NASTAVA POD POLICIJSKOM ZASTITOM!?

AIM SKOPJE, 24.09.1997

U Usatvu Republike Makedonije, u kontekstu osnovnih individulanih sloboda i prava, pise da je osnovno obrazovanje "obavezno i besplatno", medjutim ovih dana se na primeru jedne osnovne skole pokazalo da to i nije tako lako izvodljivo kako bi se moglo ocekivati. Sto je jos zanimljivije, problem nije u tome sto vlada, koja je duzna obezbediti ostvarivanje ovog prava, to ne omogucava, vec samo gradjani!?

Naime, roditelji sa nekoliko naselja sa albanskom vecinom u okolini Skopja, cija su deca zavrsila nizi ciklus osnovne skole (od prvog do cetvrtog razreda) u njihovim selima, zatrazili su od Ministarstva obrazovanja RM da se njihovoj deci omoguci nastavak skolovanja (od petog do osmog razreda) u jednoj od skola u blizini, umesto, kako je bilo do sada da putuju do udaljenog centra Skopja u nekoj od osnovnih skola na albanskom jeziku. Oni su predlozili da to bude osnovna skola "Njegos" u skopskom naselju Idrizovo prema kome gravitiraju nekoliko sela naseljena Albancima. No, cim su saznali za takvu mogucnost, da se " u njihovoj skoli" pocne sa nastavom na albanskom jeziku, Makedonci iz ovog naselja su organizirali protest pod motom "da zastitimo buducnost nase dece". Iako Ministarstvo obrazovanja nije komentiralo ove proteste, ono je ipak odlucilo da ucenici albanske nacionalnosti nastave skolovanje u jednoj drugoj skoli, ali opet u naselju sa makedonskom vecinom jer drugog izbora nije ni bilo. Izbor je pao na nasellje Petrovac, istocno od centra Skopja, odnosno na Centralnu osnovnu skolu "Koco Racin" u kojoj se odvija nastava viseg ciklusa osnovnog obrazovanja. Ucenici albanske nacionalnosti iz pet naselja smesteni u istocnoj periferiji glavnog grada Makedonije, ukupno 19, iako je skolska godina prethodno vec bila otpocela, konacno su krenuli u "vise razrede" osnovne skole. No, njihova sreca je bila kratkog veka. Jos prvog dana nastave na albanskom jeziku, stanovnici Petrovca, makedonske nacionalnosti, prosto su napali skolu i polomili prozore ucionice u kojoj se nastava odvijala na albanskom jeziku, a pritom su nekoliko ucenika albanske nacionalnosti bili pretuceni. Oko 400 razjarenih roditelja - Makedonaca, koji nikako nisu hteli prihvatiti pomisao da se pod istim krovom gde uce njihova deca, nastava odvija i na albanskom jeziku, obratili su se Ministarstvu obrazovanja peticijom u kojoj su trazili da se ova nastava odmah prekine jer tamo se "nikad nije ucilo na albanskom". Drugog dana su ovi ucenici pokusali da posete svoju skolu, nisu ni uspeli da udju u njoj jer autobus koji ih je doneo u Petrovcu je bio kamenovan i nije mu bilo dozvoljeno da se priblizi skoli.

Sve ovo je primoralo Ministarstvo obrazovanja da preinaci svoje resenje i da 18 septembra, oko tri nedelje nakon oficijalnog pocetka skolske godine, donese "konacno" resenje da ovi nesrecni ucenici zapocnu svoje "obavezno" skolovanje iz viseg ciklusa u skoli u naselju Ognjanci koje se nalazi u spomenutom skopskom regionu, iako se do tada u njoj odvijala nastava (na makedonskom i albnskom jeziku) samo u nizem ciklusu (do cetvrtog razreda).

Ali prica se nastavlja. Prvog skolskog dana u svojoj "najnovijoj" skoli, ucenike albanske nacionalnosti je docekala zakljucana vrata, a cistacica koja je drzala kljuceve u ruci nikako nije htela da ih otvori. Direktor skole, morao je potraziti pomoc policije "da bi ubedio" cistacicu da ustupi kljuceve. Stavise, policajci su ostali u blizini skole i nakon otvaranja ucionice kako bi omogucili bezbednu nastavu za ucenike

• Albance.

Verovatno shvativsi da recepti njihovih istomisljenika Idrizova i Petrovca nece moci "upaliti" i po treci put, stanovnici Ognjanca makedonske nacionalnosti su dosli na zaista "originalnu" ideju kako da se otarase nezeljenih gostiju u "njihovoj" skoli. Oni su jednostavno uputili ultimatum Ministarstvu obrazovanja da ucenicima - Makedoncima iz ovog naselja, koji su do sada visi ciklus osnovnog obrazovanja pohadjali u Centralnoj osnovnoj skoli u Petrovcu, od sada omoguci da taj ciklus pohadjaju u Ognjancima "kako sto su dopustili Albancima". Da bi prica bila komplikovanija, spomenuta skola vec sada je "prebukirana" i ako bi se prihvatio ovaj ultimatum to bi znacilo uvodjenje medjusmene sto bi verovatno jos vise iskompliciralo stvari.

Iako ce po ovom pitanju zadnju rec ipak imati Ministarstvo obrazovanja, i iako je tesko prognozirati kakav ce biti konacni epilog najnovijeg medjuetnickog trvenja medju Albancima i Makedoncima, ipak je sigurno da medjuetnicki odnosi u Makedoniji nastavljaju ubrzani "hod po nizbrdici". Pored ostalih sporova medju ovim dvema najvecim etnickim kolektivitetima u Makedoniji koji su obelezavani ljudskim zrtvama, problem obrazovanja na albanskom jeziku se namece kao konstantno polje konflikta. Dovoljno je potsetiti na ovogodisnje martovske demonstracije makedonskih studenata, kojima su se pridruzili cak i ucenici osnovnih skola, protiv zakona o uvodjenju nastave na albanskom jeziku na Pedagoskom fakultetu u Skopju, pri cemu je najpopularnija parola bila ona u kojoj se porucivalo da Albance treba slati u gasne komore!? Najnoviji slucaj pokazuje da su sve price o Makedoniji kao "oazi mira" vrlo diskutabilne. Ono sto je mozda i najzabrinjavajuce, jeste upravo cinjenica da se etnicki konflikti sve vise priblizavaju relaciji gradjanin (odredjene etnicke pripadnost) protiv gradjanina (druge etnicke pripadnosti), osvajajuci prostor "tradicionalne" linije sukoba na relaciji - Vlada protiv gradjanina, pri cemu su gradjani skoro redovno bili albanske nacionalne pripadnosti. Osnovna razlika je u tome sto se vlada Makedonije javlja u dvostrukoj ulozi. Prva njena "uloga" je kada ona sama pretstavlja ostricu napada "u zastiti makedonskog etnickog interesa", a druga njena uloga je kada ona "brani" Albance od napada etnickih Makedonaca koji preuzimaju ulogu "zastitnika svojih etnickih interesa", najverovatnije motivirani upravo slicnim akcijama vlade i "razosarani" zbog njene "prevelike mekoce" u "pacifikaciji" Albanaca.

Slicno je bilo i u slucaju sa upotrebom albanske zastave u Gostivaru. tada je jedna opoziciona makedonska politicka partija (MAAK-Konzervativna partija) zapretila da ce sama skinuti albansku zastavu sa jarbola ispred opstinske zgrade ukoliko to ne ucini vlada. Makedonska vlada je to ucinila sama, u granicama roka koji je odredila ta partija, a epilog te poznate akcije je bio troje ubijenih Albanaca i jedna uzasno "ranjena" drzava.

AIM SKOPJE IBRAHIM MEHMETI