APSENJE PORADI SVERC SO ORUZJE

AIM, Skopje,11.11.1993

Apsenjeto na osummina gradjani od albanska nacionalnost vo Makedonija ( od koi samo eden e drzavjanin na SRJ, odnosno Kosovo), denovive vo politickite krugovi na Republika Makedonija dobi karakter na prvoklasen politicki skandal. Calata akcija nemase da dobie vakov epitet dokolku medju uapsenite ne se naodja i pomosnik ministerot za odbrana, Husein Haskaj, zadolzen za regrutacija vo Armijata na Republika Makedonija. Iako bese demantirano, vo javnosta, kako eden od zamesanite se spomenuva i zamenik ministerot za zdravstvo, Imer Imeri, koj od ponedelnikot ne se ima pojaveno na rabotnoto mesto i mu se gubi sekakva traga.

Se raboti za osueten obid na Ministerstvoto za vnatresni raboti za formiranje paravoeni formacii na Albancite vo Makedonija. Spored informaciite sto bea soopsteni od Ministerstvoto, otkriena e grupa koja e obvineta za voeno organiziranje, sverc so oruzje i sorabotka so stranski sluzbi. Protiv uapsenite vece e podnesena krivicna prijava za zagrozuvanje na teritorijalniot integritet i ustavniot poredok na drzavata.

Ministerot za vnatresni raboti Ljubomir Frckovski na konferencijata za pecatot odrzana vo sredata kategoricno tvrdese deka "obvinetite nemaat direktni vrski so nekoja politicka struktura" sakajci na toj nacin da ja "smiri topkata" i na nekoj nacin da ja minimizira odgovornosta na Partijata za demokratski prosperitet (najgolema partija sto gi sobira Albancite vo Makedonija), cii sto clenovi se uapsenite gradjani. Imeno, obelodenuvanjeto na vesta za obidot za formiranje paravoeni formacii vo koi se vmesani i visoki funkcioneri na koalicionata vlada, vo koja sedat petmina ministri - clenovi na PDP predizvika vistinska lavina od gnevni reakcii na recisi site makedosnki partii.

I pokraj toa sto opozicijata i ovojpat ja iskoristi moznosta da ja obvini koalicionata vlada (ja socinuvaat SDSM , PDP i Liberalna partija) za "rasprodazba na makedonskite nacionalni interesi" i "cekor kon federalizacija na Makedonija", politickite krugovi vo Skopje ocenuvaat deka akcijata na drzavnite organi ne e izvedena neplanirano i naivno. Imeno, se ocenuva deka najgolemata politicka afera vo Makedonija od nejzinoto proklamiranje na nezavisnosta vo septemvri 1991 godina dosega, moze da posluzi i kako nacin da se ispratat poraki do medjunarodnata zaednica. Se tvrdi deka akcijata na MVR e namerno tempirana vo isto vreme dodeka grckiot minister za nadvoresni raboti Karolos Papuljas niz balkanskite prestolnini se obiduva da dobie poeni vo bitkata protiv Makedonija i dodeka srpskiot lider Slobodan Milosevic samouvereno izjavuva deka "ako Grcija ne pobrza, naskoro nema da ima kogo da priznae na nejzinata severna granica", aludirajci na toa deka Makedonija ce se rapspadne zaradi secesionizmot na Albancite od nejziniot zapaden del.

Ministerot Frckovski, a i negovata partija SDSM koja e najgolemiot koalicionen partner, so izjavite deka "se raboti za regularna i redovna aktivnost na MVR" i deka "na ovoj primer na odnosot na nadleznite institucii na drzavata se pokazuva deka tie funkcioniraat efikasno, stitejci go teritorijalniot integritet i ustavniot poredok na drzavata so site zakonski sredstva", kako da pracaat poraki do medjunarodnata zaednica deka "nie sme drazava so site nisani i znaeme kako da si se stitime". Akcijata dobiva na osobena tezina i pred prestojnoto zasedanie na KEBS vo Rim kade sto povtorno ce bide razgleduvana molbata na Makedonija za priem vo ovaa asocijacija i pred Grcija da stane pretsedavac na Evropskata Unija, na pocetokot na idnata godina. Porakata e jasna:"Pobrzajte so priznavanjeto i pomosta, dodeka ne bide docna!"

Nedjutoa, najsilnata poraka e upatena i kon Albancite, osobeno sto dosega vazese kako drzava vo koja na korekten nacin bea reseni medjunacionalnite odnosi. Zemajci go faktot deka PDP e silen koalicionen partner vo vlasta, vmesanosta na nejzini clenovi vo najnovata afera nekoi go tolkuvaat kako "zabivanje noz v grb". Ova , dotolku povece sto pregovorite vo ramkite na Zenevskata konferencija za bifsa Jugoslavija medju pretstavnicite na makedonskata Vlada i albanskata nacionalnost se zamrznati povece od dva meseci, zatoa sto albanskata strana cetiri pati go odlozuva doadjanjeto vo Zeneva.

Ne se isklucuva moznosta pretsedatelot Kiro Gligorov ovaa akcija da ja prevzel so premolcena soglasnost na Zapadna Evropa i SAD, na koi ocigledno im preci obidot za destabilizacija na Makedonija sto se pravi na relacijata:Belgrad-Atina. Vo Skopje ova se sfaca i kako poraka do albanskiot pretsedatel Sali Berisa da ne misli deka moze da nastapuva kako Milozevic pri kreiranjeto na "golema Srbija". Se uste ne se znaat detalite od porakata sto pretsedatelot Gligorov vo cetvrtokot mu ja isprati na svojot albanski kolega so posredstvo na potsekretarot vo Ministerstvoto za odnosi so stranstvo, Viktor Gaber.

Inaku, vo Skopje e ocigledno deka celata rabota se minimizira, so cel da ne se sozdavaat nepotrebni konflikti. Taka, istiot den koga ministerot Frckovski ja obelodeni akcijata, pretsedatelot Gligorov bese vo poseta na Bitola. Drugiot den, premierot Branko Crvenkovski go poseti Kumanovo. Kako najinteresen primer e posetata na ministerot za odbrana Vlado Popovski na Ankara, koj po objavuvanjeto na vesta za apsenjeto na funkcioner od negovoto Ministerstvo, ne pocustvuva potreba da ja prekine posetata.

Seto toa gi podgreva spekulaciite deka celata akcija bila odnapred podgotvena, a politickite efekti - analizirani i predviduvani. Osobeno sto za grupata uapseni se veli deka bila sledena nivnata aktivnost uste od krajot na 1991 godina. Bi bilo naivno da se veruva deka na rakovodstvoto mu teknalo taka preku noc da go apsi pomosnikot minister za odbrana. Osobeno sto rizikuva da ja raznisa vladinata koalicija. Na PDP i e ostaveno vreme da se ogradi od nastanot. Kojznae dali toa ce bide dovolno da se amortizira pritisokot od opozicijata i vladinata koalicija da prodolzi da funkcionira kako do sega?

GORAN MIHAJLOVSKI