DZOKER (NE)SLOGE

Ivanic ante portas

Nezvanicno se saznaje da je Mlaen Ivanic prihvatio mandat uz prethodno dobijene garancije da ce imati podrsku najmanje 42 srpskih poslanika, te da ce ponovo ponuditi koncept ekspertske vlade nacionalnog jedinstva

Banjaluka, 19. mart 1999. (AIM)

Aktuelna politicka situacija u Republici Srpskoj (RS) sazimala se ovih dana u dvije konstatacije: RS je politicki destabilizovana (Radisic) i stanje je dramaticno (Poplasen). A mozda bi najpreciznija bilo reci da je u RS sve konfuzno i nejasno. Ona ima i nema predsjednika, jer je Vestendorp smijenio Poplasena. Ona ima i nema vladu, jer je Dodikovoj istekao mandat jos prije pet mjeseci, sem toga ne zna se da li je vlada sadasnja ili bivsa, jer je prvo podnijela, pa potom povukla ostavku. RS ima i nema predstavnike u zajednickim BiH organima, jer su trenutno svi oni zamrzli svoje funkcije. Ona ima i nema novog mandatara, jer on jest imenovan, ali se legitimitet tog cina osporava. I na kraju, RS postoji i ne postoji, jer su prisutne tvrdnje da je konacnom arbitraznom odlukom o oblasti Brckog RS podijeljena na dva kantona.

U takvom nestvarnom ambijentu potpredsjednik RS Mirko Sarovic, na osnovu parcijalno preuzetih predsjednickih ovlastenja, imenovao je novog, cetvrtog po redu, mandatara za sastav Vlade RS. To je dr Mladen Ivanic, profesor Ekonomskog fakulteta u Banjaluci, predsjednik Srpskog intelektualnog foruma, istaknuti javni i naucni radnik i nestranacka licnost.

Pitanje biti ili ne biti za RS u ovom trenutku glasi: Da li Ivanic moze ponovo da uspostavi rastureni mehanizam drzavne vlast. Pa iako niko ni od domacih, niti medjunarodnih zvanicnika ne osporava njegov strucni, politicki i licni kredibilitet, cini se da ce, bar u prvi mah, na sceni ponovo dominirati politicke igre i nadmudrivanja, kao sto se to vec desilo proslogodisnjeg januara, kada je Ivanic, takodje, bio u ulozi mandatara.

Na primjer, Kancelarija visokog predstavnika (OHR) Ivanicevo imenovanje pokusava iskoristiti za definitivan Poplasenov odlazak sa predsjednicke funkcije. Naime, OHR ce priznati legitimitet kandidature ako je Sarovic time preuzeo sva ovlastenja predsjednika RS. Sem toga, portparoli i sarajevske i banjalucke kancelarije izjavljuju da OHR i dalje podrzava kandidata Koalicije Sloga Milorada Dodika, ali da ce prihvatiti i svakog onog koji dobije skupstinsku vecinu. Zatim, uslovljava se da u buducoj vladi ne treba da budu predstavnici Srpske radikalne stranke (SRS). Interesantno je da se ovaj put Srpska demokratska stranka (SDS) izostavlja, iako je prethodno bila prva na udaru.

Cini se da je oko Ivanicevog imenovanja postala ocigledna i vec davno naslucivana nemonolitnost Koalicije 'Sloga', a da je najavljeno i formiranje nove, bar privremene, skupstinske vecine. Naime, za podrsku Ivanicu vec su se izjasnili Socijalisticka partija (SP), SDS, SRS, Srpska koalicija za RS i nezavisni kandidat Ostoja Knezevic, sto, matematicki gledano, nosi 43 od ukupno 83 glasa u republickom parlamentu. A Radikalna stranka ce svoj konacni sud dati nakon konsultacija sa novim mandatarom i upoznavanja sa njegovim konceptom.

Srpski narodni savez (SNS) i Stranka nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) koji su, uz socijaliste, udarna snaga Koalicije 'Sloga', ne samo da nisu podrzali Ivanica, vec su optuzili SP za rusenje partnerstva. Pri tom su prihvatili Vestendorpovu odluku o Poplasenovoj smjeni, iako ih, kao parlamentarne stranke, obavezuje prethodno izglasana deklaracija NS kojom se ta smjena odbacuje.

Naime, predsjednica SNS-a Biljna Plavsic, rekavsi da ce njihov stav o Ivanicevom naimenovanju tek uslijediti, istakla je da ova stranka nije prisustvovala konsultacijama o novom mandataru, jer ih je sazvao bivsi predsjednik Republike Poplasen, umjesto da je to ucinio predsjednik parlamenta. Ona je dodala da je SP, mimo dogovora unutar Koalicije 'Sloga', podrzala Ivanicevu kandidaturu, a potpredsjednik SNS-a Jovan Mitrovic ocjenio je da su tim cinom socijalisti, vjerovatno, napustili koncept Koalicije 'Sloga'.

Funkcioneri Dodikove SNSD, koja, takodje, nije ucestvovala u konsultacijama oko Ivanicevog imenovanja, bili su jos ostriji u svojim ocjenama. Tako je generalni sekretar stranke Nenad Bastinac rekao da Sarovic nije moga imenovati mandatara na osnovu tek parcijalno preuzetih predsjednickih ovlascenja. A clan Izvrsnog odbora Slavko Mitrovic kazao je da oni nisu skloni da podrze Ivanica i da su socijalisti, ko zna zbog cega, u zadnjem trenutku napravili obrat, jer su, neposredno prije konsultativnog sastanka, potvrdili da i dalje podrzavaju ponovnu Dodikovu kandidaturu. "Ovim cinom SP i sebe i RS dovodi u tesku situaciju, jer se time ide na ruku onim snagama koje ne zele da RS ima suverenitet zagarantovan Dejtonskim sporazumom", naglasio je Mitrovic.

Iako, po svoj prilici u ovom momentu Koalicija za cjelovitu i demokratsku BiH nece biti jezicak na kantaru, kao prilikom lanjskog januarskog konstituisanja Dodikove vlade, nezaobilazno je iznijeti i stav Safeta Bice, sefa njenog poslanickog kluba. On je, ponovivsi podrsku mandataru kojeg predlozi 'Sloga', dodao da ce o validnosti Ivaniceve kandidature presuditi OHR.

A Mladen Ivanic jos se nije zvanicno oglasio, iako se nezvanicno saznaje da je prihvatio mandat, uz prethodno dobijene garancije da ce imati podrsku najmanje 42 srpska poslanika. On ce, vjerovatno, ostati pri svom lanjskom konceptu ekspertske vlade nacionalnog jedinstva. Samo sto sad ima obrnutu sliku podrske, jer su iza njega stale SDS i SRS koje su ga lani minirale, istina, uz naknadno kajanje.

Od proslogodisnjih saveznika ostala mu je samo SP, jer ga SNS i SNSD, vjerovatno, nece podrzati, iako su lani insistirali na vladi nacionalnog jedinstva. To je cak bio prvi korak priblizavanja stranaka koje su naknadno formirale Koaliciju 'Sloga', ocijenjenu od njenih politickih protivnika - pomalo pakosno, ali i lucidno - kao zbrajanje baba i zaba, jer su u nju usli socijalisti, socijaldemokrati, nacionalisti (SNS), monarhisti (Koalicija za kralja i otadzbinu) i novokomponovani radikali, nastali kao jos jedan destilat Poplasenovih.

Postavlja se pitanje da li se 'Sloga' raspala? Iako to niko od njenih zvanicnika nije javno rekao, cinjenica je da SNS i SNSD ne odustaju od Dodika i da su uputili optuzbe na racun socijalista, koji su podrzali Ivanica.

I izjave visokih funkcionera socijalista su indikativne. Lider stranke Zivko Radisic kazao je da se samo jacanjem politicke i nacionalne svijesti i odgovornosti moze i mora sacuvati nacionalno dostojanstvo, odnosno da se pod jedinstvenom zastavom RS zajedno mogu savladati svi nastali problemi. Pri tom se zalozio za izbor vlade nacionalnog jedinstva u kojoj ce ravnopravno ucestvovati sve parlamentarne stranke RS, naglasivsi da se samo na taj nacin moze dati puni doprinos i rjesenju statusa Brckog.

A SNS i SNSD su i dalje protiv saradnje sa SDS-om i SRS-om, sem toga objerucke su prihvatili Poplasenovu smjenu, dok su socijalisti protiv nje, ocjenjujuci je kao derogiranje institucije predsjednika republike.

A povodom ironicne (da li slucajne) koincidencije da su istog dana pali ljuti protivnici Poplasen i Dodik, prvi zato sto je otkacen, drugi zato sto je podnio ostavku zbog Brckog - Radisic je rezignirano izjavio da se mozda placa ceh za naivnu politiku. Da li je pri tom mislio na onu koju je vodila Koalicija 'Sloga' - nije rekao. Takodje nije rekao, ali morao je uociti da je u zavrsnici medjunarodna zajednica jednako "nagradila" i nekooperativnog i osporavanog Poplasena i kooperativnog i podrzavanog Dodika.

I na kraju, u skladu sa simbolikom nadnaslova, Ivanic jest pred vratima, ali buduci da on nije Hanibal, niti je RS carstvo, pogotovo ne rimsko, od njega nikome ne prijeti opasnost. Ali, da li ce on donijeti boljitak, ne zavisi od carobnog stapicu kojeg on nema, vec o tome da li ce svi relevantni politicki faktori, ukljucujuci i medjunarodne, odluciti da, usprkos parcijalnim interesima i pojedinacnim sujetama, u prvi plan stave dobrobit gradjana Republike Srpske i Bosne i Hercegovine.

Branislava Memon (AIM)

b