CRNOGORSKI STUDENTI I BEOGRADSKI PROTEST

Ra|anje samosvijesti

Eho protesta studenata Beogradfskog univerziteta osjetio se i na Univerzitetu Crne Gore. Na BU posljednji }e doga|aji povratiti svijest da su studenti snaga pred kojom strijepi i veliki diktator Slobodan Milo{evi}. Na Univerzitetu CG ovi }e protesti biti upam}eni kao tek klica studentske samosvijesti

text: Silina kojom su se studenti u Srbiji, pogotovo oni sa Beogradskog univerziteta, usprotivili izbornoj kra|i Milo{evi}evog re`ima ponijela je i dio studenata sa Univerziteta Crne Gore. Iako mladoj generaciji, naro~ito njenom najobrazovanijem dijelu, bunt do|e ne{to kao prirodna potreba, solidarisanje crnogorskih visoko{kolaca sa kolegama iz Srbije poprili~no je iznenadilo ~ak i najbolje poznavaoce atmosfere na fakultetima u Nik{i}u, Podgorici ili Cetinju.

Jer, dosada se njihova inertnost, nezainteresovanost ~ak i za primarna pitanja vlastitoga standarda, poput uslova studiranja ili kvaliteta ishrane u domovima, a kamo li za krupna dru{tvena gibanja - doimala nepromjenjivom. ^inilo se da su ovda{nji studenti definitivno pomireni sa vlastitom marginalno{}u, potpuno li{eni i minimuma vjere u sebe kao ~inioca koji mo`e doprinijeti uspostavljanju novih kriterija vrijednosti i, uop{te, bilo kakvim dru{tvenim promjenama.

Studente u Crnoj Gori niko nikad nije shvatao kao kolektivitet koji ima svoje ideale, kao esenciju generacije koja dolazi i mijenja oko{tale forme crnogorskog tradicionalizma. Umjesto bavljenja su{tinskim temama, dozvoljavali su da se fakulteti bave njima. Bez ikakvoga uticaja na nastavne programe, nedovoljno organizovani da bi ozbiljno zatraili pobolj{anje uslova za u~enje, opremanje kabineta, kompjutere, literaturu... oni su zaborav traili u ispraznim manifestacijama poput turnira u malom fudbalu, disko ve~erima ili, maksimalno, kroz razne pravijade, primatijade, ekonomijade i sl.

Uzroci takve letargije me|u crnogorskim studentima mnogobrojni su. Ponajprije za to treba okriviti Univerzitet na kojem studiraju. Bez tradicije, bez uslova za rad, za~auren i nesposoban da komunicira sa drugim visoko{kolskim ustanovama ne samo u svijetu, nego i u zemlji, Univerzitet Crne Gore jo{ nije ni blizu rejtinga cijenjene nau~ne i obrazovne ustanove. Bojati se da bi analiza doprinosa svjetskoj nauci {to su je dali ljudi zaposleni na njemu bila pora`avaju}a po cijelu Republiku.

To {to Univerzitet oduvijek grca u siroma{tvu ne mora biti opravdanje za nepostojanje intelektualne atmosfere na njemu. Makar bilo i pregrubo, ali u njegovim se amfiteatrima i kabinetima vi{e osje}a trgova~ki nego li nau~ni duh. Studenti su tu, uglavnom, zbog diplome, a ne zbog znanja. Ako bi se mogla kupiti, garantovano bi zna~ajna ve}ina pribjegla takvoj soluciji. Profesori bi, pak, da odrade svoj posao sa {to manje nerviranja i utro{ka energije. Dakako da ima izuzetaka i valjda su se njima zahvalju}i i desile manifestacije podr{ke studentima Beogradskog univerziteta. Ipak, nije grijeh re}i da se ve~ina njih odnosi prema Univerzitetu kao prema odsko~noj dasci. [to nije ~udo kad se zna kakav su meteorski uspon doivjeli neki asistenti prelaskom u politi~are. Momir i Pavle Bulatovi} ili Zoran @ii} nikad nijesu stigli do zvanja docenta, a prigrabili su klju~ne dravni~ke pozicije. Radoje Konti}, Milica Pejanovi}, Predrag Goranovi} i jo{ neki ostvarili su u nauci stepen vi{e, a ni u politici nijesu ostali kratkih rukava. Stoga nije ~udo {to ve}ina univerzitetskih profesora sebe radije zami{lja u ministarskoj stolici (ako ve} ne moe ambasadorska), nego sa kredom u ruci.

Ni studenti odavno nijesu sasvim sigurni isplati li se ~etiri-pet godina grijati klupu kad fakultetska dploma vi{e ne garantuje nikakav specijalno povoljan dru{tveni status. U vremenu brzog boga}enja, sitnog i krupnog {verca, polupismenih bogata{a i mafija{a - uglednika, njihovo se {kolovanje doima kao pogre{no rasipanje energije. Na svakom koraku ~ekaju ih primjeri kako je mogu}e pre~icom sti}i do ciljeva, do kojih bi oni htjeli putevima utabanim u stabilnim vremenima socijalisti~koga dru{tva.

Posebna je pri~a tzv autonomija Univerziteta. Dr Milan Popovi}, profesor na Pravnom fakultetu u Podgorici, nedavno je rekao da je ona (autonomija) "vi{e fasadna, nego stvarna". I zaista, prakti~no svi fakulteti Univerziteta Crne Gore pod kontrolom su Demokrastske partije socijalista. Kadrovski, nastavni i svakakvi drugi potezi ne mogu se povu}i bez miga vladaju}e partije. Na nekim fakultetima, na Pravnom, naprimjer, takvo je stanje ve} preraslo u vulgarnu diktaturu jedne politi~ki podobne garniture nad ostali ~lanovima toga kolektiva.

Pipci vladaju}e partije proteu se i do predstavni~kih organa studenata. U njima, kao i svih prethodnih decenija, uglavnom sjede momci ~ije su ambicije vi{e politi~ke nego stru~ne. Oni se brzo transformi{u u centre izvjesne mo}i, u kojima se, mimo o~iju ve}ine studenata, rje{avaju pitanja op{te vanosti. Ta~nije njihovo se rje{avanje fingira u skladu sa direktivama raznih omladinskih organa, koji, opet, igraju po notama iz baze "mladih DPS". Tako godinama studentska rukovodstva obavljaju anesteti~ku umjesto predvodni~ke funkcije. Tu svoju rolu pojedinci dobro napla}uju, dok gro studentske populacije ostaje elementarno neinformisan o odlukama koje se umjesto njih donose.

Ovaj put, me|utim, desile su se prekrupne stvari da bi neopazice pro{le ~ak i mimo apati~ne crnogorske studente. Osta}e tajna da li im je neko pomogao ili se na{la grupa dovoljno preduzimljivih mladih ljudi da na Filozofskom fakultetu u Nik{i}u organizuje protestno okupljanje u znak podr{ke studentima sa Beogradskog univerziteta. Kako god, pro{lonedjeljno njihovo okupljanje u holu Fakulteta bilo je izuzetno uspje{no izvedeno i, pokaza}e se, dalo je podstreka i ostalim fakultetima. Jer, ubrzo zatim, oglasili su se i sa tehni~kih fakulteta i PMF- a u Podgorici. Peticiju koju su oni pripremili u znak podr{ke kolegama iz Srbije, potpisalo je ve} prvoga dana nekoliko stotina studenata.

Zanimljivo je da su se studenti pokazali hrabrijim od svojih nastavnika. Tamo gdje su uprili~ili proteste, studenti su se masovno odazvali. Prisustvo profesora, me|utim, bilo je gotovo simboli~no. Jedino ih je u Nik{i}u bilo ne{to vi{e, a studentske zahtjeve tamo je podr`ao i dekan Miladin Vukoti}. Na podgori~kim fakultetima studenti i profesori tek su se izborili za zakazivanje zbora i bi}e interesantno vidjeti koliko }e se ljudi tada okupiti, te kakvi }e zaklju~ci odatle po}i u javnost.

U svakom slu~aju, ve} sada je jasno da rektor i Savjet studenata Univerziteta Crne Gore nijesu bili skloni da se solidari{u sa zahtjevima beogradskih studenata. Ono {to je saop{tio Izvr{ni odbor SS li~i na iznu|enu podr{ku, na uzmak pred te{kim optubama, ponajprije Nik{i}kog dijela njihove "baze". "Mi smo ~ekali da se povodom doga|aja u Beogradu oglase oni koji su najpozvaniji i najlegitimniji za to, a to je Studentski savez Crne Gore. Me|utim, nai{li smo na kukavi~ko, bezo~no }utanje, ~ime su se direktno svrstali u isti ko{ sa fabrikom lai sa Dedinja" - rekao je predstavnik Organizacionog odbora "Studentskog protesta 96" sa FF u Nik{i}u. Studentskom savezu dat je ultimatum da se do prvog decembra odredi prema studentskim protestima u Srbiji. U protivnom zatra`i}e njihove ostavke.

A IO SS je tek drugoga decembra javno saop{tio da podrava " sva nastojanja studenata u Srbiji koja su usmjerena ka za{titi ljudskih prava, razvoju demokratije, slobodi informisanja i o~uvanju autonomije univerziteta". I taj spisak op{tih mjesta, primije}eno je, obnarodovan je tek po{to je Svetozar Marovi} dao izjavu kojom relativno otvoreno kritikuje izborne mahinacije njeegovih koalicionih partnera iz SPS. U saop{tenju IO SS jo{ je nagla{eno da je i rektor Univerziteta CG upoznat sa tim stavovima i da ih je podrao. Do sada to je jedini trag o odnosu dr Ratka \ukanovi}a prema zbivanjima koja ve} petnaestak dana privla~e panju cjelokupne svjetske javnosti. Sve ~e{}e javne prozivke na mitinzima opozicije i sve otvorenije negodovanje studenata i profesora nijesu uspjele isprovocirati prvoga ~ovjeka Univerziteta da javno iznese svoj stav. Nema sumnje da }e takvo svoje pona{anje obrazloiti tobonjomeljom da se politici ne dozvoli ulazak na fakultete. Na tome }e
istrajavati sve dok ne bude jasno ko }e u iz obra~una vlast i opozicije u Srbiji iza}i kao pobjednik.

Eho protesta beogradskih studenata osjetio se, dakle, i na Univerzitetu Crne Gore. Iako se te dvije manifestacije svojevrsnog otpora reimu po malo ~emu mogu uporediti, a naro~ito po snazi i organizovanosti, posljednji }e doga|aji zacijelo imati dalekosene posljedice u ivotu i jednih i drugih. Na Beogradskom univerzitetu povrati}e poljuljano povjerenje da su studenti sila pred kojom i veliki diktator Milo{evi} mora da strijepi. Na Univerzitetu Crne Gore ovi }e protesti biti upam}eni kao tek klica studentske samosvijesti. Sa te ta~ke moe se krenuti u stvaranje istinske akademske armosfere, prvo na fakultetima, a onda i u crnogorskom dru{tvu.

Darko [UKOVI] (AIM Podgorica)