PLAVSIC, RADIC... DjOZIC

Kandidati za predsednika RS

Od sedam prijavljenih kandidata, sestoro su Srbi. Sanse za predsjednika imaju Biljana Plavsic kao predstavnik vladajuce partije SDS, Predrag Radic, predsednik jedne labave koalicije i, moguce, Zivko Radisic, predsednik socijalista. Kandidat SDA Abid Djozic je u tom drustvu kako bi srpske kandidate opomenuo gde su granice srpke drzavnosti po Dejtonskom sporazumu

Banjaluka, 22.7.1996. (AIM)

Na predstojecim izborima, za mjesto predsjednika RS prijavljeno je sedam kandidata. Medju sedmoro, sest je iz entiteta Republika Srpska (RS), a jedan iz entite Federacije Bosne i Hercegovine.

Od tih sedam kandidata sestoro su Srbi, a od tih sestoro dvije su zene, sto je svojevrstan kuriozitet, bar kad su Srbi u pitanju. Kandidati su: prof. dr Biljana Plavsic, mr Predrag Radic, Zivko Radisic, general Slavko Lisica, dr Dragan Djokanovic, gospodja Ljiljana Peric i kandidat iz Federacije gospodin Abid Djozic.

Ko su kandidati predlozeni za funkciju predsjednika Republike Srpske? Sta se moze iscitati i desifrovati iz njihove politicke i druge biografije vlasti u srpskom entitetu i na kraju, mada je to po znacaju na prvom mjestu, cemu se mogu nadati buduci biraci, srpski narod i ostali gradjani Republike Srpske ako im neko od njih bude predsjednik?

Ne samo zato sto je dama, prof. dr Biljanu Plavsic stavljamo na prvo mjesto. Najprije, dr Biljana Plavsic je aktuelni vrsilac duznosti predsjenika RS, nakon demisioniranja Radovana Karadzica koji je to ucinio pod pritiscima iz svijeta. Bez ozira na neke ocigledne nedostatke - o njima cemo jos govoriti - dr Plavsic je svakako jedan od tri ozbiljna pretendenta na mjesto predsjednika RS. Prvo, dr Biljanu Plavsic je za mjesto na koje "konkurise" predlozila trenutno vladajuca i , po svim mjerilima, najveca stranka - Srpska demokratska sranka (SDS). Bez obzira na izborna pravila, vladajuca stranka ce sve uciniti da njen kandidat bude apsolutno favorizovan u svim drzavnim sredsvima informisanja. U korist njene promocije, pored nje same, radice ne samo organi i sluzbe stranke, njene stranacke kolege, nego i svi drzavni organi i drzavni funkcioneri. To joj, u startu, obezbedjuje veliku prednost, koja na kraju moze biti i odlucujuca.

Takodje, vec sada je vise nego jasno da ce svoje clanstvo, simpatizere i potencijalne birace pozvati da glasa za g-dju Plavsic nekoliko stranaka u RS koje slove za patriotske stranke, a medju njima posebno Srpska radikalna stranka (SRS) To se vidi iz cinjenice da ova opoziciona stranka nije ni istakla svog kandidata za predsjednika, ali jeste za potpredsjednika RS, sto je vise od obicnog indikatora. Podrsku kandidatu SDS ce pruziti i Narodna srtanka RS, koju vodi jedan od bivsih tvrdih "es-de-es-ovaca i bivsi ministar i potpredsjednik Vlade g. Radoslav Brdjanin. A Srpska stranka Krajine i Posavine (SSK), koju vodi prof. Predrag Lazarevic, vec se i direktno "izjasnila" u korist g-dje Plavsic, cijeneci kod nje narocito to sto ona nije a priori protiv monarhije. Tacnije - nije bila - bar dok nije postala kandidat za predsjednika Republike.

Iako je vec sestu godinu u vrhu vlasti, prvo u bivsoj BiH

• u kojo je bila clan kolektivnig predsjednistva SR BiH - a potom i u RS, ovaj nekadasnji profesor Sarajevskog univerziteta i ugledni biolog, nije dovodjen u vezu sa aferama, kriminalom, profiterstvom koga je za tako kratak ratni period srpske drzavnosti na podrucju Bosne bilo u tolikom obimu i "kvalitetu" da je postao sinonim za ratna stradanja. U tom pogledu dr Biljana Plavsic jos nije potrosen kadar SDS i, s te strane, ne mogu joj se pronaci ozbiljnije primjedbe, pa je njeni protivkandidati u toj "sferi" ne mogu ozbiljnije ugroziti.

Medjutim, gospodju Plavsic karakterise i nekoliko izrazitih nedostataka. Prije svega, kod iole upucenijeg poznavaoca politickih odnosa i procesa, g-dja Plavsic nerijetko ostavlja utisak prototipa politickog antitalenta. Naime, ona je za ovih skoro sest godina "vladavine", dala toliko autogolova - uglavnom verbalnih - da ce se mnogi biracizbog toga zamisliti. Narocito je meta njenih neodmjerenih izjava bio predsjednik Srbije, g. Slobodan Milosevic, zatim neki oficiri bivse JNA, a neke jezicke "nesmotrenosti" dozvolila je sebi i u raznim drugim prilikama. Prilikom jedne posjete ranjenicima - sto je zaista cesto cinila - izjavila je: "Drago mi je sto vas vidim u ovolikom broju". Slicne nesmotrenosti je imala i prilikom obilaska izbjeglica, te davanja izjava za medije. Kada smo vec kod njih, ona nije narocito medijski atraktivna, jer za Bosanske Srbe govori odvec sporo, cesto mijesa ekavicu i ijekavicu itd.

Medju neupucenima o njoj vlada misljenje, "fama" kao o tvrdom, beskompromisnom politicaru, pa su je neki prozvali i "celicna ledi", naravno u srpskom izdanju. Medjutim, takvi epiteti uglavnom su bez pokrica. Nije ona toliko samostalna i politicar sa vizijom da se ne bi dala saviti. Dovoljno je da je primi g. Milosevic, pa da vec smeksa i zaboravi sta su jedno o drugom govorili 1993. godine. U slucaju da postane predsjednik, a sanse su joj velike, njeno predsjednikovanje bice dosta nesigurno, morace imati jakog "suflera" i covjeka iz sjenke, a Republiku Srpsku bi vodila ka sto brzem izlasku iz BiH. Zanimljivo je da ovu 66-ogodisnju Tuzlanku po rodjenju, a Sarajku po svemu ostalom, manje simpatise zenski, nego muski dio birackog tijela.

Njen glavni protivkandidat bice mr Predrag Radic, sadasnji predsjednik skupstine opstine Banjaluka. On je kandidat Demokratskog patriotskog bloka (DPB), labave i, sto bi rekli nekadasnji komunusti, koalicije neprincipijelnih stranaka. U tom bloku su od verbalno monarhisticke Narodne radikalne stranke "Nikola Pasic", Demokratskog centra iz Trebinja, do Seljacko-radnicke stranke iz Bosanske (Kozarske) Dubice. Za ozbiljnije birace, Radicu je to jedan od najvecih minusa. Takodje, kao mane - i tu ce ga protivnici sigurno "tuci" - moze se uzeti i cinjenica da je g. Radic odvec dugo vremena radio u naucnim ustanovama (Ekonomski institut i Ekonomski fakultet), a da nema naucnih rezultata i znacajnih radova iza sebe. Uz to, njegov sin je vec dugo u Americi. Istina, on je tamo otisao pre nego sto se moglo naslutiti da ce u Bosni biti rata, ali narodu koji "rado ide u vojnike" to nikako ne konvenira, pa je realno pretpostaviti da jedan broj tek demobilisanih vojnika nece dati povjerenja ovom kandidatu. Radiceva prednost u odnosu na dr Plavsic nisu samo godine - ima ih 53, sto pretpostavlja da mu ne manjka zivotnog iskustva - nego cinjenica da se on za ovih pet i po godina dobro "izbiriko" na mjestu gradonacelnika najveceg grada u Republici, da je stalno bio izmedju cekica - onih sa vrha, a vrh je na Palama - i nakovnja, a to su gradjani Banjaluke i desetine hiljada izbeglica koje su prosle ili su se smjestile u ovom gradu.

On nije bez politickog i drzavnog iskustva, nije ni bez diplomatske "prakse", jer se tokom rata susreo sa zaista brojnim predstavnicima medjunarodnih politickih, humanitarnih, vojnih, vjerskih i sl. organizacija i ustanova. Ipak, najveca njegova prednost ogleda se u cinjenici da je bio i da jeste miljenik medija. Naravno, miljenik se ne postaje tek tako. Radic je zbilja vjest i sugestivan u nastupima putem sredstava informisanja. U TV duelima, na pres konferencijama i sl. Radic ce "ubrati" vazne poene i kad mu se doda ono po cemu je on najprepoznatljiviji medju biracima on, u normalnim uslovima, ne moze biti lose plasiran. Ipak, njegova glavna prednost, cak i u odnosu na Zivka Radisica, predsednika Socijalisticke Partije RS (SP RS) sastoji se u cvrstom uvjerenju velikog dijela biraca, narocito u Krajini i Posavini, da je on bio luconosa i glavni strateg krajiskog otpora dominaciji centralne vlasti sa Pala; da je pruzao zestok otpor tzv. sarajevsko-paljanskom lobiju, da je stalno insistirao na raskrinkavanju vec spominjanih afera u RS, a da sam nije zapao u iskusenje da profitira, baveci se kriminalom. Ali, gde je prednost, tu je nedostatak. On je covjek Beograda, a ni inostrani faktor ne bi imao nista protiv ako bi on bio predsjednik RS, vjerujuci da bi preko njega lakse ostvarili svoje interse. Bude li izabran za predsjednika, prijestonica ce sigurno biti Banjaluka.

Banjaluku kao prestonicu svojim biracima moze obecati, a ovi, pak, mogu biti sigurni da ce to biti i realizovano, i g. Zivko Radisic, lider socijalista RS, iza cije kandidature stoji koalicija Savez za mir i progres (SMP), sastavljena od pet politickih stranaka i udruzenja.Tako su iza Radisiceve kandidature njegovi socijalisti, socijal-liberali Miodraga Zivanovica, Nezavisni socijaldemokrati Milorada Dodika, Udruzena ljevica i Nova radnicka partija. Nema sumnje da ce zastitni znak u citavoj izbornoj kampanji biti sam gospodin Milosevic, predsjednik Srbije. To je glavni adut gospodina Radisica i koalicije na predstojecim izborima. Ali, vladajuca stranka i njoj bliske stranke iz opozicije, upravo ce ga tu sacekati i svakodnevno ce puniti glavu biracima o Milosevicevoj izdaji i nezainteresovanosti rezima Srbije za sudbinu prekodrinskih Srba. Ustvari, uvjeravace birace kako sa Radisicem i socijalistima nestaje RS i da Srbima predstoji povratak u unitarnu Bosnu.

Po licnim kvalitetima, moralnim osobinama, besprijekornom porodicnom stanju... Radisic bi mogao konkurisati za manastir. Njegova biografija je u tom pogledu bez ikakvih mrlja. Naravno, treba reci da je Radisic bio na vaznim politickim i drzavnim funkcijama jos u starom rezimu, medju kojima su najznacajnije duznosti predsjednika SO Banjaluka, ministra odbrane u Vladi SR BiH, generalnog direktora SOUR "Rudi Cajavec" iz Banjaluke, generalnog sekretara Privredne komore SFRJ pred sam rat... Dakle, on je kandidat ogromnog zivotnog i radnog iskustva (rodjen je

1. godine u okolini Banjaluke). Ali, istovremeno, on je i kandidat ciji maniri politickog djelovanja djeluju odvec staromodno, a njegov imidz uopste nije ovovremen. Njegov medijski nastup i politicki diskurs strani su senzibilitetu danasnjeg biraca, a posebno mladjim generacijama koje traze dinamicniju licnost i govornika koji budi, a ne zatomljuje, emocije, strasti i motivaciju za akciju. Radisic nije sklon spektaklu i velikim rezovima u politici, pa je realno pretpostaviti da sa njim mentori nece imati problema.

Nema ozbiljnijih parametara na temelju kojih bi se moglo zakljuciti da general u penziji Slavko Lisica ima vecih sansi da postane predsjednik drzave. Prvo, iza njega stoji samo jedna, relativno mala stranka - Srpska patriotska stranka (SPaS); drugo, on bas nikada do sada nije bio u politici - radnu karijeru je i poceo i zavrsio u vojsci; trece, izuzev u podrucjima gde je ratovao, g. Lisica je nepoznat; cetvrto, on je slicno Radisicu, izuzetno nespretan pred mikrofonima i TV kamerama, cak je i znatno losiji govornik od Radisica; peto, rijec o eksplozivnom covjeku, komunisticki opredijeljenom oficiru bivse JNA. On sebe i dalje smatra pukovnikom JNA, a ne generalom Vojske RS i jos uvijek sanja o restauraciji nekakve Jugoslavije. Tacno je da se general Lisica istakao u borbama za Kupres, Derventu, Brod, Ozren i Doboj. Ali je istina i to da je zbog stalnog sukobljavanja sa pretpostavljenim mu starjesinama, ukljucujuci i glavnokomandujuceg Ratka Mladica, prvo postavljen za za nacenika Vojne skole u Banjaluci, a onda, u 51. godini penzionisan. Dok je bio na operativnim duznostima u Vojsci RS sva svoja naredjenja, izvjestaje i ostale dokumente zavrsavao je rijecima: "Smrt ustasama, zelenim beretkama i ratnim profiterima"! Jednostavno, poznavaoci prilika u RS ne misle da je general dorastao funkciji predsjednika RS.

Premda je dr Dragan Djokanovic, ljekar pedijatar iz Sarajeva, mlad politicar (rodjen 1958. godine), iza njega je veliko politicko iskustvo. Medjutim svima, pa i njemu samom, jasno je da su njegove sanse da postane Karadzicev nasljednik minimalne. Osnovni razlog za to je fakat da iza njega stoji samo njegova - doslovno njegova - partija Demokratska stranka fedralista (DSF), cije bi clanstvo moglo stati u tri autobusa i to ako bi oni krenuli iz Zvornika, grada u kome ovaj predsjednicki kandidat trenutno zivi.

Inace, dr Djokanovic nije politicar bez talenta. On ima dovoljno iskustva, znanja i sto je najvaznije politickog erosa i volje da se okusava u toj sferi. Ovaj nekadasnji sportista - reprezentativac SR BiH u gimnastici - medju prvima je osnovao stranku (DSF), radnicku stranku kako se tada zvala. Proslavio se kao medijator izmedju SDS i Muslimansko bosnjacke organizacije (MBO) Adila Zulfikarpasica, u nastojanju da se izbegne rat u Bosni, a ova republika ostane u sastavu Jugolslavije, makar i krnje. U tom smislu i cilju angazovao se i na organizovanju Konvencije o Jugoslaviji prvih dana 1992. godine. Kada ni to nije uspjelo i kada je otpoceo rat u BiH, on se prikljucio rukovodstvu SDS. Bio je povjerenik ondasnjeg predsjednistva RS u nekoliko opstina istocne Bosne, a potom i ministar u vladi RS za pitanja boraca i zrtava rata. Njegova samosvojnost i prevelike ambicije rezultirale su ostavkom na mjesto ministra i distanciranjem od Karadzica i SDS-a. Koketirao je sa SP RS, ali do najavljenog ujedinjenja nije doslo. Pretpostavlja se zbog toga sto je dr Djokanovic pretendovao na jako visoko mjesto.

Najmladji kandidat za predsjednika RS je g-dja Ljiljana Peric, supruga lidera Stranke srpskog jedinstva (SSJ) RS koja je i kandidovala. Ona je bez ikakvih sansi.

Sedmi, kandidat iz Federacije, je gospodin Abid Djozic. Njega je kandidovala Stranka demokratske akcije (SDA), najmocnija stranka bosnjacko/muslimanskog naroda u BiH i jedna od dvije vladajucih stranaka u Federaciji BiH. Sve sto se o ovoj licnosti u RS zna staje u dvije odrednice: on je porijeklom iz Srebrenice i do sada se nije aktivnije bavio politikom. Sfera njegovg zanimanja je privreda. S obzirom na ove i druge neizrecene okolnosti, g. Djozic, reklo bi se, nema sansi, ali on je tu da podseti srpske kandidate gde su granice drzavnosti RS po Dejtonskom Sporazumu.

(AIM) Miladin Kostovic x x