GORAK UKUS VLASTI

Rezultati lokalnih izbora

Banjaluka, 14. oktobar 1997. (AIM)

Iako se za izbore u RS prijavilo 55 stranaka i dvije koalicije stranaka iz RS, samo njih 17 je uspjelo da obezbjedi jedno ili vise mjesta u opstinskim skupstinama. Drugim rijecima, na lokalnom nivou u RS u "zakonodavnoj" vlasti ucestvuje 17 partija. To su Srpska demokratska stranka (srpskih zemalja), Socijalisticka partija RS, Srpska radikalna stranka, Srpska patriotska stranka (SPAS), Stranka nezavisnih socijaldemokrata, Narodna stranka RS, Srpska stranka Krajine i Posavine, Stranka srpskog jedinstva, Srpska seljacka stranka, Demokratska stranka RS, Srpski pokret obnove, Narodna radikalna stranka "Nikola Pasic" sa sjedistem u Banjaluci, Srpski otadzbinski front, Novi demokratski pokret (Rudo), Demokratska patriotska stranka, Demokratska stranka za Banjaluku i Krajinu i Narodna radikalna stranka Zvornik. "Slast" vlasti oni ce dijeliti medjusobnim dogovorima, sporazumima, partnerstvom i koalicijama.

Izbori nisu otklonili niti umanjili dileme i poteskoce sa kojima se suocila Republika Srpska pred izbore. Moglo bi se reci da su se napetosti multiplikovale.

Rezultati izbora i plasman nekih stranaka u izborima samo su ovjerili vec odavno latentnu podjelu na istocni ili paljanski, tj. romanijsko - hercegovacki dio i na zapadni ili banjalucko - krajiski dio RS. Dok je u istocnom dijelu, koji u geografskom smislu rijeci dopire do granica bijeljinske opstine, ostvaren ubjedljiv trijumf stranaka koje ne podrzavaju aktuelnog predsjednika RS, a radi se o Srpskoj demokratskoj stranci (SDS) i Srpskoj radikalnoj stranci (SRS), dotle su u sjevernom i zapadnom dijelu RS veliki uspjeh ostvarile stranke i koalicije koje su podrzale odluke predsjednika Biljane Plavsic ili koje su bile u permanentnoj opoziciji prama vlasti SDS. To je prva velika politicka posljedica ovogodisnjih lokalnih izbora u RS, koja nece ostati samo na politickom nivou nego ce ubrzo pokazati krupne potrese u ekonomskoj sferi.

Druga bitna posljedica lokalnih izbora, a koja se cita preko rezultata izbora, jest veliki pad "popularnosti" i uticaja SDS-a. Rezultati govore da vise od polovine srpskog birackog tijela vise nema povijerenja u ovu, doskora neprikosnovenu, stranku, njen program i kandidate. Od tog pada najvise su "profitirali" srpski radikali, na istoku Republike i socijalisti, nezavisni socijaldemokrati i jos nekolicina regionalnih stranaka (Srpska stranka Krajine i Posavine, Demokratska stranka za Banjaluku i Krajinu), na zapadu RS. Uspjeh radikala, posebno u uslovima kada je ova stranka bitno kadrovski limitirana, jasno ukazuje da je nacionalni kriterij jos uvijek odlucujuci u opredjeljenju i sistemu vrijednosti vecine srpskog birackog tijela i da netakticno i ishitreno insistiranje na pomirenju, reintegraciji moze imati i bumerang efekat.

Plasman socijalista i socijaldemokrata u zapadnom dijelu RS mogao bi da navede na zakljucak da su to regionalne, lokalne partije i da je proslogodisnja koalicija Savez za mir i progres sa liberalima i tradicionalnim ljevicarima bila promasena. Nema sumnje, ove dvije stranke ce biti vazan beocug svake buduce politicke konfiguracije RS, s obzirom na program, metode politickog djelovanja i kadrovski potencijal sa kojim raspolazu. Jedna od njih, socijalisticka partija RS, ima jak oslonac na Srbiju i SRJ Jugoslaviju, dok druga, Stranka nezavisnih socijaldemokrata, ima podrsku Evrope i srodnih stranaka u Federaciiji BiH.

Tesko je pretpostaviti da ce regionalne stranke kao sto su SSKiP, DS za Banjaluku i Krajinu i Novi demokratski pokret (Rudo) ubuduce imati uspjeha na izborima kao sto su ga imale na ovogodisnjim lokalnim. To pokazuje cinjenica da na lokalnim izborima, izuzev pomenutih partija, sve ostale lokalne, regionalne i zavicajne stranke nisu imale nikakvog rezultata, a bilo ih je vise od 30. Takodje, ni one brojne stranke koje su formirane pred same izbore na ad-hoc definisanom interesu (izbjeglicke i raseljenicke stranke, ekoloske, omladinske, prosvjetno-zdravstvene i sl.) nisu uspjele da udju ni u jednu opstinsku skupstinu. Isto su prosle i sve stranke gradjanske orjentacije - liberali (u RS postoje tri liberalne partije), udruzenja gradjana, nove demokratije, partije demokratskog centra, drustvenog preporoda, privatnih inicijativa, naprednjaci, "razblazene" nacionalne stranke, pa razni 'gemisti' tipa radnicko-seljacka stranka i, na kraju, sve partije tradicionalne ljevice: komunisti - svejedno da li "novi ili stari", JUL-ovci, Jugosloveni, radnicke partije (a i njih je bilo vise), progresisti, a bogami ni raznorazni "frontovi" nisu bolje prosli.

Biracko tijelo RS ipak je ostalo grupisano oko nekoliko vecih partija i vec se nazire tendencija daljeg suzavanja alternativa i povecavanja grupacija biraca na osnovu programskih orijentacija stranaka. Vec sada nije tesko prognozirati da ce biti uzaludan izlazak na izbore za parlament RS za vise od dvije trecine stranaka. One ni u koaliciji sa sebi slicnim partijama ne mogu obezbijediti poslanicko mjesto u Narodnoj skupstini RS, a upravo je to kriterij koji dijeli ozbiljnu stranku od onih koje postoje zarad bolesnih ambicija njihovih lidera.

Da protekli izbori, odnosno postignuti izborni rezultati, nisu faktor stabilizacije i normalizovanja politickog zivota u RS najbolje se vidi na novoj stranackoj strukturi lokalnih organa vlasti. Naime, na prste jedne ruke se mogu nabrojati opstine u kojima je jedna stranka osvojila natpolovicnu vecinu odbornickih mjesta tako da moze sama formirati izvrsnu vlast. Uglavnom je SDS u takvoj poziciji u desetak malih opstina. Zbog toga ce stranke sa najvecim brojem glasova biti primorane da prave razne koalicije, saveze i slicne partnerske kombinacije. U mnogim opstinama zbog visokog procenta ucesca odbornika stranaka iz Federacije BiH, izvrsna vlast se ne moze formirati bez saglasnosti svih stranaka iz RS. Nezamislivo "partnerstvo" ili "koaliciju" izmedju, naprimjer, socijaldemokrata i SDS, socijalista i SSKiP, radikala i Mauzerovih "demokarata" bice, po svoj prilici, realnost.

Dok ce se na jednoj strani, na lokalnom nivou, morati traziti dodirne tacke i stititi minimalni interesi biraca, dotle se na drugoj strani, u kampanji za izbore na republickom, a mozda i predsjednickom nivou, potencijalni, a i realni protivnici nece moci stedjeti. Dok se lideri na visokom nivou budu prepucavali i jedan drugog denuncirali, dotle ce celnici stranaka na opstinskom nivou morati, ne samo da zakopavaju sve ratne sjekire, nego i da javno demonstriraju slogu, zajednicke interese, solidarnosti i ljubav. A zna se kako to ide kod Srba.

Slobodan Nagradic

bbbbbb