Referendum u partijskom sendvicu

Da li Crna Gora krece u rjesavanje drzavnog statusa

Procrnogorske i projugoslovenske partije i dalje su podijeljene oko rjesavanja drzavnog statusa Crne Gore iako se neumitno priblizava rok o odrzavanju referenduma koji je, u zamjenu za podrsku manjinskoj vladi, dogovorio Liberalni savez sa Demokratskom partijom socijalista i Socijaldemokratskom partijom

AIM Podgorica, 18.08.2001. godine

Da li ce crnogorski gradani imati priliku da u prvim mjesecima iduce godine referendumom izberu drzavni status Crne Gore ili ne, pitanje je zbog kojeg su ovih dana, po ko zna koji put, njene vodece politicke partije u stanju povecane pripravnosti. Alarm je upalio Liberalni savez zahtjevom za skorim sazivanjem vanredne sjednice republickog parlamenta. Na njoj bi glavni posao poslanika bio izbor komisije za donosenje zakona o referendumu kojim bi se odlucilo da li ce i dalje Crna Gora biti zabetonirana u zajednickoj drzavi sa Srbijom ili ce, nakon punih osam decenija, obnoviti svoju visevjekovnu drzavnu samostalnost.

Liberale su na vanredno zasjedanje parlamenta podstakla dva razloga. Prvi je partijska procjena da Demokratska partija socijalista Mila Dukanovica ne pokazuje pretjeranu zainteresovanost za pripremanje referenduma, iako su pod tim uslovom liberali podrzali manjinsku vladu Dukanovicevih socijalista i Socijaldemokratske partije. Uz to, oni smatraju da bi na tom parlamentarnom zasjedanju sve stranke pokazale pravo lice - da li su voljne da se aktuelna politicka kriza u Crnoj Gori rjesava mirno, demokratski i brzo.

Inicijativu liberala odmah su podrzali DPS i SDP, tako da ce se poslanici okupiti pocetkom septembra. Medutim, svi su izgledi da ce u skupstinsku salu doci naoruzani sa vrlo suprotstavljenim stavovima i tesko naci zajednicki jezik.

Iz Socijalisticke narodne partije, najjace opozicione stranke, vec je stigla poruka da ta partije nece prihvatiti ucesce u parlamentarnoj radnoj grupi koja treba da pripremi predlog novog zakona o referendumu o drzavnom statusu Crne Gore.

Inace, SNP je ovih dana preokupiran izradom platforme o preuerednju srpsko-crnogorskih odnosa, u koautorstvu sa Demokratskom opozicijom Srbije. Visoki funkcioner SNP-a Zoran Zizic velikodusno najavljuje da ce ta platforma biti dostavljena cak i - Vladi Crne Gore. Taj pokusaj srpske vlasti da sa crnogorskom opozicijom kroji sudbinu Crne Gore vjerovatno ce uci u antologiju politickih presedana. Na procrnogorske snage on se reflektuje samo kao dodatni razlog da Crna Gora definitivno vise nema sta da trazi u SRJ ni nakon Milosevica.

Srpska narodna stranka, koja ima svega tri poslanika, nastupa ultimativno: zalaze se za prijevremene parlamentarne i predsjednicke izbore, s tim da se prije toga od svih stranaka formira koncentraciona vlada.Predsjednik Srpske narodne stranke Bozidar Bojovic u donosenju novog zakona o referendumu vidi pokusaj nasilnog otcjepljenja Crne Gore od Srbije, odnosno namjeru aktuelne vlasti da uz podrsku Liberalnog saveza realizuje Ťsvoj separatisticki projekatť.

Ť Izlazak iz postojece krize je u formiranju koncentracione vlade, koja bi pripremila nove demokratske zakone. Tek onda, u demokratskim uslovima treba prirediti nove izbore, pa ako bude potrebno i referendumť , kaze Bojovic.

I Narodna stranka, koja se sve ociglednije vraca svojim izvornim nacionalistickim principima iz ratnih devedestih, zalegla je iza ideje o formiranju koncentracione vlade. Ť Koalicija na vlasti (DPS,LSCG i SDP) u svakom trenutku moze raspisati referendum i opozicija im za tako nesto nije potrebna. Medutim, Narodna stranka smatra da prvo treba stvoriti ambijent za odrzavanje referenduma i obezbijediti punu kontrolu eventualnog referendumskog procesa svim zainteresovanim politickim subjektima, a to je jedino moguce formiranjem koncentracione vlade, kaze Bojan Vuksanovic, portparol Narodne stranke.

Kakve su sanse da ideja narodnjaka i Srpske narodne stranke o koncentracionoj vladi dobije zeleno svjetlo procrnogorskog bloka? LSCG i SDP su se izjasnili protiv takve vlade. DPS nije javno iznio svoj stav, ali sporazum sa liberalima o podrsci manjinskoj vladi precutno podrazumjeva da u takav aranzman sa projugoslovenskim strankama nece ici ni najjaca vladajuca stranka. Medutim, stvari iz temelja moze da promijeni najavljeni razgovor predsjednika DPS-a i SNP-a Mila Dukanovica i Predraga Bulatovica, prvi njihov zvanicni susret od raspada jedinstvenog DPS-a 1997. godine.

Taj iznenadan poziv za razgovor, zakazan za 20. avgust, odjeknuo je u javnosti kao prvozaredno iznenadenje i propracen je na razlicitim stranackim reagovanjima. Poslanik LSCG Slavko Perovic strahuje da ce razgovori Dukanovica i Bulatovica "voditi odustajanju od projekta nezavisne i medunarodno priznate drzave Crne Gore" tako da ce se Crna Gora naci u nekom drugom politickom provizorijumu koji ce se zvati SRJ ili nekako drugacije.

ŤPretpostavljamo da bi se moglo pricati o koncentracionoj vladi, koja bi bila prevara birackog tijela, odustajanje od predizbornih obecanja i platformi. Tako ulazimo u nesto sto odgovara i jednoj i drugoj grupaciji - u fazu dogovora, pregovora, odugovlacenja", kazu u LSCG.

Potpredsjednik SDP-a Miodrag Ilickovic nada se da ce ishod razgovora dvojice partijskih predsjednika biti "pozitivan po Crnu Goru", ali upozorava: "Meni se cini da su svih ovih deset godina oni iz Beograda i zastupnici takvog misljenja, kao sto su Predrag Bulatovic i Zoran Zizic, pokusali od svih nas u Crnoj Gori da naprave beskucnike".

Demokratska partija socijalista nema namjeru da odustane od referenduma o drzavno-pravnom statusu Crne Gore, niti od zalaganja za nezavisnu i medunarodno priznatu Crnu Goru, bio je kategorican krajem prosle sedmice na konferenciji za novinare portparol DPS-a Igor Luksic. DPS smatra da je u interesu gradana bolje zaokruziti i formalno nezavisnost, nego bilo koju nadleznost drzave Crne Gore vracati u okrilje neke nove Jugoslavije, rekao je Luksic. A sto se tice projugoslovenskih, odnosno prosrpskih stranaka iz koalicije Za Jugoslaviju (Socijalisticke narodne partije, Narodne stranke i Srpske narodne stranke), Luksic kaze da je na njima da odluce da li je interes Crne Gore iznad partijskog, ili ce se opstrukcijom izazivati kriza kao model politickog profitiranja.

U DPS-u su spremni i na savez sa SNP-om, ukoliko se ta partija bude zalagala za nezavisnu medunarodno priznatu Crnu Goru, koja ce se priblizavati evropskim integracijama.

Sve je moguce, pa i da socijalisti Predraga Bulatovica, visegodisnji ostrasceni branioci SRJ i Slobodana Milosevica, naprave kopernikanski obrt i okrenu se interesima Crne Gore i njenom modernom konceptu razvoja. Ipak, u to je vrlo tesko povjerovati. No, razgovor Dukanovica i Bulatovica vjerovatno ce razjasniti i tu enigmu.

Za sada je ocigledno da su procrnogorske i projugoslovenske partije i dalje podijeljene oko rjesavanja drzavnog statusa Crne Gore iako se neumitno priblizava rok o odrzavanju referenduma koji je, u zamjenu za podrsku manjinskoj vladi, dogovorio Liberalni savez sa Demokratskom partijom socijalista i Socijaldemokratskom partijom.

Veseljko KOPRIVICA (AIM)