SRPSKA POLICIJA ZATVARA KRUG

Muke sa crnogorskim premijerom

text:

Srpski predsjednik Milosevic primio je 26. maja predsjednike ustavnih sudova Srbije, Crne Gore i federacije, i to u jeku bombardovanja srpskih pozicija oko Pala. Bila je to i udarna vijest na drzavnim medijima. Mnogi su se pitali: otkud to?

Ozbiljnim analiticarima - koji u slucajne korake Milosevica ili koincidencije s njim ne vjeruje - ovaj bi dogadjaj morao biti sumnjiv. Razloga ima vise, ali je glavni: otpocinjanje kampanje za sredjivanje pravno-politickog stanja u federaciji, s ciljem da se pripremi teren za dolazak novog federalnog sefa, upravo Milosevica, koji se naravno ne bi mogao zadovoljiti sadasnjim ovlascenjima i pozicijom Zorana Lilica. Dakle, za starog cara novo carsko odijelo.

Ali, tu nesto izgleda da ne stima. Na krajnjem jugu federacije, u Crnoj Gori, radja se otpor fino zamisljenom planu srpskog Predsjednika. Taj se otpor, kako to vide u Beogradu, ne mora iskljucivo vezati za Slavka Perovica i crnogorsko - liberalni pokret. Ovdje se za separatizam sve vise sumnjici kocoperni crnogorski premijer Milo Djukanovic, i to ne od juce. Naravno, svaki bi crnogorski liberal odmah argumentovano demantovao ovakvu teoriju posto su dometi Djukanovicevog crnogorstva uglavnom omedjeni ocuvanjem vlasti i pogledom na Crnu Goru kao na privatni posjed ali, sve jedno, Beogradu se ne dopada cak ni to!

Stvari stoje otprilike ovako: premijer Djukanovic jos je sredinom '93. ozbiljno "otpozdravio" Srbiji kada je ova kod Prijepolja blokirala granicu prema Crnoj Gori zavodeci svojevrsni trgovinski embargo. Tada se Djukanovic naljutio i poceo da trguje sa Albanijom, a preko nje i sa Makedonijom. Naftu i ostalo. Tu je, odmah, pocela da se okrece velika para od drzavnog sverca, pa je Djukanovic nedavno sa ponosom rekao: "Crna se Gora prvi put u istoriji samofinansira!"

Kolicina novca tokom prosle godine oko crnogorskog premijera, koji "reket" od sverca ubira akcizama i porezima, postaje tolika da mu ona obezbjedjuje poziciju izvan direktne kontrole bilo koga, pa i Beograda. Ali, ne lezi vraze. Srpska policija, koja uredno brine da se u Crnoj Gori ne dogodi nesto " nepredvidjeno", odmah uocava kuda vodi ovaj proces. Prvi reaguje Mihalj Kertes - Braca, odnosno njegov iskusni policijski nerv, zakamufliran u hladokrvnog sefa federalnih carina. Kertes, nekada Djukanovicev saborac, tako prosle godine pokusava da na crnogorsko-albanskoj granici instalira svoje carinike, pod operativnom kontrolom nekada takodje Djukanovicevog saborca, izvjesnog Jovana Markusa, sa namjerom da pare od sverca idu vise u Beograd, a ono sto se eventualno ili nikada prelije-upravnim organima premijera Djukanovica. Srpska ruka u crnogorskom dzepu, dakle.

To vec nije moglo da prodje. Djukanovic se tome odlucno protivi i cak u listu "Pobjeda" pise otvoreno pismo u kojem Kertesa izlaze ostroj kritici. Bio je to samo korak ka svojevrsnom tihom ratu crnogorskog premijera sa srpskom policijom, ali i Beogradom, koji sve vise uzima maha.

Ali krenimo redom: nakon sto se Djukanovic javno konfrontirao sa opasnom personom srpske policije, udar je morao da uslijedi. Vojnom terminologijom receno on je dosao iz dva pravca: na isturene pozicije i izvidnice crnogorskog premijera u Beogradu i aktiviranjem ubacenih elemenata, u funkciji denuncijacije Djukanovica, u Crnoj Gori, u dubokoj pozadini.

Prvo o napadima na "isturene pozicije": izgleda da je Auto-moto savez Jugoslavije jedina savezna organizacija u "ravnopravnoj federaciji" kojom Crnogorci dominiraju. Djukanovic predsjednik, Vukasin Maras, novomenovani sef crnogorske tajne policije, generalni sekretar. Osim toga, kazu nasi upuceni sagovornici, AMSJ je jedina organizacija od relevantnog znacaja koja nije iskljucena iz medjunarodnih asocijacija i u direktnoj je vezi sa funkcionisanjem carina. Izgleda da se preko AMSJ valjaju i nimalo bezazlene devizne svote. Maras, covjek od povjerenja u Djukanovica - u kome je, s pravom, vidio i svoj snazni oslonac - takodje se ostro usprotivio nagovorima Kertesovih ljudi da se pridruzi kampanji protiv Djukanovica.

U barem dva navrata, tvrde nasi dobro obavijesteni sagovornici, tokom '94. u prostorije AMS upada srpska specijalna policija, pracena finansijskom policijom. Ispituje se navodno nezakonito poslovanje. Jednom je bilo ovako: sastanak u prostorijama AMS, u Ruzveltovoj ulici, drzi Djukanovic, da bi u jednom trenutku, bez kucanja, uz bahatost i larmu, upali specijalci srpskog MUP-a. Muk u sobi. Maskirne uniforme, uperene automatske puske, za opasacima "skorpioni" i rucne bombe. Onda, navodno, izvinjenja, kao: "nismo znali".

Osim dva upada redovne policije Srbije, jednom su upali i neidentifikovani paravojnici. Navodno, milicija Krajine ili nesto slicno. Od Vukasina Marasa traze "reket", da pomogne srpsku stvar preko Drine...

Stvar nije stala na tome: Djukanovic cesto dolazi u Beograd gdje odrzava izvjesne poslovne kontakte. On je sa Marasem gost beogradskih splavova i mondenskih zurki u hotelu "Hajat". Ta su kretanja pod budnim okom srpske policije, tvrde nasi sagovornici, koji su misljenja da je Djukanovic bio izlozen "specijalitetu kuce" srpske policije. O cemu se radi? Navodno, kao slucajno, crnogorski se premijer u nesto opustenijem stanju, u jednom lokalu, trebao upoznati sa pjevacicom fatalnih oblina i kao slucajno - tu bi se rodila i ljubavna veza. O toj bi vezi, medjutim, srpska policija napravila tajni audio i video zapis, koji bi potom bio pusten "u opticaj" a Djukanovic "niz vodu". Ali, crnogorski premijer se ne hvata na namjesteni mu mamac, najvise zahvaljujuci pravovremenom upozorenju, upravo Vukasina Marasa, cime on dolazi na crnu listu MUP-a Srbije.

Sa ovim operacijama srpska policija paralelno aktivira svoju obavjestajnu mrezu u Crnoj Gori. Tu se ne radi o znanim i neznanim dostavljacima informacija beogradskoj centrali. Biraju se, kazu nasi sagovornici, provjereni ljudi i aktivira zadnji pojas pod kontrolom srpske policije u vrhu crnogorskog MUP-a. Vrhunske "krtice". Prikupljaju se papiri o navodno te{kim kriminalnim radnjama Djukanovica, koji se potom - raznim kanalima

• pustaju u javnost, radi stvaranja sto nepovoljnije slike o premijeru.

Djukanovic je reagovao tako kako je reagovao, neke je od onih koji su ga optuzili za kriminal deportovao ili utamnicio, ali se na onom, javnosti nevidljivom planu, izgleda desilo zahladjenje odnosa izmedju srpske i crnogorske policije. Navodno je srpska policija trazila "bolju" saradnju sa kolegama u Crnoj Gori, ali su to u Podgorici vidjeli kao pokusaj "pokrivanja" njihove sluzbe. Beograd, zato, hoce federalnu policiju - koja sada postoji samo na papiru - a Podgorica uzvraca: u redu, hocemo i mi, ali onda vratimo stanje na ono prije oktobra 1992. odnosno prije upada vase policije u savezni MUP!

U vrhu srpskog MUP-a, kazu dalje nasi sagovornici, raste nepovjerenje prema sve izrazenijoj tendenciji Djukanovica da ojaca svoju policiju i "odvoji" (?) je od srpske. Procjene su u srpskoj policiji da Crna Gora u ovom trenutku ima oko 4.000 policajaca obucenih, sto ih izgleda posebno nervira, u "americke uniforme". U Bijelom Polju, tamo gdje je Z.Raznatovic jesenas imao mali izlet, a koje je iz nekih razloga "veoma vazno" srpskoj policiji, stanje se budno prati. Tako iz grada na samoj granici stizu dojave o zabrinjavajucoj koncentraciji crnogorske policije od oko 400 ljudi naoruzanih automatskim oruzjem i sa barem dva oklopna transportera. U tom se izvjestaju cak daje procjena da policija lagano prerasta u "paravojnu crnogorsku vojsku".

U ovako delikatnoj situaciji, punoj medjusobnog sumnjicenja i nepovjerenja - a poslije obracuna u crnogorskoj policiji sa jos uvijek tesko sagledivim implikacijama - na mjesto sefa crnogorske tajne policije dolazi pomenuti Maras, covjek sa crne liste MUP-a Srbije. u Beogradu su ga, dok je bio u AMSJ, sumnjicili da odrzava kontakte sa nimalo malobrojnim pripadnicima crnogorske tajne policije koji su smijenjeni u nekoliko talasa nakon tzv. antibirokratske revolucije u Crnoj Gori. Za te se ljude misli da imaju simpatije za projekat nezavisne crnogorske drzave i da logisticki podrzavaju neke crnogorske partije.

U nekom drugom kontekstu, Maras dolazi u Podgoricu, kao svojevrsni fenomen: on je za vrijeme boravka u Beogradu, iako se nalazi na mozda relativno beznacajnom polozaju, odrzavao aktivan kontakt sa svojom maticnom Vladom i "stitio" njene interese, sto se nikako ne moze reci za ostale tzv. crnogorske kadrove u Beogradu.

Sve ovo usloznjava odnose izmedju zvanicne Podgorice i Beograda, mada se sve jos uvijek vjesto prikriva, a kohezija odrzava na neizvjesnoj sudbini projekta - zamorceta zvanog SRJ. Osim rata oko carina, Srbi nastoje da Djukanovicu izbiju i cvrstu kontrolu nad kompletnom ekonomijom Crne Gore, maskirajuci stvar tzv. prijedlogom Zakona o preduzecima, cemu se crnogorski premijer protivi. Plan tog zakona, kako se cuje u Beogradu, bio bi vracanje "fabrika radnicima" cime bi se stvorio teren u Crnoj Gori za jacanje socijalnog nezadovoljstva i obnavljanja populizma, mitinga, ulice i tome slicno, pri cemu bi se na meti nasla Vlada i Djukanovic.

Djukanovic, dakle, sve vise centralizuje finansijske tokove (legalne i one manje legalne) u Crnoj Gori, a izgleda da je novac taj koji obezbjedjuje politicku moc. Iz ovoga se moze izvuci zakljucak da Djukanovic nece biti odusevljen necijom idejom da vec zagrizeni kolac prepusti drugome. A taj "neko" mogao bi biti sam Slobodan Milosevic, koji zeli unitarizovanu federalnu vlast, sa jakom kontrolom svih, pa i monetarnih tokova, sa stabom i kasom iskljucivo u Beogradu. Medjutim, Djukanovic je predvodnik soja "interesnih" Crnogoraca koji vode krajnje pragmaticnu politiku i nemaju neka dublja, pa ni nacionalna ubjedjenja. Zbog toga su svi dugorocni zakljucci na klimavim nogama. Pa i oni oko crnogorske policije. Zato se stvar moze definisti kao strategija: iskljucivo crnogorski pendrek po crnogorskoj glavi!

Medjutim, u Beogradu misle da bi to oni bolje radili (srpski pendrek po crnogorskoj glavi), ali vlast u Podgorici zna da bi se Crna Gora tada konacno dozvala pameti, pa bi SRJ zavrsila u mutnoj Moraci.

Vladimir JOVANOVIC (AIM Podgorica) BOKS

Svi Milosevicevi policajci

Insinuacije Beograda o nekom znacajnijem jacanju crnogorske policije su u najmanju ruku bedastoce, pogotovo ako se stvari uporede "crno na bijelo". U MUP-u Srbije u ovom je trenutku zaposleno oko 130.000 ljudi, koji se skoluju u srednjoj i visoj skoli unutrasnjih poslova odnosno na Policijskoj akademiji, dok strucnu pomoc pruza Institut za bezbjednost MUP-a. Nijednu od ovih ustanova i institucija Crna Gora nema. Pripradnici srpske policije naoruzani su, osim lakog naoruzanja, lakim i teskim artiljerijskim orudjima, minobacacima, oklopnim transporterima i lakim tenkovima, helikopterima za transport i borbenim, a trenutno su na pilotskoj obuci i buduci letaci aviona srpskog MUP-a.

Milosevic kontrolise ukupno cetiri policijske organizacije : MUP Srbije, obavjestajnu sluzbu Ministarstva unutrasnjih poslova, SID (policija Saveznog ministarstva za unutrasnje poslove) koji ima izuzetno kvalitetnu opremu za prisluskivanje i pohranjivanje dokumentacije) i KOS (vojna obavjestajna sluzba), koji je na njegovim ili njemu veoma bliskim pozicijama, pogotovo u odnosu na Crnu Goru.

Pored ministra policije Z.Sokolovica, njegovih pomocnika J. Stanisica (tajna policija) i R.Stojicica (javna bezbjednost), Milosevic je okruzen "policijskim savjetom" koji cine iskusne policijske vedete: Kertes, Bogdanovic, Janackovic, Korac, Simatovic, Visnjic i mnogi drugi.

V.J.