SILA PROFESIJE I PROFESIJA SILE

Obicne policijske price

size:

Tekst opisuje potpuno razlicite price,u kojima su glavni akteri po- licajci.U prvoj nastupaju dva ljubljanska policajca Miran Janezic i Ladislav Znidarec,koji su se bacili u ledenu reku Ljubljanicu da bi spasili 37-godisnju Tuzlanku Senadu,koja si je htela oduzeti zivot.Sledi prica o policajcu koji nije hteo da puca u coveka-bombu na granicnom prelazu Fernetici,jer cuva svaki ljudski zivot, da bi zavrsio pricu sa primerom jednog policajca specialnih je- dinica slovenacke policije,koji hoce nasilno da oduzme stanarsko pravo jednoj porodici,koja ju je kupila, a i on sam je bivsoj gazdarici kucu vec platio.U svemu tome ima puno protivzakonitih radnji,terorisanja ljudi i jos mnogocega. Dok ljudi traze neka ministar unutrasnjih poslova Ster podnese ostavku,ovaj cinicno izjavljuje da su spomenuti specialac i njegove kolege to radili bez uniformi i u svoje privatno vreme....

Milan Janezic jos uvijek kise,Ladislav Znidarec se bolje osjeca,iako provodi vise vremena pod toplim tusem, da istjera zimu iz nogu.Senada je osta- la ziva,iako to nije htjela.Miran Janezic star je 24 godine i, sudeci po objav- ljenim forografijama u novinama je nizak i debeljuca u odnosu na Znidareca,ko- ji je mrsaviji i visi.Senada je stara 37 godina i nijeiz Ljubljane,poput Mira- na i Ladislava.Ona je iz Tuzle i u Ljubljani je formalno-pravno receno,privre- meno.Svoju privremenost i zivot "privremenog bjegunca",koji su postali hronic- no stanje njihovog zivota htjela je prekinuti na jedini nacin koji poznaju ljudi koji su ostali bez icega,osim zivota koji, po njihovom misljenju to vise nije.Skocila je u Ljubljanicu,Janezic i Znidarec,koji su tek poceli zivjeti, dobili su radio vezom obavjest iz policijske stanice u kojoj su zaposleni i - skocili za njom uledenu vodu.

Poslije su,kada su ih novinari poceli proganjati,izjavili da su uradi- li ono sto im je diktirala profesionalna i ljudska savjest,odnosno,samo su obavili svoju duznost.Veselje sto su pomogli i spasili jedan zivot, dovoljna im je nagrada.Poslije ovog,o njima se prestalo pisati pa sada u miru tabanaju po ljubljanskim ulicama i "obavljaju svoju duznost",koja podrazumjeva i poz- drave "dobar dan, kako ste", kai skakanje u Ljubljanicu.

Ima i druga, drugacija policijska prica, koja se kao kisna glista vuce po novinama poslednjih petnaestak dana.Vec je stigla i do parlamentarnih komi- sija,sudova,apelacija i intervencija.

To je prica o pripadnicima specijalne jedinice slovenske policije,koja intervenise samo u najslozenijim situacijama u kojima su ugrozeni bezbjednost drzave i gradjana - teroristickim napadima,otmicama i slicnim stvarima.Jedini- ca je osnovana u vrijeme priprema za osamostaljivanje Slovenije, kada je mini- star unutrasnjih poslova bio Igor Bavcar.

Dva lica profesionalizma

Prvi zapovjednik ove jedinice (koju je i osnovao i izabrao mlade po- licajce) bio je Vinko Beznik, za koga se zna da je jedan od kljucnih ljudi oruzanog dijela slovenackog osamostaljivanja,jer je sa svojom jedinicom bio na svim mjestima na kojima se uistinu pucalo: sprijecio je helikopterski desant specijalaca JNA, cuvenih "nislija" u jednom od najtezih direktnih sukoba u de- setodnevnom ratu, kada je poginulo i ranjeno polovina od poginulih uniformisa- nih ucesnika, a zarobljeni vazni dokumenti koji su otkrili namjere protivnika slovenskog osamostaljenja.Ucestvovao je i u svim drugim sukobima, u kojima su "teritorijalci plakali na ramenima specijalaca", kako je Beznik rekao u jed- nom intervjuu koji je dao za cijelo vrijeme svoje policijske karijere.

Niti Beznik, niti njegovi specijalci,kada ih se pogleda, nisu ono sto uistinu jesu.Kada je,poput Senade, izgubljeni Bajazid Ahmic,prije godinu i po dana omotan dinamitom i sa spremnim upaljacima da u zrak digne sebe i sve na granicnom prelazu sa Italijom Fernetici, u dugoj noci je neko od stotinjak novinarskih lesinara, trazio da Ahmica "skine" snajperom.

Stajali smo oko sanka u motelu na samom granicnom platou.Beznik je castio novinare pivom,njegovi specijalci su pili mlijeko,vrucu cokoladu,soko- ve.Novinarsko lesinarstvo Beznik je mirno odbio: "To mogu da uradim za cetiri minute, ali necu.Da je Ahmic drzio taoce,mozda bih o tome razmisljao, da pri- jeti da ce taoce ubiti,to bih odmah uradio, ali niko od ljudi koji sa njim pregovaraju,nije talac.Svi su sa njim dobrovoljno,kao sto ste i vi dobrovolj- no dosli .Ne vjerujem da bih to uradio i da dobijem pismeno naredjenje,jer mi je prva obaveza da sprijecim da Ahmic izvrsi samoubistvo."

Beznik i njegovi momci su uspjeli da mirno razoruzaju Ahmica,bez ispaljenog metka.Ponasali su se kao pravi profesionalci.

Beznik je smjenjen nakon afere Smolnikar u Depaloj vasi.Posle afere Smolnikar, sledila je i afera oko ucesca slovenackih specijalaca u napadu na trgovca s oruzjem u austrijskom Celovecu( Klagenfurtu), zbog cega je iz moral- nih raloga podnio ostavku tadasnji ministar unutrasnjih poslova Ivan Bizjak. Pocele su svadje izmedju obavestajnih sluzbi Ministarstva odbrane,koje je vodio Janez Jansa i MUP-a Slovenije. Doslo je do optuzbi da se radi o medjusobnom spijuniranju,kao da su se sukobile CIA i KGB, a ne obavestajne sluzbe iste drzave,ciji je jedini zadatak da stite tu drzavu i njene drzavljane.

Bizjaka je na ministarskom mjestu naslijedijo Andrej Ster, a Bez- nika Joze Kolenc.Ster je obecao da ce redove policije,obicne i specijalne, ocistiti od fakina i baraba, da ce gradjani biti zasticeni i bezbjedni.

Ster nije dobro ni sjeo u ministarsku fotelju, a specijalci su u- petljani u novu aferu.Prodavana je kuca u Ljubljani, vlasnica je kucu prodala jednoj obicnoj , civilnoj porodici iz Novog mesta,potpisani su i na sudu ovje- reni svi potrebni papiri,novac je primljen, a vlasnica je kucu prodala po dru- gi put, samo sto je dobro izabrala kome ce je prodati - Janezu Koncaru, pripad- niku specijalne policijske jedinice,koji sa jos nekoliko kolega upada u kucu i u pidzamama izbacuje prve kupce.Kada susinovi (u pidzamama) pokusali da pozovu policiju iz obliznje samoposluge, specijalci su ih i tamo pretukli pred prvim kupcima i isprepadanim prodavacicama, a oca su odvukli uzatvor,gdje je dobio astmaticni napad.Jedva su ga, nakon stosu se uvjerili da "ne glumi", odveli u bolnicu i tamo ga drzali pod strazom,kaodaje ko zna kakav kriminalac.Afera se
vuce danima.Joze Kolenc, zapovjednik specijalne jedinice, dolazi pred, danas vec zloglasnu kucu, te umjesto da iz nje izbaci Koncara i specijalce koji su se unutra zatvorili,prijeteci da ce pucati u svakog clana baksuzne porodice koji jos nisu iznijeli svoje stvari, ali i na policajca u uniformi,mirno ih pita "da li je sve u redu".Ministar Ster tvrdi da su specijalci to napravili u svoje slobodno vrijeme i bez uniformi,te da je to stvar redovne sudske pro- cedure.Inace, susjedi tvrde da je i ministar Ster dolazio da vidi zabarikadi- rane specijalce koji stite imovinu svog kolege.

Koga jos zanima pravo

Kraj price josnije napisan od onih koji bi morali prekinuti terorizam onih koji su placeni da drzavljane brane pred njim.Policijski specijalci ne- maju pravo bez odluke pravosudnih organa upadatiu stanove, osim ako se ne ra- di o neposrednom ugrozavanju i zastiti zivota.Policijski specijalci izvrsili su,pod zastitom svog zapovjednika i svog ministra nasilje nad gradjanima koji ih placaju da ih stite od nasilja,kao sto za to placaju i ministra.Umjesto da rade ono za sta ih gradjani placaju i na sta su se ustavom obavezali, sami su se pretvorili u naoruzane teroriste i opasnost za zivot gradjana.Sami su pos- tali provalnici ,nasilnici,krsioci svega na sta su se obavezali da ce stititi.

Javnost,odnosno gradjani, traze u brojnim pismima citalaca da ministar Ster podnese ostavku ili da ga se smjeni,na sta Ster ne reaguje,nego jos bezo- braznije odgovara da su specijalci to uradili u slobodno vrijeme i bez unifor- mi! Gradjani jos uvek traze da bez uniformi ostanu oni koji su svoj polozaj iskoristili za krsenje zakona i terorisanje drugih ljudi.Sudovi sporo melju, a porodica,koja je kucukupila prva ne smije da udje u nju,jer su u njoj "pro- fesionalci".Sve je samo primjer tumacenja "profesionalizma" i "vrsenja duzno- sti", sukoba grube sile i morala,sukoba u kojem sila politicke moci i sila oruzja, ne gazi samo sliku prijazne drzave,nego i ljude koji su mislili da zi- ve stvarno u takvoj drzavi.

Sto su akteri i jednog i drugog primjera shvatanja duznosti i morala policajci - oni "obicni" i oni "specijalni" - samo je slucajno.Gradjane ne zanima kakav je policajac,kao sto ga ne zanima ko je ministar unutrasnjih pos- lova.Jer,najbolji policajac je onaj kojeg gradjanin ne osjeca, ali se zbog nje- ga osjeca siguran.

ZORAN ODIC,AIM