Indenpendisti u (ne)dovoljnom vodstvu

Ispitivanje javnog mnjenja u Crnoj Gori

Ukoliko se racunaju samo vec opredijeljeni gradani, za samostalnu Crnu Goru izjasnilo bi se 55,6 odsto, dok bi protiv bilo njih 44,4 odsto

AIM Podgorica, 05.04.2001. godine

Crnogorski blok pobjeduje, ali pobjeda nece biti tako ubjedljiva da bi omogucila dvotrecinsku vecinu u parlamentu, neophodnu za skupstinsku potvrdu referendumskog glasanja. Tako bi, ukratko, mogli citati najnovije istrazivanje javnog mnjenja.

Naime, prema rezultatima ispitivanja javnog mnjenja, koje je od 27. marta do 3. aprila sproveo Centar za demokratiju i ljudska prava (CEDEM) u saradnji sa agencijom "Damar", na parlamentarnim izborima u Crnoj Gori koji ce se odrzati 22.aprila - 37,6 odsto ispitanika glasalo bi za koaliciju "Pobjeda je Crne Gore" (DPS - SDP), dok se za koaliciju "Zajedno za Jugoslaviju" (SNP-NS-SNS) opredijelilo 30,4 odsto anketiranih biraca. Liberalni savez Crne Gore moze da racuna na 9,7 a Narodna socijalisticka stranka Momira Bulatovica na svega 2,6 odsto glasova.. Rezultati istrazivanja pokazuju da 9,8 odsto gradana nece izaci na izbore, dok 7,9 odsto anketiranih jos uvijek ne zna za koga bi glasalo.

Ispitivanjem je obuhvaceno 1.076 gradana iz 11 crnogorskih opstina, a uzorak je definisan kao "stratifikovani kvotni uzorak". Autori istrazivanja isticu da je najveci dio terenskog istrazivanje zavrsen prije hapsenja Slobodana Milosevica, tako da oni nemaju procjenu koliko je i kako ovaj dogadaj uticao na izborno opredjeljenje javnog mnjenja u Crnoj Gori.

Na osnovu rezultata o rejtingu partija autori istrazivanja su napravili projekciju podjele mandata u sljedecem sazivu Skupstine Crne Gore. U ovu podjelu nije ukljuceno pet poslanickih mjesta koja pripadaju izbornoj jedinici u kojoj albanska manjina cini vecinu stanovnika (Ulcinj i dio opstina Podgorica i Bar) Prema ponudenoj procjeni Dukanoviceva koalicija DPS-SDP moze racunati na 34 mandata, Koalicija SNP-NS-SNS (nosilac liste Predrag Bulatovic) 28 mandata; LSCG 8 a NSS Momira Bulatovica 2 mandata (raspodijeljena su 72 od 77 mandata u Skupstini CG).

Prevedeno na jezik real politike, to znaci da bi unutar Crne Gore moralo da bude dodatnih poregrupisavanja. Jer, uprkos vodstvu blok partija koje se zalazu za nezavisnu Crnu Goru nema velikih izgleda za ostvarivanje dvotrecinske vecine u parlamentu. Ta vecina je neophodna, prema slovu crnogorskog Ustava, ukoliko se zele verifikovati ustavne promjene sugerisane na referendumskom izjasnjavanju.

Valja napomenuti da agencija "Damar" vec duze vrijeme slovi kao najpuzdaniji istrazivac javnog mnjenja u Crnoj Gori - izborne procjene ove agencija na proslim i pretproslim parlamentarnim izborima odstupale su za manje od dva odsto od izbornih rezulta ("Damar" je pred predsjednicke izbore 1997. godine jedini pogodio da ce Bulatovic voditi poslije prvog, ali da ce Dukanovic konacno slaviti nakon drugog kruga glasanja).

Zato i ponudene procjene treba uzeti vrlo ozbiljno, iako je niz drugih istrazivanja javnog mnjenja Crne Gore (narucioci i izvodaci ovih anketiranja bili su iz inostranstva) pokazivao znatno ubjedljiviju prednost Koaliciji DPS - SDP, odnosno obecavao da bi procrnogorskom bloku moglo pripasti i vise od dvije trecine glasova.

Uporede li se istrazivanje "Damara" i CEDEM-a sa rezultatima posljednjih parlamentarnih izbora u Crnoj Gori moze se zakljuciti da ce procrnogorski blok (DPS, SDP i LSCG)imati makar tri poslanika vise nego u proslom sazivu (42: 39). Dodatno pojacanje moze stici iz "male (albanske) izborne jedinice" u kojoj na mandate tesko mogu racunati stranke srpske prepoznatljivosti, okupljene oko Koalicije zajedno za Jugoslaviji i NSS. U ovoj izbornoj jedinici, na proslim izborima, tri mandata su pripala koalciji u kojoj su bili DPS, SDP i NS.

Porast independistickog raspolozenja u Crnoj Gori potvrduje i dio istrazivanja koji se bavi eventualnim referendumom i njegovim rezultatima. Istrazivanje pokazuje da bi na referendumsko pitanje - da li ste za to da Crna Gora bude nezavisna i samostalna drzava 49,3 odsto anketiranih gradana glasalo za, a 39,5 bi se izjasnilo protiv nezavisnosti. Odredeno misljenje o ovom pitanju nema 12,3 odsto ispitanika, a na referendum ne bi izaslo njih 4,8 odsto.

Ukoliko se racunaju samo opredijeljeni gradani, za samostalnu Crnu Goru izjasnilo bi se 55,6 odsto, dok bi protiv njene nezavisnosti bilo njih 44,4 odsto. Analiticari CEDEM-a pri tom nijesu se bavili prognozom koliko bi ljudi zaista glasalo na referendumu u slucaju proglasenog bojkota od strane koalicije "Zajedno za Jugoslaviju", bojkota koji lideri te koalicije vec du-e najavljuju. No, to pitanje ce svakako biti u fokusu tek nakon izbornih rezultata i analize politickih procesa koji ce nakon toga uslijediti.

Vecina ispitanika je na pitanje "Koje bi bilo najbolje uredenje odnosa izmedu Srbije i Crne Gore" saopstila da je to Crna Gora kao samostalna, nezavisna i medunarodno priznata drzava (38,1 odsto). Slijede ispitanici koji smatraju da je najbolje rjesenje opstanak postojece federacije na osnovu novog Ustava koji tek treba donijeti (19,9 odsto), zagovornici konfederalnog saveza sa jednom stlicom u UN (16,4), pristalice ideje saveza samostalnih drzava sa dvije stolice u UN (14,5) i, na kraju, zagovornici unitarne drzave - 4,7 odsto glasova.

Predsjednik Crne Gore Milo Dukanovic je, institucionalno i personalno, licnost sa najvise povjerenja medu gradanima Crne Gore (predsjedniku najvise vjeruje 35,4, a Dukanovicu kao politicaru 30,9 odsto anketiranih). Institiucija u koju ispitanici, poslije predsjednika najvise vjeruju je VJ. Ostale savezne institucije su vrlo nisko kotirane: 43,3 odsto anketiranih nema povjerenja u predsjednika SRJ, Saveznoj vladi ne vjeruje 44,5 odsto a Saveznoj Skupstini 44,4 odsto ispitanika.

Zanimljiva je i cinjenica da cak 80,7 odsto ispitanika smatra da bi Crna Gora, bez obzira na buducnost odnosa sa Srbijom, trebalo da bude clanica Evrposke unije, a svega 7 odsto je protiv ove ideje. Drugim rijecima, bez obzira na to koja od strana u politickom sukobu bude, na kraju, odnijela pobjedu - morace da vodi racuna da je prioritet dominantne vecine u Crnoj Gori povezivanje sa evropskim integracijama.

Kada se sve poredi sa vecinskim izolacionistickim raspolozenjem sa pocetka devedesetih, onda, mozda, ima razloga za optimisticku prognozu - da doba mraka konacno ustupa mjesto vremenu razuma i saradnje sa okruzenjem. Sto, ipak, jeste veliki korak naprijed za stabilnost ovoga djelica balkanskog regiona.

Drasko DURANOVIC (AIM)