SLOVENACKI KARITAS I IZBJEGLICE

Po posljednjim podacima (avgust 1994.godine) je u Republici Sloveniji registrovanih 29.061 privremenih izbjeglica, a nije zanemarljiv ni broj onih koji nisuevidentirani.Po prvoj navali baratalo se sa brojem oko 70.000.U sva- kom primjeru,brojke se mijenjaju iz dana u dan,stoje povezano sa cinjenicom da mnoge izbjeglice napustaju Sloveniju i odlaze dalje u druge drzave.Trenut- no u 28 sabirnih centara zivi oko 9.000 privremenih izbjeglica, dok su ostali nastanjeni kod porodica koje su im pruzile gostoprimstvo.Od registrovanog bro- ja privremenih izbjeglica je cak 12.200 djece do 18 godina starosti, a od to- ga oko 3.520 onih koji nisu stariji od 7 godina.Sto se tice nacionalnog sas- tava, prevladavaju Muslimani, zatim slijede Hrvati,pa Srbi.

Organizovanje institucija koje su se bavile problemima privremenih izbje- glica,u Sloveniji se odvijalo na visokoj strucnoj i humanoj ravni, a sve u skladu sa mogucnostima,materijalnim,finansijskim i kadrovskim ,kojima drzava raspolaze. Brojne organizacije i pojedinci,koji su bili i jos su ukljuceni u rjesavanje izbjeglicke problematike na teritoriji Republike Slovenije,shvativ- si da ti ljudi nece ostati u Sloveniji samo mjesec ili dva,kako se mislilo u pocetku,pokusali su na najbolji nacin uspostaviti cjelovit sistem izbjeglickog zivota i nisu se zadrzavali samo na kratkorocnim rjesenjima.Jedna od tih orga- nizacija, bez sumnje izuzetnog znacaja, je i slovenacki Karitas,koji djeluje od 1.maja 1989.godine na neki nacin kao savez triju samostalnih biskupija Karitasa, s mrezom od preko 200 zupanijskih organizacija Karitasa.

Karitas je medjunarodna crkvena organizacija s siroko poznatim i prihvace- nim humanitarnim ciljevima i zadacima. Djelovanje slovensckog Karitasa je na seminaru "Slovenija i izbjeglice" na Bledu (od 4. do 6.novembra 1992.godine) podrobnije predstavio Marjan Sef,predstavnik Karitasa,koji je, izmedju ostalog stavio naglasak na znacaj saradnje izmedju Karitasa i drugih drusvenih i civil- nih organizacija i ustanova: "Odazvali smo se na pozive za razlicite sastanke vezane za koordinaciju pomoci.Sve vrijeme imamo dobre odnose sa Crvenim krstom Slovenije i organizacijama CK u svim vecim gradovima.Nekoliko susreta imali smo i sa Civilnom zastitom,centrima za socijalni rad, sa organizacijama Karita- sa u susjednim drzavama te sa Medjunarodnom organizacijom Karitasa.Uspostavili smo i dosta kontakata sa Slovencima u Evropi,Americi i Australiji,koji su pri- kupili prilicno mnogo materijalnih i finansijskih sredstava u svrhu pomoci izbjeglicama."

Vec po prvim informacijama da u Sloveniju dolaze izbjeglice iz Hrvatske, Karitas je u sve tri biskupije pokrenuo akciju skupljanja adresa porodica,koje bile spremne prihvatiti izbjeglicke porodice.Na spisku se naslo nekoliko sto- tina porodica,veci broj manastira te crkvenih prostora koji su nudili smestaj i opskrbu izbjeglicama do njihovog povratka u domovinu.Neki od njih uzivaju tu gostoljubivost jos i danas.

Na slican nacin se Karitas zauzimao i za izbjeglice iz BIH,s tim da je pomoc bila nesto drugacija.Buduci da je vecina izbjeglica iz BIH koji nisu u
sabirnim centrima,nastanjena kod rodbine koja je odprije zivjela u Sloveniji, Karitas nije vidio potrebu za sakupljanjem adresa porodica koje bi prihvatile izbjeglice.Razgovori i savjetovanja u prostorijama Karitasa su naisli na do- bar odziv izbjeglica, a posebno mladih majki i trudnica,posebno na podrucju planiranja porodice.Medju zenama izbjeglicama iz BIH jos uvijek je veliki broj trudnica.S zeljom da bi se bar dijelimicno smanjio broj abortusa, a s tim i dodatna opterecenost zena,Karitas je organizovao akciju za sprecanvanje abor- tusa u ljubljanskim sabirnim centrima.Mladim majkama pomaze i materialno, pla- canjem grijanja i struje.

Rat je , sasvim sigurno, jedna od najstresnijih situacija u zivotu po- jedinca,Zbog toga mora Slovenija,tacnije, svaki njen pojedinac,imati nepresta- no pred ocima cinjenicu da ce izbjeglice ,kada budu odlazile,odnjeti sa sobom i sjecanje na svoj boravak u Sloveniji.Veoma vazan,sastavni dio toga sjecanja ce biti ljudski postupci i odnosi Slovenaca prema njima.I kao sto je vecvise puta naglasila dr. Anica Mikuz - Kos, direktorica Centra za savetovanje djece i adolescenata u Ljubljani: "... hocemo li se i mi upitati sta smo ucinili da
bi pomogli izbjeglicama.Ako se bar potrudimo da poboljsamo psihosocijalnu si- tuaciju ljudi s kojima cemo jos neko vrijeme zivjeti zajedno,i jednima i drugi- ma ce biti puno lakse."

KATARINA LAVS,AIM

Dodatak tekstu (moze da bude samostalni okvir) :

O izbeglicama naravno ne brine samo Karitas,nego i Crveni krst kako i sve drzavne institucije koje se bave tim podrucjem rada.Ured za izbeglice je veli- ki broj privremenih izbeglica koji su trenutacno nastanjeni u izbeglickom cen- tru u Ljubljanivec preselio ili ih jos preseljava u druge sabirne centrove u Sloveniji,dok ce u Ljubljani,gde je najbrza i najadekvatnija medicinska pomoc, ostati u glavnom stariji i bolesni ljudi sa svojim najblizim.

Briga se vodi o deci izbeglica.Ministarstvo za skolstvo i sport u saradnji sa Visokim komesarjatom za izbeglice OUN i Savezom narodnih univerziteta Slo- venije u 12 slovenackih opstina organizuje letnju skolu za mlade od 15 do 19. godine sa naslovom "Upoznavanje slovenacke kulture".Letnju skolu posecuje i 400 mladih iz BIH.

Trenutno je vise sto izbeglicke dece otputovalo na odmor u inostranstvo, pre svega u Italiju,Spaniju,Francusku,Belgiju,Veliku Britaniju i Nemacku.Sve troskove koji su vezani za letovanje te dece pokrivaju domacini - donatori iz svih spomenutih zemalja,dok logorovanje u Sloveniji placa Fondacija Soros i Visopki komesarijat za izbeglice.To su naravno samo u vecem obimu organizova- na letovanja mladih iubeglica,dok ima i puno primera manjih grupa izbeglicke dece koja su isla na razna letovanja sa decom njihovih godina iz Slovenije.

I dok su svi oni na odmoru,za one koji su ostali u sabirnim centrovima organizovani su razni oblici zabave,kulturnog angazmana, savetovanja kao i sa- moorganizovanja i njihovog privremenog zaposlenja.To je i najbitnije,jer nema goreg od toga da po citave dane nista ne radis.

JANJA KLASINC,AIM