol UN za regiju Banjaluka - Bihac, potvrdio je da se jedan broj pripadnika IPTF ubrzo vratio na podrucje RS. Sto se tice Visokog komesarijata za izbjeglice, oni su jos uvijek zadrzali dio lokalnog osoblja u banjaluckoj kancelariji, ali je realizacija projekata zaustavljena.
Na konferencijama za stampu medjunarodnih organizacija, koje odnedavno predstavnici agencija Ujedinjenih nacija, drze odvojeno od portparola SFOR-a i OHR-a, novinari u Banjaluci vise nemaju priliku da cuju predstavnika Visokog komesarijata za izbjeglice. Kako je saopstio Alun Roberts, portparol UNHCR-a Vendi Rpenport se nalazi u Sarajevu, gdje obavlja svoje duznosti. U "egzilu" je i Kristina Kolbert, koja jos uvijek zvanicno obavlja duznost sefa kancelarije Svjetskog programa hrane UN u Banjaluci, ali iz Sarajeva. Gospodji Kolbert, posto je drzavljanka SAD, njeni sefovi su preporucili da se ne vraca na teritoriju Republike Srpske. Radi licne sigurnosti. U izjavi koju je Kristina Kolbert dala za AIM posredstvom svojih lokalnih sluzbenika u Banjaluci, ona je istakla da ce sledovanje hrane za najsiromasnije stanovnike banjalucke regije za maj i juni biti uredno isporuceno i da zali sto je zbog desavanja u Jugoslaviji doslo do demoliranja Kancelarije Svjetskog programa hrane u Banjaluci.
Prema ranije utvrdjenim mandatima, Kancelarija Medjunarodnog komiteta Crvenog krsta u Banjaluci, trebalo je da bude zatvorena u maju, ali se nezvanicno saznaje da postoji mogucnost da ce njihov mandat na ovim prostorima biti produzen zbog novonastale humanitarne situacije do kraja godine. Sto se tice UNHCR i Svjetskog programa hrane UN, kao i IPTF, Medjunarodne policije pod patronatom UN, njihovi mandati isticu u junu ove godine.
Prije nekoliko dana u Banjaluku se vratilo osoblje regionalne kancelarije OSCE. Portparol banjalucke kancelarije OHR Kristijan Palme najavio je povratak u Republiku Srpsku sto predstavnika Ujedinjenih nacija. Otvaranje tri aerodroma u BiH za civilne letove najavljuje stabilizaciju unutrasnjih prilika u BiH i normalizaciju u odnosima sa medjunarodnim organizacijama.
Odlazak humanitarnih organizacija iz RS nanio je dosta stete RS. Takve ocjene mogle su se cuti i od predstavnika Vlade, koja je uputila poziv svim medjunarodnim organizacijama da se vrate i obecala garantovanje njihove sigurnosti.
Dr Branislav Lolic, direktor banjaluckog Klinicko-bolnickog centra, izjavio je nedavno da Banjaluci i Republici Srpskoj prijeti humanitarna katastrofa. Po njegovim rijecima, oko 15 hiljada izbjeglica iz SRJ naslo je utociste u Republici Srpskoj. Medju njima su i bolesnici i povrijedjeni, kojima ce banjalucke zdravstvene ustanove pruziti zdravstvenu zastitu u okviru svojih mogucnosti, jednako kao i "domacim" gradjanima. Dr Lolic je istakao da je oko 30 posto pomoci za zdravstvo u prosloj godini dolazilo iz medjunarodnih humanitarnih organizacija i da je oko 90 odsto lijekova za Klinicko-bolnicki centar stizalo iz farmaceutskih fabrika i veledrogerija iz Jugoslavije, tako da ce snabdijevanje lijekovima biti jos jedan veliki problem sa kojim ce se suociti banjalucki medicinari. On je pozvao medjunarodne humanitarne organizacije da pomognu u rjesavanju narastajucih humanitarnih problema.
Medjutim, pitanje je koliko ce pomoc ubuduce stizati iz Medjunarodnog crvenog krsta, Visokog komesarijata UN za izbjeglice, Svjetskog programa hrane UN i slicnih medjunarodnih organizacija. Jer, sredinom ove godine, kancelarije vecine tih organizacija u Banjaluci bice zatvorene. Tacnije, kancelarije specijalizovanih agencija Ujedinjenih nacija su vec, takoreci, zatvorene i samo se ceka juni mjesec, kada im istice mandat, da strani sluzbenici i definitivno napuste ove prostore.
Jedno je sigurno: nakon ovakvih iskustava mnogo teze ce bilo koja medjunarodna humanitarna organizacija preuzimati rizik da svoje sluzbenike i opremu izlaze opasnosti.
Milkica Milojevic (AIM)