IMA LI PARA ZA PENZIJE

DRZAVA DUGUJE PO 1.000 DEM SVAKOM PENZIONERU

AIM, SARAJEVO, 07.03.97. Jedino cime trenutno mogu biti zadovoljni penzioneri u BiH (zvanicnici tvrde da je gotovo ista situacija u oba dijela Federacije BiH ) jeste da penzije primaju pocetkom
mjeseca za prethodni

Tako je isplata februarskih penzija na teritoriju Federacije Bosne i Hercegovine, tacnije dijelu koji je tretiran kao dio pod kontrolom Armije BiH, (jer sasvim drugi propisi vrijede u takozvanoj Herceg-Bosni ili dijelu Federacije koji je pod kontrolom HVO-a), pocela prije dan-dva. Korisnicima se isplacuje februarska penzija, a na nivou penzije iz aprila prosle godine uz uvecanje od 20 odsto na ime duga za majsku penziju. Prosjecna penzija je oko 97 maraka, naravno, isplacuje se u
u bh. dinarima. Najniza je 40 maraka, a najvisa, za one koji su pravo ostvarili po takozvanim opstim propisima, iznosi 420 maraka.

Korisnici su zadovoljni jedino zbog redovite isplate, koja ce, tvrde odgovorni u federalnom Ministarstvu za izbjeglice, rad i socijalnu politiku, tako teci i dalje. Istovremeno, vec cetvrti mjesec iznosi penzija su isti. Ili preciznije, penzije su zamrznute na nivou aprila prosle godine i to tako sto su ti iznosi uzeti kao osnov za isplatu oktobarskih penzija, a "medjuprostor od pet mjeseci" upisan je kao novi dug prema penzionerima. Istina, on se postepeno otplacuje: penzioneri primaju po 20 odsto majske ( zapravo zamrznute - na nivou aprila) penzije. Ako se tako nastavi, tek za 25 mjeseci bi bio isplacen samo dug za pet penzija iz 1996 godine i to u pomenutom zamrznutom iznosu. Sto zbog godina starosti, sto zbog bolesti vecina penzionera nece docekati da primi sav dug.

Umirovljenici su ovih dana odrzali vanrednu Skupstinu Saveza udruzenja gradjana penzionera FBiH- ni ovog puta nisu joj prisustvovali predstavnici penzionera iz "drugog" dijela Federacije, mada ih tiste slicni problemi, cak je prosjecna penzija po nekim izjavama u bivsj Herceg-Bosni manja, iznosi 5 maraka, ali su isplate , pa je dug prema penzionerima manji.

Predstavnici penzionera su zatrazili da vec naredne penzije, dakle one martovske, budu isplacene u vecem iznosu, tacnije, da budu isplaceni stvarni iznosi penzija. Penzioneri uz to nisu nezadovoljni tim "malo", nego i "nepravo". Tako su penzionisani diplomirani ekonomisti dr. Mustafa Memic i Abdulah Tafro uz pomoc zaposlenih u strucnoj sluzbi penzionog fonda koji je jos zvanicno dio Ministarstva za izbjeglice, rad i socijalnu politiku, dosli su do vrlo zanimljivih podataka..

U cijeloj Bosni i Hercegovini je prije rata (podaci za 1990. godinu) bilo ukupno 408.372 penzionera. Sada na teritoriji koju pokriva Ured PIO BiH (drugi dio pokriva Ured MIO - mirovinskog osiguranja) ima 187.000 penzionera. Predratna prosjecna penzija je bila 512 maraka, a sada je zvanicno izmedju petine i sestine tog iznose. Ako se poredi ono sto je bilo u toku rata, moglo bi se reci da je mnogo bolje. Jer, recimo 1994. godine penzije su bile u prosjeku svega 3,74 marke. I tad su penzioneri pisali apele za pomoc sirom svijeta, koji na zalost nisu naisli na pravi odziv, valjda stoga sto nisu bili podrzani od zvanicnih organa. Prosjek penzija za tu godinu je, prema proracunima iznosio svega 0,7 odsto stecenih prava (?!) Sljedeca godina je bila nesto "bolja" sa prosjekom penzija od 11,41 dinara, koliki je bio dostignuti nivo penzija za decembar 1994. godine. To je bilo tek 2,2 procenta stecenog prava. Ali te iznose su penzioneri primali cijelu godinu, 1995.

Rat je jos trajao i penzioneri su bili svjesni da je svima tesko, da ne funkcionisu fondovi... Sada podsjecaju da su penzije licno materijalno pravo koje se po svom karakteru ni po cemu ne razlikuje od privatne svojine, pravo steceno licnim radom, pa ono sto je uradjeno sa penzijama predstavlja otimanje. Ipak, uznemireni nezadovoljstvom penzionera, odgovorni su odlucili da se penzije usklade sa vazecim propisima. Ali to je trajalo samo nekoliko mjeseci, od januara do aprila 1996. godine.

Tako proizilazi da penzioneri ni za tu godinu nisu primali onoliko koliko se zvanicno izjavljuje, prosjek od oko 97 maraka, nego mnogo manje. Pomenuti strucnjaci su izracunali da je prosjek penzija u 1996. godini trebalo da bude 12.574 dinara, odnosno 125,74 marke ili 7.37o dinara vise nego su penzioneri dobili, odnosno da im je isplaceno svega 41,8 odsto stvarnih, odnosno obracunatih penzija, jer strucna sluzba i dalje biljezi statisticke podatke o rastu plata i uskladjuje penzije, ali samo na papiru. Nakon svega, ukupan dug Federacije prema penzionerima iznosi samo za 1995 i 1996.godinu 212.058.000 maraka, a po jednom penzioneru prosjecno 1.133 marke. Ako se tome doda i dugovanje iz prethodnih ratnih godina, prema racunicama penzionera svaki od njih u prosjeku bi trebalo da dobije vise od 1.400 maraka?!

Nimalo zanemarljiv iznos, iako je nedavno jedan visoki drzavni funkcioner ( koji redovno prima gotovo isti toliki iznos za samo mjesec dana svog "rada") izjavio da bi penzioneri trebalo da se odreknu potrazivanja duga, jer je toliko zanemarljiv da bi on sam, iz vlastitog dzepa mogao da ga plati.

Isti funkcioner je izracunao da bi, ako bi bilo nastavljeno uskladjivanje penzija prema rastu plata, a na stvarno dostignute iznose neki penzioneri trebalo da prime "nemoguce" iznose od oko osam hiljada maraka, sto ni mnogo bogatija drzava, a ne nasa u razvitku, ne bi mogla isplatiti.

Prema podacima do kojih su dosli pomenuti ekonomski strucnjaci zajedno sa strucnom sluzbom Ureda PIO trenutno bi najvisa penzija trebalo da bude oko 820 maraka, dakle otprilike dvostruko visa od one koja se isplacuje. Pomenuti iznos najvise penzije bi odgovarao utvrdjenom odnosu najvise penzije koji je takodje limitiran i trebalo bi da bude 3,5 prosjecnih plata, pa ako se uzme da je prosjecna plata 236 maraka dolazi se do te najvise penzije, na koju bi tvrdi se, pravo imali samo 0,5 procenata korisnika. Ukoliko bi bilo postupano po zakonu, dakle isplacivane obracunate penzije, prosjek ne bi bio 9.758 dinara, odnosno 97,58 maraka, nego 19.588, dakle gotovo 200 maraka, sto bi opet bilo blizu odnosa isplacenih plata i penzija. Iz svega prozilazi da penzioneri primaju oko polovine pripadajucih penzija, ili cak ni toliko ako se uzmu u obzir neisplacene penzije za pet mjeseci prosle godine. Kao obrazlozenje za takve iznose navodi se cinjenica da para nema, da zaposleni cak i kada bi uplate doprinosa za penzionog osiguranje bile uredne, ne bi bio dovoljan za isplatu pripadajucih penzija.

Penzioneri i na to imaju odgovor. Oni tvrde da sredstva prikupljena uplatama doprinosa mogu obezbijediti isplatu prosjecne penzije za 50 odsto vise nego je sada. I ponovo suprotan odgovor od zvanicnika. Resorno ministarstvo to negira i tvrdi da ce biti dobro ako i u narednim mjesecima bude moguce obezbijediti redovnu isplatu penzija u dostignutim iznosima, dakle prosjeku od manje od stotinu maraka i bez povisica i bez otplate dugovanja. Sada na scenu stupaju i neki "visi" razlozi-politika. Naime, da bi penzije bile isplacene nalog bi trebalo da potpise federalni ministar, a on je cesto odsutan, a u dijelu Federacije iz kojeg dolazi vrijede drugi propisi, pa kad se pare prikupe, ceka se ministar, a do tada ih moze uzeti i neko drugi. Pare je tesko prikupiti i zato sto treba cekati isplate plata na koje se placaju doprinosi u penzioni fond. Ako bi bilo udovoljeno penzionerima pa isplate, makar i samo nekih plata bile odgodjene do isplate penzija, nemoguce je sakupiti dovoljno para za isplatu penzija. I krug se zatvara.

Da nevolje penzionerske budu vece, pobrinuli su se i priredjivaci novog zakona. Prema predlozenim rjesenjima iznosi penzija ce direktno zavisiti od materijalnih mogucnosti penzionog fonda. Posto se predvidja da na podrucju Bosne i Hercegovine djeluju zapravo tri penziona fonda, unutar Federacije dva, nije iskljuceno da se iznosi penzija za iste godine staza i iste ostale uslove razlikuju i da njihov omjer bude onakav koji sada predvidja zakon kao odnos najnize i najvise penzije. Ima li nakon svega nade za penzionere, sadasnje i buduce? Moglo bi biti u jedinstvenoj drzavi, jer bi i penzioni fond bio jaci, u drzavi u kojoj bi finansijska policija utjerivala uplatu doprinosa i za penziono osiguranje, u kojoj bi se porezi placali na svu robu, takodje i carine i druge dazbine. U kojoj bi... bilo drzave

Amina AHMETASEVIC