SATANSKA VLAST
Srpska pravoslavna crkva i protesti u Srbiji
AIM, Beograd, 6. 1. 1997.
"Necemo da pitamo: kako to da Sveti sinod zaseda bas uoci beckog sastanka Stalnog saveta OEBS-a? To je ocigledno jasno svakome. Valjda ce i njima Bog pomoci onoliko koliko se oni mole za drzavu Srbiju i njen narod, odnosno za mirno resenje svih nesporazuma i ocuvanje trajnog mira" - kaze se u komentaru Radio Beograda (Milika Sundic) povodom saopstenja vanrednog zasjedanja Svetog arhijerejskog sabora u kome se, bez okolisenja, proziva sadasnja vlast ne samo zbog toga sto je "drasticno pogazena volja naroda izrazena na lokalnim izborima" nego i zato sto je "dovela naciju i drzavu do potpunog sloma, a narod do prosjackog stapa, zavadila nas sa celim svetom, a sada pokusava da nas i medjusobno zavadi i zakrvi samo da bi sacuvala vlast".
Narocito ove potonje poruke najviseg crkvenog tijela nasle su se na udaru citiranog komentara u kome u kome se tvrdi da je saopstenje "po svom sadrzaju, po grubosti ostavilo Vorena Kristofera u kratkim pantalonama. Pa on je, Kristofer, jednostavno receno za Sveti sinod polupismeni paroh u nekoj srpskoj zabiti". Drugim rijecima, SPC se pocela u kontorlisanim medijima da tretira kao spoljni neprijatelj rezima pa ispada je da je saopstenje Sabora inspirisano iz inostranstva sigurno i zbog toga sto se u njemu izricito trazi "priznanje rezultata izbora od 17. novembra" na cemu insistira OEBS, SAD i drugi medjunarodni faktori.
Uzgred, kontrolisani mediji u Srbiji su objavili, uglavnom, samo onaj onaj dio saopstenja u kome se tvrdi da se u konkretnom slucaju "ne radi samo o politickom i stranackom opredeljenju, vec pre svega o etickom i sustinskom pitanju u nasem narodu". Izostavljeni su dijelovi u kojima se vlast proziva za izdaju "zapadnih srpskih krajina" gusenje politickih i vjerskih sloboda, primjenjivanju sile, o prolivenoj krvi, nevracanju crkvene imovine i jos nekoliko krupnih pitanja koja su vec odavno preveliki kamen spoticanja u odnosima Crkve i drzave.
Da li se Srpska pravoslavna crkva malo kasno zvanicno odredila prema protestima studenata i opozicione koalicije "Zajedno"? Ovo pitanje skoro podjednako postavljaju pojedini crkveni velikodstojnici i opozicioni lideri. Ocigledno je vrhu vecinske Crkve u sadasnjoj Jugoslaviji trebalo prilicno vremena da dobro procijeni u kom smjeru ce krecu ti protesti tako da se izjasnila kada su oni poprimili karakteristike opstenarodnog bunta, bar u Beogradu i drugim vecim gradovima. Takav oprez je razumljiv, s obzirom na iskustvo steceno u drustvenim pretumbacijama tokom proteklih godina. Pojavljivanje patrijarha Pavla na nekim od ranijih protesta, prije nekoliko godine, dalo je povoda za tvrdnju vladajuceg kruga kako Crkva vise nije vanstranacka i da mijesanjem u politicka zbivanja gubi oreol iskljucivo otadzbinske i duhovne institucije. Zbog toga je vjerovatno patrijarh vrlo oprezno davao podrsku studentskom protestu izbjegavajuci da spominje opozicionu koaliciju.
Samo po sebi je zanimljivo da su grcki mediji, medju kojima i visokotirazni dnevnik "Lesterotopija", ocijenili saopstenje Svetog arhijerejskog sabora SPC kao cistu "politicku racunicu" i da je ono objavljeno kada je Crkva "procijenila da su velikosrpski planovi propali" i da Milosevicev rezim "pripada proslosti". Slicnih ocjena bilo je i na drugim stranama.
U takvim ocjenama zaboravlja se da su se javno oglasavali pojedini episkopi, kao sto je rasko-prizrenski, Artemije, koji je preko lidera SPO, Vuka Draskovica, koaliciji "Zajedno" uputio nedvosmislenu podrsku: "Do ispunjenja ovih nasih opravdanih zahteva, uz Vas je vecina naseg naroda, uz Vas je nasa Svetosavska majka Crkva, uz Vas je postena srpska inteligencija i svi oni koji koji svoje duse nisu prodali i predali djavolu sa pet rogova".
Obracanje 230 svestenika sabacko-valjevske eparhije Sinodskoj konferenciji, odnosno arhijerejima, pokazalo je da svestenstvo nece vise da cuti. U pismu se zahtjeva da se Sabor "nedvosmisleno odredi i osudi nevidjenu i nezapamcenu fizicku i duhovnu tiraniju i Tiranina, nasilje i nemoral od strane srbijanske srbijanske komunisticke komunisticke, bezboznicke i satanske vlasti nad golorukim i nezasticenim narodom, pre svega studentima, nad srpskom mladosti, koja je savest i buducnost ovoga naroda". Svestenici su porucili da se vise ne mire sa uobicajenim saopstenjima "koja su tradicionalno nejasna, nedorecena i dvosmislena, a koja, kao takva, komunisticka RTS redovno koristi protiv Crkve i protiv naroda".
Pri tome treba dodati da je ne tako mali broj svestenika ucestvovao u protestnim setnjama. Zabiljezeno je, takodje, da je u crkvi Svete Trojice u Negotinu, uoci Nove godine, odrzan protest kada je to, zbog nestanka struje, bilo onemoguceno na gradskom trgu. Demosntrante je u hram pozvao licno episkop timocki, Justin. Tada je okupljenima rekao: "Ne bojte se sto vas oni mrze, oni su omrznuli odavno istinu...Nije moj narod izasao na ulicu samo zbog kradje glasova. Oni moraju da znaju da su razlozi mnogo dublji i znacajniji. Vreme je za istinu".
U svakom slucaju, moze se reci da se SPC ovoga puta nedvosmileno odredila prema aktuelnim dogadjajima u Srbiji pazeci da ne upadne u zamku politickih kalkulacija, kao sto se to cesto dogadjalo proteklih godina.
(AIM) Ejub Stitkovac