PREDIZBORNA PRIBLIZAVANJA

Beograd-Podgorica-Banjaluka

Banjaluka, 18. avgust 1998. (AIM)

SR Jugoslavija se ovog ljeta sasvim okrenula Kosovu. Dogadjaji u RS, BiH i Hrvatskoj sasvim su otisli u drugi plan. Tako izgleda kao da su i septembarski bosanskohercegovacki izbori van interesovanja politickih krugova i javnosti. Tako izgleda. Pomisliti, ipak, da ce se u Bosni i Hercegovini sad sve desavati bez uticaja sa istocne obale Drine samo je privid. Nema logike, a i ne moze.

Dosadasnji pravci uticaja su manje-vise jasni. Vladajuci socijalisticko-socijaldemokratski, plus umjereno-nacionalni blok u RS, personalizovan kao triling Dodik-Radisic-Plavsic, nikad nije bio neupitniji izbor Beograda. Za takvo raspolozenje sada nije ni potrebno posredovanje Roberta Gelbarda. Tako im se i od vlasti u SRJ (i u Beogradu i u Podgorici), i od politickih partija svih boja i usmjerenja, i od javnosti precutkuju ocigledni nasrtaji "sa pozicija sile i vlasti" na opozicione SDS i SRS. Prepadom na 16 lokalnih radio stanica i grubim (i nezakonitim) suspendovanjem drzavne novinske agencije SRNA niko se nije ozbiljno ni pozabavio, a kamoli to osudio. Ni SDS u vrijeme svog najveceg uzleta kao nacionalni pokret nije imao takav skor u Beogradu.

Bez primjedbi

Kljuc takvog odnosa je u razvoju dogadjanja na Kosovu. Srpska, a i jugoslovenska politicka scena, bitno i relativno brzo se promijenila u ljeto 1998. godine. Pojavom Oslobodilacke vojske Kosova (teroristicke organizacije, kako je zovu mediji u Beogradu i SRJ, ili separatisticke organizacije kako je imenuje BBC, recimo) gotovo sve partije su smanjile intenzitet kritike prema vlasti i samom Slobodanu Milosevicu. Spontano (valjda), uspostavljen je minimalni nacionalni konsenzus koji nisu uspijevali da ostvare nikakvi skupovi, memorandumi, apeli i velike rijeci, pa ni nevidjeni pritisak medjunarodne zajednice kroz sankcije i prijetnje direktnim bombardovanjem koje su bile izrazito jake u finisu bosanskog rata.

Na medjusobno priblizavanje stavova srpskih i crnogorskih politickih partija dosla je i precutna podrska medjunarodne zajednice za akciju srpskih snaga bezbjednosti i Jugoslovenske armije na Kosovu. Tako se prvi put u ovoj deceniji, od pocetka raspada SFRJ, Beograd nasao na putu na kome im SAD, jedina supersila, i ostale svjetske sile ne postavljaju nepremostive prepreke i ne nasrcu stravicnim prijetnjama.

Razvoj kosovskih oruzanih sukoba je utisao razilazenja Podgorice i Beograda. Ako je na trenutak izgledalo da bi Milo Djukanovic mogao postati mozda cak i lider separatistickih snaga u Crnoj Gori, onda se sad cini da je ovo ljeto takva strahovanja skinulo sa dnevnog reda.

Crnogorci su nastavili svoj medjusobni mali rat personalizovan kao odnos saveznog premijera Momira Bulatovica i republickog predsjenika Djukanovica, ali su postovali Milosevicevu formulaciju da je Kosovo unutrasnji problem Srbije. Pri staroj kritici predsjednika SRJ ostaje jedino koalicioni partner Mile Djukanovica, epski politicar Novak Kilibarda koji, pak, normalnom svijetu vec izgleda kao karikatura, jer je karijeru poceo kao lider ultra-prosrpske Narodne stranke i bio veci Srbin od svih Srba svijeta, a sad, opet jezikom narodnih junackih pjesama, insistira na "samopredijeljenju do otcjepljenja".

Usamljeni Seselj

Sve ovo jugoslovenske politicke partije gotovo jednosmjerno opredjeljuje u donosu prema predstojecim septembarskim izborima u RS. Radikalsko-SDS koaliciju podrzava jedino najveci radikal Vojislav Seselj. To je i jedini politicar cija nacionalna politika i dalje poziva na sukob sa nepravednom medjunarodnom zajednicom. Medjutim, bez obzira sto je Seselj potpredsjednik srpske vlade, njegove velike rijeci danas zvone kao udaranje u prazno bure, a uvjerenje da on zaista moze i uciniti ono sto uzvikuje ni medju njegovim direktnim pristalicama nikad nije bilo manje.

Vlasti u Srbiji i savezna administracija, izmedju ostalog i zbog primirja izmedju medjunarodne zajednice i Slobodana Milosevica, bice uz Dodika, Plavsicevu i Radisica. Tesko je sada i zamisliti razlog (mada je ovdje sve moguce) zbog koga bi se to promijenilo. Predsjednik Crne Gore i vlada te republike imaju isto misljenje kada je RS u pitanju. To je jasno i receno proslog mjeseca pri sastanku sa Miloradom Dodikom u Podgorici.

U pristupu, ipak, ima nijansi. Socijalisti i ljevicari su tako uz Dodika i Radisica, ali ce se zato Vojislav Kostunica, lider Demokratske stranke Srbije i Vuk Draskovic, lider SPO, javno odluciti za Biljanu Plavsic i taj umjeren-nacionalni dio izborne koalicije koja ce nastojati da ocuva i ojaca svoju vlast u RS. Kostunica je najavio svoj dolazak u Banjaluku na kraju izborne kampanje, a Vuk Draskovic je aktivizirao svoj, cinilo se vec zamrli SPO u Republici Srpskoj. Objavljeno je da ce ta partija uci u izbornu trku sa 34 mjesna odbora sirom RS.

Sve ovo naravno pokazuje i otkud se mnoze nevolje Momcila Krajisnika i SDS. Beograd, bar u ovom trenutku, ne zeli da bude povezan sa otvorenim provociranjem medjunarodne zajednice, te Krajisnikov "jaki nastup" polako gubi znacaj.

Dovodjenjem jugoslovenskih politickih razilazenja, koja su cestro bivala i vise od politike, uticace i na smirivanje duhova u RS. To recimo moze rezultirati time da se uskoro real-politika prema medjunarodnoj zajednici ne zove nacionalnom izdajom kao i da se medjupartijski obracuni do smrti svedu na politicki fer-plej.

Petar Reljic (AIM)