PALJANSKE FRUSTRACIJE I IZBORNA KAMPANJA

Istok i zapad RS

Banjaluka, 5. maj 1998. (AIM)

Ako bi se pokusaji rusenja, ili, najblaze receno, disciplinovanja Dodikove Vlade (sto iz Beograda, sto sa Pala, sto zajednickim snagama) iskazivali vojnickom terminologijom, onda bi izraz "metak je slagao" mozda najbolje odslikao sadasnju situaciju. Ali, po svoj prilici, nikako ne bi trebalo ispustiti iz vida cinjenicu da je puska jos uvijek puna. Jer, to sto je otkazana famozna 'posebna' sjednica Parlamenta u Doboju, kao sasvim konkretno i ozbiljno polaziste antivladine kampanje, ni u kom slucaju ne znaci da se od te kampanje odustalo, tj. da je ona okoncana.

Izvor blizak rukovodstvu SDS-a na Palama potvrdio je ovih dana AIM-u da se u ovoj stranci neprestano razradjuje i planira kampanja protiv Plavsiceve, Dodika i njegove Vlade, i da je samo pitanje vremena, a vjerovatno i politickih potreba Beograda, kada ce se ona ponovo rasplamsati. Ovaj veoma upucen izvor tvrdi da ce, uz dvije teme kandidovane za neodrzanu sjednicu Skupstine u Doboju (Brcko i izborna pravila PIK-a), dezurno pitanje kojim ce se konstantno pritiskati Dodikova Vlada biti ekonomsko-politicki status istocnog dijela Republike Srpske.

Stratezi SDS-a, naime procjenjuju, da se uslijed svojevrsnog institucionalnog ciscenja istocnog dijela RS i centralizacije vlasti u Banjaluci, doslo do vrlo primjetne frustracije stanovnistva tog podrucja (posebno sarajevsko-romanijskog regiona i Hercegovine). Tu vrstu frustracije vrlo je tesko definisati, ona je ili vrlo konkretna (mnogo ljudi je ostalo, ili ce ostati bez posla, ili ce, pak, biti prinudjeno da se ponovo seli u potrazi za poslom), ili poprilicno iracionalna (strah od pasivizacije i marginalizacije), ili ona frustracija koja se ne moze opisati drugacije nego starom jevrejskom kletvom "Da Bog da im'o, pa nem'o". Ali, te frustracije ce, u uslovima kakvi jesu, biti relativno lako instrumentalizovati i od Republike Srpske, u politickom smislu, napraviti dva "na noz" suprotstavljena pola.

Ukoliko bi se strategija najsnaznije opozicione partije kretala u pravcu takve instrumentalizacije, a stvari na politicko-ekonomskoj sceni se odvijale na taj nacin da im nove vlasti nesvjesno uveliko pomazu u tome, onda bi se na istoku za vrlo kratko vrijeme (nesumnjivo prije septembra) nagomilala ogromna kolicina netrpeljivosti prema "suprotnom teritorijalnom polu", koja bi se mogla uporediti jos samo sa onom koja je vladala u Banjaluci za vrijeme "antiesdeesovske revolucije" tadasnje opozicije.

Takav razvoj situacije ne bi samo pokazao da nove vlasti nisu mnogo odmakle od svojih prethodnika kada su u pitanju prevazilazenje regionalnih podjela i trvenja, izgradnja racionalne drzavne infrastrukture i funkcionalnog ekonomsko-politickog mehanizma koji ce obezbijediti ono sto se naziva ravnomjernim razvojem Republike Srpske. Taj razvoj situacije ce, sto je najgore, mobilisati one politicke tokmake (ciji su izdanci vecinom na Palama) koji vec sada tvrde da je zajednicki zivot "istoka i zapada" nemoguc i da na tom pitanju treba nesto poraditi!?

Elem, zbog toga bi nove vlasti, a posebno predsjednica i premijer kao nesumnjivo vodece licnosti aktuelne administracije, morali da imaju vise sluha za "istocne frustracije". Tacnije, taman onoliko sluha koliko su do sada imali kada su u pitanu pokusaji rusenja, podrivanja i destabilizacije Vlade Republike Srpske. U suprotnom ce i sami doprinijeti vjerovatnoj instrumentalizaciji tih frustracija i obnavljanju svakovrsnih podjela sa, uglavnom iracionalnim razlozima.

Pazljivi analiticari skupstinskih zbivanja u RS svakako pamte da su na poslednjem redovnom zasijedanju Parlamenta cetiri Hercegovca iz cetiri razlicite partije iznijela jedinstven zahtjev za lociranje sjedista Elektroprivrede RS u Trebinju. Ta cinjenica, koliko god govori o Hercegovcima kao strasnim ljubiteljima rodne grude, toliko svjedoci i o vec pominjanom osjecaju da ce se sve "sto nije Banjaluka" pasivizirati u toj mjeri da, ne samo sa poliztickog, vec i sa egzistencijalnog stanovista, vise nece biti vrijedno pomena. Takav skupstinski primjer uz to svjedoci i o tome da je stranacka pripadnost vrlo relativna stvar kada su u pitanju tako zivotni, pa, zasto ne reci, i realni interesi.

Niko, naravno, Dodikovoj Vladi ne bi trebalo da ospori vecinu poteza koji su povuceni s ciljem inauguracije Banjaluke u politicki i ekonomski centar RS (ne zato sto ona to zasluzuje vise od drugih mjesta, vec prvenstveno zbog toga sto alternativna mjesta ne postoje). Sasvim razumljivi i pragmaticni razlozi mogu se pronaci i u procesu reorganizacije drzavne administracije koja ima za cilj poboljsanje kontrole nad zbivanjima u drzavnoj kasi, uvodjenje vise reda i rada u svim drzavnim sluzbama i konacno, ustolicenje kulta institucije, umjesto kulta licnosti i volje, samovolje i antivolje te ili tih licnosti.

Ali, apsolutna centralizacija politicke i ekonomske moci, groznicavo i uzurbano premjestanje svega i svacega u Banjaluku, bez ostatka i u nekim slucajevima bez valjane argumentacije, uveliko podsjeca na ono sto je SDS u proteklom periodu cinio n Palama. Celicna metla, koja se cesto spominje u istupima funkcionera SDS-a i radikala, zaista nije samo fraza. U istocnom dijelu RS, od silnih drzavnih institucija, drzavnih preduzeca, fondova i ustanova, koje se tesko mogu i prebrojati, u ovom trenutku su ostali samo jos Zavod za zaposljavanje, Zavod za zastitu na radu i zavod za zastitu spomenika, te nacionalna informativna agencija SRNA.

Sala koja ovih dana kruzi po Srpskom Sarajevu, a koja otprilike predvidja da ce se ovim tempom dislokacije drzavnih institucija ovdje ubrzo ostati jos samo Skijaski savez, mogla bi postati i ozbiljna i surova. Jer, ukoliko se pukim premjestanjem epicentra politicke frustracije iz Banjaluke na Pale, i u sarajevsko-romanijski region, ne ostavljaju bukvalno niti jedna vrata na koja bi ovdasnje stanovnistvo moglo zakucati - izuzev vrata Direkcije Srpske demokratske stranke, onda je vrag zaista odnio salu, posebno kada se ima u vidu neskrivena namjera SDS-a za septembarski veliki come back, te strategija isplanirana za ostvarenje tog cilja.

To sto je Dodik Krajisniku prepustio ulogu istocnog "spasitelja protiv davitelja" i "socijalne ustanove" za pravu armiju ne samo visokih vec i nizih sluzbenika prethodne Vlade i drzavnih institucija, i to sto je Sarovicu prepustio ulogu tumaca interesa RS u (Srpskom) Sarajevu i "svijetlih" perspektiva tog problematicnog projekta, iz Dodikove pozicije mozda izgleda kao Krajisnikov i Sarovicev problem. Ali, to sto su Krajisnik, Sarovic i ostali vec stvorili (obnovili) tako mocnu administraciju nije vise ni Dodikov, ni Krajisnikov, vec veliki problem cijele Republike Srpske. Sudar dvije administracije, dvije koncepcije, dvije politicke filozofije, Dodikove i Krajisnikove, desice se prije (kako kaze nas izvor na Palama) ili kasnije.

Da li ce taj sudar obnovti i ozivjeti stare metode politicke borbe prepoznatljive u (ne)odzavanju raznovrsnih "Svesrpskih sabora" zavisice i od jednih i od drugih, i od sadasnjih vlasti, i od njihovih prethodnika. SDS je, sasvim sigurno, neke lekcije naucila. Ali, i Dodik i Plavsiceva bi trebalo da znaju da od njihovog odnosa prema Palama i "istoku" zavisi gotovo isto onoliko koliko je Krajisniku do prije nekoliko mjeseci zavisilo (i tako bolno mu se izmaklo iz ruku) od odnosa prema Banjaluci i "zapadu". Septembar vise nije tako daleko, a i Dodik i Plavsiceva do sada su, sasvim sigurno, vrlo dobro spoznali kakve su pozicije njihove Vlade. Bez obzira da li ce je neko nazvati "prodemokratskom", "narodnom", "manjinskom" ili, pak, "marionetskom".

Goran Mihajlovic (AIM)