ISTA DRZAVA RAZLICIT STANDARD

Srbija-Crna Gora: plate i ravnopravnost

size:

Zasto su u Crnoj Gori plate manje a zivot skuplji nego u drugoj federalnoj jedinici Srbiji. Tokom ljeta cijene u Srbiji su mirovale a proizvodnja neznatno pala - u Crnoj Gori, u istom periodu, cijene su porasle 13,6 odsto, dok je proizvodnja opala za citavih 27,5 procenata. Crnogorska Vlada, zasad, bez odgovora. Prosjecne plate u Srbiji su tokom prvih sest mjeseci bile vece za 19, 6 odsto, a za posljednjih nekoliko mjeseci taj procenat je jos veci. Od starta Avramovicevog programa plate zaposlenih su porasle za 83,6 odsto sto podstrekava inflatornu psihozu kod zaposlenih koji traze sve veca primanja. Nema najave strajkova, ali Sindikat najavljuje da ce napustiti pregovore sa Vlaadom koja odbija da prihvati sindikalni predlog o najnizoj cijeni rada.

Tekst:

Crnogorska Vlada je najavila da ce tokom ove nedjelje saciniti potpunu uporednu analizu kretanja proizvodnje, inflacije i zivotnog standarda u Crnoj Gori i Srbiji. Najava ovakvog posla uslijedila je nakon objavljivanja statistickih podataka o povratku dvocifrene mjesecne inflacije u Crnoj Gori. Za razliku od Srbije, gdje su cijene mirovale, a proizvodnja zabiljezila relativno skroman sezonski pad, u Crnoj Gori su tokom jula cijene porasle za 13,6 odsto, dok je proizvodnja opala za citavih 27,5 procenata.

Gdje se bolje zivi

To je bio dovoljan razlog da se poput lavine medju stanovnistvom prosiri manje-vise argumentovana prica o znatno boljem zivotu i standardu zaposlenih u Srbiji nego u Crnoj Gori. Uporedo sa tim krenula je i aktuelna svadja sa Sindikatom oko minimalne plate za avgust, koja svjedoci o sve vecem nezadovoljstvu stanovnistva trenutnim nivoom zivotnog standarda, a ujedno najavljuje i daleko vece socijalne i politicke probleme (prije svega za Vladu) tokom narednih nedjelja i mjeseci.

Sama cinjenica da Vlada u poduzem saopstenju za javnost najavljuje posao koji tek treba da uradi, govori o tome da pravih odgovora na postavljena pitanja nije imala. Stara dobra iskustva kazu: ako ne znas sta da uradis sa nekim problemom onda formiraj komisiju ili najavi da ces taj problem cjelovito izuciti. Vlada se odlucila za ovu drugu verziju, "cjelovito izucavanje". Za pocetak, takvo saopstenje smatrano je, izgleda, dovoljnom mjerom za umirenje javnosti. Medjutim, usloznjavaju se teskoce u odrzavanju stabilnosti domace valute. Redovno povecanje plata vec postaje ocekivana navika, iako je para sve manje. Prosjecne plate su tokom prvih sedam mjeseci porasle za 83,6 odsto. Inflatorna psihologija se budi. Radnici sve vise i cesce porede zarade sa svojim kolegama iz Srbije i traze izjednacavanje nivoa plata. Logici po kojoj u jednoj drzavi sa jedinstvenim ekonomskim programom makar i plate treba da budu priblizno jednake tesko se suprotstaviti.

A prosjecne plate su tokom prvih pola godine u Srbiji bile za 19,6 odsto vece nego u Crnoj Gori. Kada se u obzir uzme nekoliko posljednjih mjeseci ova razlika je jos veca, iako se, istina, postepeno i sporo smanjuje. U martu su zaposleni u Srbiji zaradjivali 37 odsto vise od kolega iz Crne Gore, a u julu su im plate bile u prosjeku vece za 21 procenat. Istovremeno, cijene su bile gotovo jednake. To se vidi uporedjivanjem vrijednosti potrosacke korpe, ona je u Srbiji bila skuplja tek za koji procenat.

Tokom ljeta, medjutim, u Crnoj Gori upravo hrana naglo poskupljuje - industrijski prehrambeni proizvodi su u julu poskupili za 63 odsto, hljeb i tjestenine za 77 odsto itd. Statistika je zabiljezila da su u istom mjesecu troskovi zivota u Srbiji smanjeni za dva odsto, a u Crnoj Gori za 9,1 odsto. Ali, ovaj procenat skriva zapravo daleko veci udar na standard stanovnistva, jer domacinstva uglavnom sve pare trose na hranu koja je enormno poskupila. Ispada, dakle, da zaposleni u Crnoj Gori, prvo, rade za manje plate, a onda i placaju skuplju robu (najcesce dovezenu iz Srbije), sto se, naravno, mnogima ne svidja. Prosjecna julska plata u Crnoj Gori vrijedila je 154 dinara. U privredi su zarade iznosile 118, a u vanprivredi 189 dinara. U isto vrijeme u Srbiji su plate u prosjeku vrijedile 185 dinara, od cega u privredi 180, a u vanprivredi 208 dinara. Strucnjaci predvidjeju da ce se avgustovske zarade povecati za deset do petnaest procenata. To je, smatraju u Sindikatu, nedovoljno za zadovoljenje naglo naraslih tekucih troskova stanovnistva.

I dok u Srbiji radnici vec pocinju sa strajkovima gladju, Crnogorci za sada samo gundjaju. Sindikat najavljuje napustanje pregovora sa Vladom i Privrednom komorom oko cijene rada. U posljednjem saopstenju za javnost sindikalci kazu da ce ubuduce sami izracunavati socijalni minimum za prezivljavanje i pozivati radnike po kolektivima da se "svim sredstvima sindikalne borbe" izbore za takav minimum. Pocinju pripreme za jesenje nevolje.

Dragan Djuric (AIM Podgorica)