UDARILA VILA NA HALILA

Plavsic protiv Krajisnika

Sukob izmedju Plavsiceve i Krajisnika za sada najvise lici na dvoboj sutog sa rogatim, ali zar se slicno prije tri mjeseca nije tvrdilo i za Milosevica i srbijansku opoziciju.

Banjaluka, 10. februar 1997. (AIM)

Kada je Biljana Plavsic u svom inaugurativnom govoru u Banjaluci 19. oktobra prosle godine posebno naglasila svoju odanost vladavini zakona nad vladavinom ljudi, poznavaoci prilika nazirali su na drugoj strani barikade strasnog govora predsednice RS par gustih obrva neidentifikovanog porijekla. Kada je, medjutim, tri i po mjeseca kasnije podnijela zahtjev Vladi da ispita sumnjivo poslovanje firmi "Selekt-imeks" i "Centreks", sa druge strane svi su prepoznali Momcila Krajisnika u prirodnoj velicini.

Zapoceti, medjutim, ovu pricu epizodom o "Selekt- Imeksu" i "Centreksu", drzavnim monopolistickim preduzecima pod diskretnom Krajisnikovom kontrolom, zaduzenim za uvoz i izvoz svega, od djecijih cucli do topovskih granata, bilo bi kao i poceti pisanje drame od treceg cina. Prije svega, zato sto i ovaj, kao i svi savremeni srpski trileri, zapocinje pricom o karakterima.

A na tom polju RS ostaje neizlecivo mala da bi se moglo objasniti koliko su Plavsiceva i Krajisnik razliciti tipovi. Ona vodjena idealima, on interesima; ona intelektualac, cesto bez osjecanja za svijet izvan svojih ideja, on prigradski domacin sa smislom za (politicku) pijacu; ona zenski direktna, ponekad uvredljiva; on orijentalno uvijen i efikasan kao katil - ferman; ona principijelna i dosledna, on savitljiv i tvrdoglav; ona improvizator i neprilagodljivi solista, on timski igrac sa stalnim aspiracijama na kapitensku traku; ona sa osjecanjem drzave kao istorijskog poduhvata, on sa tezom da je i drzava firma kao i sve druge, samo malo veca... Jedina osobina koja je njega i Plavsicevu ujedinjavala bila je njihova umjesnost da do sada ne udju u otvorenu borbu iako su nakon medjusobnih susreta i manifestacija lijepog vaspitanja i kurtoaznih osmjeha oboje djelovali kao da se te nedjelje vise nikom nece nasmijesiti.

Dolazak Biljane Plavsic na celo RS nije bio preizvod ni Krajisnikovog ni Karadzicevog ukusa, vec straha da bez moralno neokrenjenog kandidata na predsjednickim izborima nemaju mnogo sansi pred zahuktalom propagandom iz Beograda, koja je podrzavala lidera Socijalisticke Partije RS Zivka Radisica. Nakon odustajanja Alekse Buhe, koji nije imao dovoljno licne hrabrosti da se nadje na tom mjestu, i Koljevicevog razlaza sa SDS, Plavsiceva, koja je rat provela na humanitarnom radu, ostala je jedini kandidat. Ni tada, medjutim, ne bi lako prosla da Krjisnik nije procijenio kako ce se sve glavne stvari dogadjati izmedju Alije Izetbegovica, Kresimira Zubaka i njega, a da ce entitetski organi samo brinuti za sprovodjenje onoga sto ova trojka na svojim seansama dogovori.

Plavsiceva je, medjutim, na predsjednickom mjestu mogla biti sve samo ne statista. Posto se u svom kabinetu na Palama uvjerila da u srpskoj ratnoj prestonici i sisarke igraju po taktu Krajisnikove muzike, definitivno je presla u Banjaluku. Sa sobom je, naravno, htjela da prenese i racun Predsednistva, sto nije naislo na razumijevanje u Krajisnikovoj okolini. Tada je doslo i do prvih otvorenih sukoba. Otvorenije nego ikad, potom se, zarad trazenja svoga mjeste pod predsjednickim suncem RS, zalozila da Banja Luka postane srpska prestonica, cime je na Palama izazvala gnjev sve do gorepomenutih sisarki.

Banjaluka je, medjutim, bila potrebna Biljani Plavsic barem koliko i obratno. Ovaj grad je u predsjednici RS dobio do sada politicki najjaceg zagovornika teze o seobi prestonice na Vrbas, dok je ona uspjela da u Banjoj Luci oformi kabinet i okupi oko sebe vise ljudi nego sto ih je na Palama uopste bilo spremno da bude vidjeno nasamo s njom. Nezadovoljna drzavnim medijima u RS, koje uglavnom kontrolise Krajisnik, uspela je da pokrene "Kninu", list koji, ako nista drugo, a ono barem redovno izlazi, za razliku od "paljanskih" "Oslobodjenja" i "Javnosti".

Nepopravljivi monarhista radikalnih nacionalnih shvatanja (iako ne u mjeri koliko je to nespretno manifestovala kroz medije), Plavsiceva je uspjela da protiv Pala dobije, ako vec ne podrsku, a ono "aktivnu toleranciju" cak i takvnih snaga kakva je SP RS Zivka Radisica, koji joj je velikodusno oprostio notornu netrpeljivost prema vodji sa beogradskog Andricevog venca. To, medjutim, ne znaci da je zalagnjem za Banjaluku Plavsiceva postala autenticni zatocnik urbane politicke mekoce, koju manifestuju neke politicke snage u ovom gradu. Banjaluka i Plavsiceva za sada funkcionisu na principu uspjesnog uzajamnog servisiranja, a hoce li od toga biti nesto vise, jos je tesko tvrditi.

Posto je dozvolila da je iz Krajisnikovog kruga uvuku u rizicnu igru sa Vojskom, da bi joj u Generalstab utrpali "svoga" bezbjednjaka, Mileta Renovicu, Plavsiceva se sve lakse odlucuje na samostalne akcije. Najprije je snazno, iako ne javno, podrzavala uptuzbe banjoluckih stranaka protiv srpskih pregovoraca o arbitrazi za Brcko. Opozicija, koncentrisana u Banjluci, usprotivila se da se o takvom pitanju odlucuje u uskom krugu ljudi na Palama. Plavsiceva je zahtijevala da se to pitanje uvrsti u dnevni red Skupstinskog zasijedanja, koje je odrzano u petak, 7. februara na Jahorini.

Medjutim, ni njeni napori nisu urodili plodom, posto su iz vladajuce stranke ubijedili opozicione poslanike da o tome nije pametno pricati pred parlamentarcima iz Federacije. Sve se zavrsilo dan uoci zasijedanja zajednickim neobavezujucim saopstenjem poslanickih klubova srpskih stranaka (bez socijalista), u kome se kaze da Brcko, eto, treba da ostane u RS. Na istom zasijedanju, odbijen je je i predlog opozicije da Vlada privremeno prijedje u Banjaluku, sto govori o jos bitno nepromijenjenom odnosu snaga izmedju snaga Plavsiceve i Krajisnika.

Napetost medju njima uvecava se odlukom iz Krajisnikovog kruga da dva najveca javna preduzeca, "Srpsku drzavnu banku" (bivsa SDK) i PTT RS prebace iz Banjaluke u Sokolac, i to u vrijeme kada sa federalnim liderima i Karlom Biltom uveliko traju pregovori srpskog predstavnka u Predsednistvu BiH o jedinstvenom platnom prometu i sistemu postanskih veza. U krugu oko Plavsiceve i ovu odluku tumace kao prijeki put preko Pala i Sokoca za integraciju RS u BiH.

U srijedu 5. februara, samo dan uoci zasedanja Vlade pred kojom je stajao Zakon o naoruzanju i opremanju MUP-a (uz koji se, tvrde izvori AIM-a s Pala, pojavljivalo ime "Selekt-Imeksa" kao ekskluzivnog dobavljaca), Plavsiceva povlaci radikalan potez, istovremeno udarajuci u dva najjaca Krajisnikova uporista - finansije i policiju. Isti izvori tvrde da su "Selekt-imeks" i "Centreks", koje Krajisnik kontrolise preko svoga brata Mirka, uz ovaj, vec dobili gotovo sve krupnije dobavljacke poslove, obezbjedjujuci pojedincima iz Krajisnikovog kruga veliku deviznu dobit od sklopljenih dobavlhjackih provizija. MUP se pri tome, takodje, pojavljivao kao ucesnik u nekontrolisanoj podjeli provizija, ali i snaga koje je sve vreme fizicki obezbjedjivala monopolisticki polozaj ovih preduzeca u uvozno - izvoznim poslovima.

Plavsiceva, dakle, saopstava da su u "Kabinet predsjednice RS stigle dokumentovane informacije o poslovanju preduzeca "Selekt-imeks", o cijem postojanju, te ucestvovanju MUP RS u radu ovog preduzeca, predsednica RS nije imala nikakvih saznanja. Nakon detaljne provjere vjerodostojnosti prikupljenih dokaza o preduzecu "Selek-imeks" predsednica RS je zahtijevala od MUP-a RS informaciju - da li, od kada i na koji nacin ovo ministarstvo ucestvuje u radu firme "Selekt-imeks". Nakon potvrde MUP-a, odakle se jasno vidi ucesce MUP-a RS u radu preduzeca "Selekt-imeks", predsednica RS je predala materijal na ispitivanje Vladi RS, kao najvisoj izvrsoj instituciji drzave", kaze se u saopstenju predsednice RS.

Plavsicevu su odmah javno podrzali Zivko Radisic i Srpska stranka Krajine i Posavine dok je u redovima vlasti zavladao zlokoban tajac. Njena inicijativa sutradan se nasla na Vladi, gdje je od rukovodstva preduzeca "Selekt-imeks" i "Centreks", finansijske policije i MUP-a RS zatrazeno da do 15. februara "dostave izvjestaje o poslovanju preduzeca i drugim nalazima sadrzanim u preporuci predsednika Republike".

Sudeci prema odluci vlade, nalog Plavsiceve mogao bi biti amortizovan, isto kao i njen zahtjev da parlament raspravlja o Brckom. Krajisnik u svakoj varijanti nece dozvoliti da mu se neko mijesa u posao, ali ostaje pitanje hoce li uslijediti protivudar, ili ce jednostavno ignorisati udarac Plavsiceve. Sudeci prema trenutnom rasporedu snaga, Krajisnik iza sebe ima ne samo policiju, finansijske tokove i stranacku infrastrukturu nego i medjunarodnog predstavnika u Bosni Karla Bilta, koji i ne krije da srpskog predstavnika u Predsjednistvu smatra manjim zlom od tvrdoglave srpske predsjednice. Krajisniku su u tom sporu blizi nego Plavsicevoj, ako to nesto znaci, i Milosevic, koga je izgleda najzad uspio da ubijedi da je njihov njabilji bosanski ucenik, ali i Alija Izetbegovic, koji mu se u pauzama sjednica predsjednistva posve intimno zali na nepodnosljivog Kresimira Zubaka.

Iza konkretnih inicijativa Plavsiceve stoje samo snage jos krhke banjalucke opozicije i dio vojske. Istovremeno katastrofalna socijalna situacija ide na ruku predsednici RS, buduci da je u nadolazecem talasu strajkova jos niko nije identifikovao kao krivca za polugodisnja i veca kasnjenja plata (u bonovima) zaposlenima, sto se za Krajisnika ne bi moglo reci.

Sve u svemu, ovaj sukob za sada najvise lici na dvoboj sutog sa rogatim, ali zar se slicno prije tri mjeseca nije tvrdilo i za Milosevica i srbijansku opoziciju.

(AIM) Ivan Djordjevic

y y