SMUTLJIVCI, KOLEBLJIVCI I UBACENI ELEMENTI

"Diferencijacija" medju radikalima

Radikali RS, kao ozbiljna i sada vec parlamentarna stranka, nisu uspjeli da izgrade mehanizam unutrasnje demokratije pa je svako razlicito misljenje dozivljavano kao jeres a njegovi autori i akteri bivali su anatemisani i otpisivani iz partijskog zivota.

Banjaluka, 24. mart 1997. (AIM)

Novoformirana Demokratska stranka za Banju Luku i Krajnu (DS) nastala je izdvajanjem grupe, sada vec bivsih clanova Srpske radikalne stranke RS, iz njernog sastava i organzovanjem u zasebnu politicku organizaciju. Da je rijec o bivsim srpskim radikalima najbolje se vidi po sastavu rukovodstva najmladje stranke u Republici Srpskoj: "lider" demokrata za Banju Luku i Krajinu je mr Nikola Spiric, doskorasnja "numera duo" medju ovdasnjim radikalima, cak i kad nije imao formalnu funkciju koja bi to pokrila; zatim, predsjednik Izvrsnog odbora DS za Banju Luku je Nikola Vukelic, koji je i medju radikalima bio clan Izvrsnog odbora, a tu su i Srecko Bursac, donedavni predsjednik banjaluckog odbora SRS RS i clan Glavnog odbora te stranke, kao i Nenad Stevandic, svojevremeno "lider" Krajiske demokratske stranke, a medju srpskim radikalima je nakon proslogodisnjeg "transfera". Takodje, ukoliko se pazljivije analizira program novoformirane stranke, lako ce se uociti da nema bitnijih razlika u odnosu na program srpskih radikala, izuzev i dijelu koji se odnosi na regionalni razvoj Republike Srpske, sto je i bio "casus belli" za sukob izmedju otcijepljenih, bivsih radikala, a danas krajiskih i banjaluckih demokrata i ostatka rukovodstva srpskih radikala sa dr Nikolom Poplasenom na celu.

Demokratska stranka za Banju Luku i Krajinu nastala je kao rezultat nedosljednosti u politici srpskih radikala u Republici Srpskoj a koja je kulminirala razlicitim glasanjem poslanika ove parlamentarne stranke na zasijedanju Narodne Skupstine RS prilikom izjasnjavanja o sjedistu vlade Srpske. Dvije trecine radikalskog poslanickog kluba svojim uzdrzavanjem de facto je stalo na stranu vecinske SDS, cime je odstupilo od programskog stava srpskih radikala po kome je glavni grad RS (po njima "Zapadne Srbije") Banja Luka, a ne Pale ili Srpsko Sarajevo. Atmosferu napetosti medju poslanicima i rukovodstvom srpskih radikala podgrijala je i tribina opstinskog odbora ove stranke na temu "Kuda te vode Banja Luko?", odrzana nekoliko dana prije pomenutog skupstinskog zasijedanja. Umjesto da posluzi kao dodatni argument poslanicima SRS da podrze prijedlog ostalih opozicionih poslanika da sjediste Vlade bude u Banjoj Luci - uspjeh tribine se nekim funkcionerima obio o glavu. Tako se jos jednom pokazalo da srpski radikali nemaju "politicka pleca" da izdrze teret i konsekvencije onoga sto sami zapocnu, "zakuvaju" i nagovijeste politickoj javnosti i gradjanima RS, a onda iz neobjasnjivih (!?) razloga iznenada promijene misljenje i ponasanje. Zato se s pravom moze reci da su srpski radikali podarili RS jos jednu politicku stranku, kao sto su to ucinili i cetiri puta ranije.

Srpska radikalna stranka RS od svog nastanka, potkraj

1. godine pa do kraja zime 1997. godine imala je najmanje pet ozbiljnijih unutrasenjih "lomova" i diferencijacija u kojima je zrtvovano vise stranackih aktivista, funkcionera, pa i osnivaca i najvisih lidera Stranke. Rezultat takve unutrasnje "politike" jeste cinjenica da je ova stranka danas siromasnija za nekoliko hiljada clanova (vise puta se dogadjalo da su raspustani citavi opstinski odbori SRS ili su oni kompletni prelazili u redove druge stranke - najsvjeziji i istovremeno najupecatljiviji primjeri su oni iz Dervente i Doboja u proljece prosle godine: srpski radikali iz Dervente, izuzev nekolicine, presli su u tek osnovanu Srpsku stranku Krajine i time joj dali legalitet i legitimitet da svom imenu prikljuci i ono "i Posavine", dok je vise od 500 clanova SRS iz Doboja, ukljucujuci i dvojicu clanova Centralne otadzbinske uprave SRS iz Beograda, preslo u redove Demokratske strake sa sjedistem u Bijeljini.

Iz stranke su ekskomunicirani brojni predsjednici opstinskih i okruznih odbora clanovi Glavnog i Izvrsnog odbora, nekolicina clanova Centralne otadzbinske uprave kao najznacajnijeg politickog organa Stranke, iskljucena su i dvojica potpredsjednika SRS, a medju njima nije vise ni prvi predsjenik srpskih radikala, svejedno iz kojih razloga, g. Nikodin Cavic. Uz njega, kao znacajnija i poznatija imena koja su nekada "vedrila i oblacila" medju radikalima a sada su, ili u drugim strankama, ili su nestala sa javne politicke scene, treba spomenuti ove politicare: g. Dubravko Prstojevic, trenutno "lider" Narodne radikalne stranke "Nikola Pasic", prof. Predrag Lazarevic, predsjenik Srpske stranke Krajine i Posavine, uz njega tu je i njegov saradnik iz srpskih radikala g. Djordje Umicevic, bas kao i Ljubo Puvacic, Vaso Grozdanic itd., zatim Gordana Vidovic i suprug joj Slobodan, danas lideri Srpske seljacke stranke RS sa sjedistem u Modrici, pa Zivko Jovanic, prvi potpredsjednik SRS RS, te kolega mu Nikola Milicevic iz Doboja, koji je uz to bio i clan Centralne otadzbinske uprave SRS, a sada je jedan od funkcionera sa Seseljem i njegovim glavnim sljedbenikom i sticenikom u RS dr Nikolom Poplasenom, osnivacem i prvim liderom Radikalne stranke "Nikola Pasic", ekspoziturom stranke istog imena iz Srbije kojoj je dugo bio sef Jovan Glamocanin, prebjeg iz Seseljevih radikala, g.Nikola Acimovac, jedan od osnivaca SES u bivsoj BiH, a sada u Naraodnoj stranci RS, prof. dr Braco Kovacevic, nekadasnji potpredsjenik OO SRS Banja Luka, a potom prvi predsjenik Stranke Srpskog jedinstva RS, na proslim izborima na listi kandidata Narodne stranke RS, pa prof. dr Milana Sljivica, vojvode Slavka Crnica, sada u rukovodstvu radikalnog otadzbinskog fronta "Nikola Pasic", Ostoje Bilaka, jednog od rukovodilaca Stranke srpskog jedinstva RS, mr Slobodana Damjanovica, nekadasnjeg predsjenika banjaluckog okruznog odbora SRS, Branka Maksimovica iz Prijedora i mnogih drugih koji su dali veliki obol profilisanju SRS u RS i rejtingu koji ona trenutno ima u javnosti Republike Srpske.

Zasto srpski radikali ne mogu da artikulisu svoje unutrasenje odnose tako da svako razlicito misljenje o nekom politickom pitanju odmah vodi stvaranju frakcija i iskljucenjima iz stranke ukoliko se ne slijedi misljenje i ponasanje celnih ljudi Stranke?

Srpski radikali zapadno od Drine konstituisali su se kao politicka organizacija od onih pripadnika Srpske demokratske stranke koji su bili nezadovoljni njenom nedosljednoscu i "trgovackim manirima" u nacionalnoj politici, od clanova SDS koji su smatrali da se njihova tadasnja stranka odvec kompromiserski odnosi i spram partnerskih stranaka u bivsoj BiH - SDA i HDZ-u, ali i prema zvanicnom Beogradu ("crvenom Dedinju") koje se srpskim nacionalnim interesima sluzi krajnje instrumentalno, samo zarad ocuvanja gole vlasti. U tom smislu mnogi srpski radikali su i danas, poslije svega, nacionalni idealisti, posljednji romanticari u nacionalnoj politici. S druge strane, znatna grupacija srpskih radikala jesu oni ljudi koji se iz raznih razloga, nisu odmah prikljucili srpskom nacionalnom pokretu organizovanom u SDS. Medju takvima najvise je gradjanski orjentisanih intelektualaca i jedan broj aktivista nekadasnjeg SKBiH - SDP i Markovicevih reformista. Narocito su ovi posljednji, a posebno oni iz sfere biznisa, masovno prisli radikalima tokom 1993. godine zbog njihovog jasnog koncepta privatizacije. Upravo u tim razlicitim klasno - slojnim i socijalnim kategorijama clanstva i rukovodstva je uzrok stalnih napetosti i konflikata unutar SRS RS, koji se do sada najcesce iskazivao u odnosu prema aktuelnim vlastima i ostalim opozicionim strankama u RS, ali i SR Jugoslaviji. Nacionalana iskljucivost, makar i ne dirala u prava drugih, tesko ide zajedno sa privatizacijom i trzisnom ekonomijom kojoj je na prvom mjestu ekonomski interes, dakle profit, pa tek onda druge potrebe. Zbog toga se cesto dogadjalo da SRS podrzava vladajucu SDS u nacionalnoj politici, a zestoko je kritikuje u ekonomskoj politici i rjesenjima u privredi, da bi se nakon izvjesnog vremena predmeti kritike i njihovi predznaci promijenili, ali bez konzistentnih i mnogima razumljivih obrazlozenja. Ko takve salto

• mortale nije mogao slijediti ili se eventualno pobunio, dobijao je, jezikom radikala, "iskljucnicu" i toplo mu je preporucivana druga stranka u kojoj ima dovoljno "sirine" za sve pristupe i neogranicena razglabanja. Jednom rijecju: radikali RS, kao ozbiljna i sada vec parlamentarna stranka, nisu uspjeli da izgrade mehanizme unutrasenje demokratije, pa je svako razlicito misljenje dozivljavano kao jeres a njegovi autori i akteri bivali su anatemisani i otpisivani iz partijeskog zivota. Doduse, nakon toga uvijek bi uslijedilo obrazlozenje radikala da su nakon toga jos jaci jer su ocistili sve smutljivce i kolebljivce u vlastitim redovima, a cesto i ubacene "elemente", ali takva obrazlozenja iz dana u dan imala su sve manje pristalica i onih koji su sa njima bili zadovoljni.

Miladin Kostovic