DEJTONSKI SPORAZUM JE OZVANICIO REPUBLIKU SRPSKU

Zivko Radisic, kandidat za predsednika RS

Banjaluka, 28. avgusta (AIM)

Ime Zivka Radisica nije se pominjalo u javnosti sve do Prvog kongresa Socijalisticke partije Republike Srpske (SP RS) kada je preuzeo kormilo partije.

Rodjeni je Krajisnik (Malo Palanciste kod Prijedora,l937.). Bio je predsjednik Skupstine opstine Banja Luka, predsjednik Opstinskog i Sreskog komiteta, republicki sekretar za narodnu odbranu Bosne i Hercegovine, generalni direktor "Cajavec" - Holdinga, i generalni sekretar Privredne komore (SFR) Jugoslavije. Po zanimanju je diplomirani politolog. Pocetkom rata odrekao se funkcije generalnog sekretara Privredne komore Jugoslavije i dvosobnog stana u Beogradu i dosao u Banja Luku. Bio je godinu dana u redovima Vojske Republike Srpske i pored generala Slavka Lisice jedini je predsjednicki kandidat sa ratnim stazom.Ozenjen je, ima dva sina.

Svojim politickim nastupima Radisic se predstavio kao politicar koji se zalaze za dosledno sprovodjenje Dejtonskog sporazuma, pa otud i pitanje - da li je Dejtosnki sporazum dobar okvir za afirmaciju RS?

Radisic: Socijalisticka partija RS prihvatila je Dejtonski sporazum kao dokument koji je u tadasnjim uslovima bio jedino rjesenje za prekid ratnih dejstava i uspostavljanje mira na prostoru bivse Bosne i Hercegovine. Sporazum je ozvanicio RS, a time i borbu srpskog naroda, pa se u tom smislu moze smatrati kao dobar okvir za dalju afirmaciju Republike Srpske. Istina, sva rjesenja koja su utvrdjena Dejtonskim sporazumom nisu idealna, pa ni konstruktivna za Republiku Srpsku.Medjutim, pravilnim tumacenjem ovog sporazuma u njegovom sprovodjenju moze se doci do krajnjeg cilja.

AIM: Proslo je vise od pola godine od potpisivanja sporazuma a nema znakova ponovne integracije.Za to vrijeme vladajuca stranka Vas optuzuje da vodite Srbe u ekonomsku i politicku reintegraciju BiH.

Radisic: Ja ne bih koristio termin "reintegracija" ni u ekonomskom ni u politickom smislu. Bar ne u ovo vrijeme.Zato je potrebno mnogo vise od pola godine. Da li se moglo uraditi vise-nisam siguran, s obzirom na velike ratne posledice i potpunu ekonomsku iscrpljenost. Osim toga,prije svakog povezivanja potrebno je uspostaviti saobracajne veze, telefonsku komunikacuju, kretanje gradjana,kao pocetne preduslove za ekonomsko povezivanje. U Dejtonskom sporazumu je tacno receno kakve i kolike ce biti ekonomske i politicke veze izmedju entiteta i potrebno je ostvariti toliko,ni manje ni vise.

AIM: Kako biste ocjenili dosadasnju izbornu kampanju i koliko su medijski nastupi stranaka na televiziji RS u funkciji obaveza koje su mediji preuzeli Dejtonskim sporazumom.

Radisic: Mi izbornu kampanju provodimo kao Savez za mir i progres i dosadasnji efekti su do sada pozitivni. Glasaci su veoma zainteresovani za nase promocije i tu se mogu cuti prava pitanja koja su od zivotnog interesa za narod u RS.Kada je rijec o nasem predstavljanju na TV RS, a i predstavljanima drugih opozicionih stranaka, tu ne mogu reci nista pozitivno. Te emisije se svode na omalovazavanje stranaka i kandidata, a ja mislim i samog gledalista. Postavljaju se trivijalna pitanja koja nemaju veze ni sa programom stranke,ni sa buducnoscu RS.Nijedna stranka u RS nema mogucnosti da tu bilo sta promjeni,osim SDS, i zato je na njenim odgovornimljudima velika moralna obaveza da oslobode televiziju svog tutorstva i prepuste je slobodi misljenja i kazivanja.

AIM: Moze li se desiti da kandidati razlicitih partija zauzmu kljucne funkcije u organima vlasti RS i BiH? Koliko bi to moglo ometati funkcionisanje buduce vlasti?

Radisic: Nase pocetne analize u SP RS govorile su da ce na ovim prostorima pobjediti pojedinci a ne partije. Nakon isticanja lista i kandidata za kljucne funkcije situacija se donekle promjenila. Stvorene su koalicije ili blokovi koje su istakle zajednicke kandidate. Izbori ce dati najbolji odgovor na vase pitanje ukoliko budu slobodni i bez pritisaka. Mislim da ni jedna stranka ili koalicija nece pobjediti velikom vecinom. Vjerovanto ce se izvrsiti podjela vlasti, sto je, mozda, u ovakvim uslovimai dobro.

AIM: Postoji misljenje da predsjednik Milosevic ima odlucujuci uticaj na generalnu i kadrovsku politiku SP RS. Kakav je odnos SP RS prema Socijalistickoj partiji Srbije?

Radisic: Odnos izmedju SP RS i SPS su veoma korektni. Nasi programi su dosta slicni. Uostalom, kao sto su slicni programi socijalistickih partija u Evropi i u svijetu. Ko je htio mogao je to vidjeti na nasem Prvom kongresu. Odlucujuci uticaj na generalnu i kadrovsku politiku imaju njeni organi. Ne treba zaboraviti da je predsjednik Milosevic ovlasceni predstavnik RS i srpskog naroda BiH za pregovore i da ga je za to ovlastio parlament RS.On,dakle,ima mandat za ukljucivanje ovdje i to ne treba uzimati kao uticaj na nasu partiju.

AIM: Moze se cuti i misljenje da postoji "tiha koalicija" izmedju Beograda i Pala i da se ona vodi na stetu SP RS. Vjerujete li da predsjednik Milosevic nije zainteresovanza izborni uspjeh vaseg Saveza?

Radisic: Ne vjerujem. Uticaj drugih na SP RS moze biti samo u okviru njenog Programa i Statuta.Ako je nekad i postojala ta "tiha koalicija" o kojoj govorite,ona nas nije unistila. Ne vjerujem ni da je postojala,niti da treba da postoji. Predsjednik Milosevic zeli da se izbori odrze, a ko ce pobjediti, - to ce reci glasaci.

AIM: Ocekivalo se da ce SP RS imati medijsku podrsku Beograda, a ona je izostala. Vjerujete li da predsjednik Milosevic nema mogucnosti da utice na ovu vrstu pomoci?

Radisic: Dogodilo se ono cega smo se najvise bojali.Vladajuca stranka je preuzela potpunu kontrolu nad medijima.Krivicu za takvo stanje snosi i Medjunarodna organizacija, posebno OSCE koji je po Dejtonskom sporazumu obavezan da omoguci slobodan i nesmetan rad medija. Mi to stalno isticemo kao najveci problem u provodjenju slobodnih, demokratskih i visestanackih izbora, Savez za mir i progres koristi nekoliko nezavisnih novina, a promociju cemo obavljati na nacin kako nam to budu diktirali uslovi na terenu.Cijenimo da su direktni kontakti sa glasacima najbolja promocija i to cemo najvise koristiti.Posjete nasim promocijama su izuzetne i to jasno govori da glasaci zele i hoce da cuje sta im nudimo.Jos ocekujemo da OSCE omoguci slobodu medija u RS,posebno televizije kao najpristupacnijeg medija.

AIM: Da li se do izbora moze ocekivati neko novo koaliciono saveznistvo? U poslednje vrijeme pojavljuju se zahtjevi da se kandidatura za predsjednika Republike svede na jednog ili dva kandidata?

Radisic: Takvih inicijativa je bilo a ja mislim da ce ih biti jos.

AIM: U poslednje vrijeme ucestali su napadi na clanove Vase partije. Da li su to pojedinacni ekscesi ili se radi o organizovanom politickim nasilju?

Radisic: Socijalisticka partija i neki njeni clanovi imali su velikih neprijatnosti i tokom rata a i sada.Smatramo da to nisu pojedinacni ekscesi vec organizovano nasilje na koje vlast ne reaguje. Pribjegavanje spcificnim pritiscima kakvi su ucjene i teroristicki akti govori koliko je vlast uzdrmana.Danas vise ne biraju sredstva kako da diskvalifikuju svoje politicke rivale u izbornoj trci i sacuvaju stecene pozicije.Naravno,i kapital koji su stkeli u toku rata.U kranjem cilju, sve se radi da bi se izbjegla odgovornost.

AIM: Da li SP RS ima kontakte sa partijama lijeve orijentacije u BiH federaciji?

Radisic: Za sada nemamo nikakve kontakte ni sa jednom strankom u federaciji.

AIM: Izbjeglice, cini se, postaju predmet politicke manipulacije.Kako gledate na taj problem?

Radisic: Kada su u pitanju izbjeglice moramo se vracati Dejtonskom sporazumu.Njime se izbjeglicama omogucuje pravo da se izjasne gdje zele zivjeti. To pravo se mora postovati. Politicka opredjeljenja po ovom pitanju su razlicita i u jednom i u drugom entitetu.

AIM: Dejtonski sporazum je nesto sto je zadato i svaka opstrukcija komplikuje situaciju. Sta se do danas moglo i trebalo realizovati kao zajednicki interes entiteta i zasto to nije ucinjeno?

Radisic:Dobro ste rekli da je Dejtonski sporazum zadata obaveza i ja se sa tim potpuno slazem.Svi koji su ga potpisali moraju uraditi sve da ga sprovedu u svim njegovim dijelovima. Svaka opstrukcija vodi obnovi rata, a to se ne smije dozvoliti. Uradjeno je dosta,posebno u vojsnom dijelu sporazuma. Civilni dio se teze provodi. Osim priprema za sprovodjenje izbora trebalo je vise uraditi na uspostavljanju elektroenergetskog sistemai na obnavljanju soabracaja i telefonskih veza. To bi mnogo znacilo za uspostavljanje ekonomske saradnje. Takodje, mislim da se malo radilo na razminiranju terena, a posledice toga mogu biti velike.

AIM: Da li ce odlazak Radovana Karadzica nesto promjeniti u politici SDS?

Radisic: Ne mislim da ce se ista bitnije promjeniti u politici SDS nakon povlacenja Radovana Karadzica.Moze samo doci do unutarstranacke borbe za vlast. To je vec prisutno, ali se o tome malo govori.

AIM: Sta bi po Vama trebalo uciniti na afirmaciji politickog dijaloga i stvaranju povoljnijih uslova za demokratske i slobodne izbore?

Radisic: Politicki dijalog ne postoji.Njega prvo treba uspostaviti pa tek onda raditi na njegovoj afirmaciji.Istina, nekih pocetnih koraka ima, ali su oni neznatni. Po mom misljenju potreban je dijalog izmedju SDS i opozicije, jer ga mi u opoziciji imamo. Uslov za to je da se SDS javno ogradi od izjava nekih svojih clanova da su stranke iz opozicije izdajnici srpskih interesa i srpskog naroda. Dok to ne uradi, pravog politickog dijaloga ne moze biti.Oni to moraju uraditi zbog sebe vise, nego zbog nas iz opozicije.

AIM: U SDS-u cesto tvrde kako su,izmedju ostalog,izvrsili iistorijsko pomirenje srpskog naroda. Sa takvim optuzbama ova tvrdnja ne ide...

Radisic: Ako se vrse rusenja spomenika kulture, bista narodnih heroja antifasisticke i oslobodilacke borbe, mjenjanje naziva ulica, - onda SDS nije izvrsila pomirenje, vec doprinijela novim unutarsrpskim diobama, na "izdajnike" i "patriote". Mislim da je SDS izabrala pogresan put: jednom jednoumlju suprostavila je jednoumlje koje je mnogo opasnije jer se temelji na nacionalizumu.

AIM: Rekli ste da je u realizaciji civilnog dijela Dejtonskog sporazuma najvise ucinjeno na pripremi izbora. Sta biste prigovorili OSCE-u u ovoj njihovoj misiji?

Radisic: OSCE je stvarao uslove za izbore po pravilima zapadnih demokratija i za uslove koji vladaji na tim prostorima, a oni se i te kako razlikuju od ovih nasih.Mi nemamo slobode kretanja, nemamo slobode medija,nemamo fizicku sigurnost za gradjane, a postoje mogucnosti za manipulaciju sa glasovima u odsustnosti. Osim toga, mislim da se u mnogo slucajeva preferira muslimanska strana kojoj je sve dozvoljeno. Njihovi glasaci mogu da glasaju gdje hoce a srpski to ne mogu. Preferiranje bilo koje strane nije u skladu sa Dejtonskim sporazumom i kad-tad dace kontraefekte. OSCE jemorao uraditi vise u dijelu Dejtonskog sporazuma koji govori o stvaranju uslova za sprovodjenje izbora. Sto se tice saradnje sa njima SP RS je pokazala punu kooperativnost. To cemo ciniti i dalje,jer nam je u interesu da se Dejtonski sporazum provede, odrze izbori i uspostavi vlast na svim prostorima i na svim nivoima.

AIM: Gospodine Radisicu, koliko je realno danas govoriti o ujedinjenju RS sa Srbijom i Jugoslavijom.

Radisic: Jedno su zelje i ciljevi a drugo mogucnosti.Taj problem se mora posmatrati u jednom specificnom procesu koji je zadesio ovaj prostor.Izvjesno je da ce RS svoju drzavotvornost graditi na osnovama Dejtonskih opredjeljenja.I po tim rjesenjima ona ima gotovo sve drzavotvorne preragotive.Mora se imati u vidu cinjeica da je inaugurisana neka nova Bosna kao zajednica dva ravnopravna entiteta.To znaci da nema povratka na staro.Sigurno je da ce se neko vrijeme interesi RS morati stititi ravnopravnoscu entiteta i konstruktivnim odnosom prema predstavnickim tijelima BiH. Srpski narod ce svoje nacionalne interese dominantno ostvarivati preko RS. Sadasnje rjesenje pod firmom "specijalnih veza" omogucuje nam da ulazimo u odnose sa Srbijom i Jugoslavijom na bazi nasih trajnih istorijskih veza.To ce biti utiranje puta ka trajnom rjesenju.Za sada je nase opredjeljenje put u Jugoslaviju. U kom obliku - stvar je rasporeda politickih snaga i konkretnih rjesenja.

AIM: Da li biste tu mogli povuci neku paralelu sa Herceg-Bosnom i Hrvatskom?

Radisic: Mi ne trazimo nista vise i nista manje od onoga sto se obezbjedjuje drugima. Trazimo da se srpskom narodu obezbijedi ravnopravnost i isti tretman. Nismo zadovoljni ucjenama i pritiscima koji se vrse prema srpskom narodu.Otkuda razliciti arsini medjunarodnoj zajednici? Iz optike politicke partije ja moram da kazem da to cesto djeluje kontraproduktivno i na stetu opozicionih partija.

AIM: Kako vidite predstojece izbore i racunate li na biracko tijelo u Federaciji?

Radisic: I predstojeci izbori ce biti svojevrsno nacionalno prebrojavanje.Primjer Mostara to najbolje pokazuje.Programski gledano,ima razloga za odredjeni optimizam kada je u pitanju glasacko tijelo u BiH Federaciji.Na tom prostoru ima dosta biraca koji su 1991.godine bili na birackim spiskovima ovdje i koji u Savezu za mir i progres prepoznaju onu politicku snagu koja ce stititi njihove interese na jednoj ljudskoj i demokratskoj osnovi.

(AIM) Branko Peric