MAKEDONIJA U SVETLU ALBANSKOG PITANJA

AIM, Skopje, 8.07.1994 SIZE* *Problem popisa u Makedoniji, povlacenje albanskih parlamentaraca iz Sobranja Makedonije je samo vrh ledenog brega problema s kojim je suocena Makedonija u odnosu na korpus albanskog pitanja. * Metafora makedonske izdrzljivosti smestena je u zapadnoj Makedoniji gde je i albansko-amkedonski animozitet najizrazeniji. Makedonci u tim albanskim enklavama gledaju spas u Beogradu i s takvim opredelenjima uoci popisa cak su najavljivali da ce se, unatoc svom makedonskom poreklu, popisivati kao Srbi. *Pogled prema Beogradi, kao i san o srpskoj pomoci, malo dobroga moze doneti samim Makedoncima jer poznate su spekulacije da Srbija preko tudje teritorije - zapadne Makedfonije - moze upustiti u resavanju problema u Kosovu, odnosno da deo Kosdova prepusti Albancima a da im ostatak kompenzira sa zapadnom Makedonijom.

*

*TEKST*

Popis stanovnistva u Makedoniji, ciji je rok za provodjenje bio od 21. juna do 5. jula, sluzbeno je zavrsen , ali jos nije gotov. Ponovo se pkazao kao problem popisati stanovnistvo u zapadnoj Makedoniji, gde je najveca koncentracija Albanaca. Popis ce se tako, i po sugestiji promatraca i eksperata Evropskog saveta, koji je , inace financijer ove operacije, u tim delovima Makedonije produzio do 10. jula. Hoce li on, medjutim, biti i uspesan, drugim recima, hoce li utvrditi i precizan broj Albanaca u Makedoniji, znat ce se tek po definitivnom zavrcetku rada popisivaca.

S druge strane, partner u aktualnoj koalicijskoj vladi albanska Partije demokratskog prosperiteta povukla je svoje poslanike iz makedonskog parlamenta. Razlog su visoke kazne izrecene desetorici Albanaca , medju kojima su bili i bivsi sekretar Partije demokratskog prosperiteta Mithat Emini, kao i bivsi pomocnik ministra obrane Husein Haskaj. Grupa je bila optuzena za pokusaj organiziranja albanskih vojnika jedinici.

Ove dve cinjenice su vrh ledenog brega problema s kojima je suocena Makedonija u odnosu na korpus tzv. albanskog pitanja. A ono je od presudne vaznosti za buducnost te nove balkanske drzave, jer su Albanci uz Makedonce najbrojnija etnicka grusa u Makedoniji. I po minimalnoj proceni drzavnog zavoda za statistiku ima ih 22 posto. Dakle, kako god zavrsilo njihovo prebrojavanje u okviru aktualnog izvarnrednog popisa, oni ce u Makedoniji ostati politicka cinjenica od prvorazredne vaznosti za stabilnost i sigurnost makedonske drzave.

Metafora makedonske izdrzljivosti smestena je u njenom zapadnom delu gde je i albansko - makedonski animozitet najizrazeniji. Albanci su u tom delu u vecini, a Makedonci prosrpski orijentisani. Osecajuci se zapostavljeni od vlade u Skopju, Makedonci u tim albanskim enklavama gledaju spas u Beogradu i njegovoj politici prema Albancima u susedno Kosovo. S takvim su opredeljenjem uoci popisa cak najavljivali da ce se, unatoc svom makedonskom poreklu, popisivati kao Srbi. Hoce li i ostvariti tu svoju pretnju znat ce se nakon sto se srede podaci.

To "trazenje spasa" preko plota - preko makedonske granice - i javno je iskazan nedavno kada je u Tetovu, sredistu zapadne Makedonije, poginuo osamnaesetgodisnji Makedonac u tuci grupe Albanaca i Makedonaca. Makedonke iz Tetova tada su, obucene u crnini posetile Skopje, otvoreno izjavivsi u zgradi parlamenta u razgovoru s njegovim predsednikom Stojanom Andovim da ce traziti pomoc od Srba. Kako je rekla jedna od zena u crnom pozdravljena burnim aplauzom od ostalih "ako vec treba s nekim, onda bolje sa Srbijom nego s Albanijom". Sve u svemu, preizborne procene govore da ce u tom delu Makedonije na redovnim paralamentarnim izborima krajem godine Makedonci glasati za prosrpske partije.

Iako se to nece bitno odraziti na strukturu parlamenta, jer su tamo, generalno gledajuci Albanci, u vecini, podignut ce se temperatura u albansko-makedonskim odnosima. Pogled prema Beogradu, kao i san o srpskoj pomoci, malo dobroga moze doneti samim Makedoncima u zapadnoj Makedoniji. Dovoljno je podsetiti se na obecanje srpskog ultranacionalistickog radikala i lidera Srpske radikalne stranke Vojislava Seselja, koji je jos pre dve godine zapadnu Makedoniju obecao Albancima. Kad je rec o Seselju, onda treba znati da njegovi borbeni govori u slucaju Hrvatske i Bosne nisu kasnije ostali bez podrske sluzbenog beograda. Drugim recima, najavljivao je ono sto ce sluzbena politika napraviti.

Beograd bi se tako preko rudje teritorije, preko Makedonije, mogao upustiti u resavanju albanskog pitanja i u svom dvoristu - u Srbiji, preciznije, u provinciji Kosovu, gde je vise od 90 posto Albanaca. Vec se duze, naime, spekulira da nije daleko od realnosti i to da je Beograd spreman Albancima ustupiti deo Kosova, ali iz toga nije iskljucena i zapadna Makedonija. U svakom slucaju, zapadnu Makedoniju ceka vrca predizborna jesen VERA GEORGIEVSKA