Funkcionisanje lokalne samouprave

Priština, 28.02.2001.

Demokratski savez Kosova (DSK), partija koja je dobila skoro dvotrećinsko poverenje kosovskih Albanaca odredila je sebi rok od mesec dana za zaokruživanje, odnosno konstituisanje izvršnih organa vlasti na lokalnom nivou. Na prvi pogled bi se mogao doneti zaključak da je DSK precenio svoje mogućnosti za posao koji, po svemu sudeći, nije ni malo lak - imajući u obzir ne samo da se radi o prvim slobodnim održanim demokratskim izborima, već zato što to iziskuje mnogo više truda i sposobnosti, ali i elastičnosti kada su u pitanju političke partije u opozicji.

S druge strane stoji i činjenica da je politička partija koja je prethodnih 16 meseci (dakle od završetka rata do održanih izbora za lokalnu vlast) pretendovala da obavlja ulogu vodeće partije, nije pokazivala vidniji otpor u procesu primopredaje dužnosti u opštinskim organima. Ova kontatacija stoji ukoliko se izuzme činjenica da su sve organizovane konstitutivne sednice po skupštinama odložene zbog toga što su pristalice uglavnom Thacijeve Demokratske partije Kosova (DPK), koja je sve do proglašenja rezultata izbora svoju aktivnost obavljala u tim istim objektima, (podrazumeva se, pored međunarodnih administratora), postavili uslov da u salama budu postavljene i albanske zastave. Ovo je trebalo da se uskladi sa stavom međunarodne zajednice, što je za mnoge to bio samo razlog za dobijanje u vremenu pošto je, govorili su oni ciničniji, partija koja je ''izigravala vlast'' do izbora 28. oktobra mogla da pokrene pitanje nacionalnih simbola i za vreme njihove vladavine... Sam proces postavljanja ljudi na odgovarajuća mesta je odugovlačen jer je tek simboličan broj kandidata na izbornim listama za gradonačelnika opština i preuzeo funkciju predsedavajućeg. Neki su odbili ponuđenu funkciju zbog ''opravdanih'' razloga, a kako se govorilo po političkim kuloarima, radilo se uglavnom o njihovoj ličnoj bezbednosti...

U glavnom gradu Kosova nosilac liste na izborima, inače predsednika Akademije nauka i umetnosti, poslužio je samo kao ''mamac'' za glasače. Tako su mnogi protumačili činjenicu što prvi čovek sa liste nije postavljen ni na jednu funkciju u opštinskim organima. Utrošeno vreme u pokušajima pronalaženja najboljih za vršenje lokalne vlasti unutar Demokratskog saveza Kosova, u javnosti sklonijoj opoziciji se najčešće tumačilo nedostatkom stručnih ljudi unutar same partije, za upotpunjavanje onih mesta koja su im bila na raspolaganju zahvaljujući rezultatima glasanja.

I drugu polovinu poslednjeg meseca 2000-te i prvu polovinu januara ove godine karakterisali su pokušaji postavljanja ljudi na mestima predsednika izvršnih organa i rukovodioca organa opštinskih vlasti. Ovaj period je konačno zaokružen. U svih 30 opština, s tim da je u tri gde većinu čine Srbi predsednika i rukovodioca organa lokalne vlasti postavio međunarodni administrator poštujući sugestije srpskog stanovništva u tim regijama, imenovani su predsednici skupština i skupštinskih veća. Jedino su srpske enklave na teritoriji opština gde Albanci čine većinsko stanovništvo ostali van administrativne vlasti kao što su Gračanica, Laplje Selo, Prilužje, Kosovo Polje, Obilić i druga manja naselja nastanjena srpskom zajednicom, koji uzgred budi rečeno nisu učestvovali na lokalnim izborima. Jedino je jedan predstavnik srpske zajednice potvrdio svoje učešće u sastavu administrativnog veća u opštini Novo Brdo, a koji će zastupati interese tamošnjih Srba koji žive u selima Bostane, Jasenovik i Lještare.

Ima i onih sredina gde su organi lokalne vlasti organizovani od predstavnika i drugih etničkih zajednica: Turaka ili Bošnjaka. Primer Gnjilana je takođe zanimljiv. Naime, predstavnici srpske zajednice u opštini Gnjilane, zajedno su sa Turcima i Romima prisustvovali završnoj konstitutivnoj sednici opštinskog veća.

No, prepreke na koje je naišao DSK prilikom formiranja opštinskih skupština tamo gde su dobili većinu glasova, naizgled su neprimetne. Obećanje opozicionih lidera pre održavanja izbora dato međunarodnoj zajednici da će priznati rezultate izbora, njima nije omogućavalo da postave veće prepreke u formiranju izvršnih organa. Međutim, itekako je bilo odugovlačenja i u mnogim slučajevima praćena banalnim verbalnim ispadima, što je za posledicu imalo napuštanje sednice opozicionih kandidata ili njihovo neprisustvovanje sednicama, što je u sredinama kao što je na primer Mališevo, gde opozicija čini skoro polovinu od ukupnog sastava veća, bio ujedno i razlog za tapkanje u mestu. Sve se ovo objašnjavalo kao tihi bojkot opozicije sa ciljem da se izgubljeno vreme upotrebi za dokazivanje nesposobnosti najveće partije na Kosovu da organizuje i sprovodi lokalnu vlast. O tome je nakon isteka 100 dana od izbora naveliko i pisala kosovska štampa uglavnom orijentisana protiv Rugovinog DSK, ili kroz redakcijske komentare ili ustupajući prostor osvedočenim protivnicima ili konkurentima ovoj političkoj snazi na Kosovu.

Međunarodni predstavnici su ipak, za rukovodeće ljude po skupštinskim većima organizovali seminare gde su stručnjaci koje je angažovao OEBS objašnjavali način organizovanja i sprovođenja vlasti na lokalnom nivou, u skladu sa demokratskim načelima. Rezultat ovoga treba da omogući konačno zaokruživanje formiranja izvršnih organa vlasti po sektorima i početak ispunjenja obećanja datih građanima u predizbornoj kampanji...

No, pre toga ostaje još dosta neobavljenog. Pored postojećih problema, kao što je na primer nepovoljna bezbedonosna situacija i nedostatak pravnih osnova u mnogim ili bolje reći svim poljima, za posledicu imaju bezvlašće i zloupotrebe koje samo obeshrabruju one koji su od ovih izbora očekivali početak normalizovanja života.

Kada se može očekivati i pravi preokret možda dovoljno govori i činjenica da još uvek nisu sve opštinske skupštine usvojile ni Statut kao temeljni akt. Neki su uz pomoć stručnjaka unutar opštinskih tela izgradili pravni osnov koji bi trebao da posluži kao polazište za donošenje najvažnijeg pravnog akta opštine, dok drugi smatraju da bi trebala da se sprovede prvo javna debata da bi se građani sami izjasnili kakvu žele sredinu u kojoj žive. Kamen spoticanja je i određivanje obima budžeta, odnosno izvori finansiranja u skoro svim opštiama u kojima faktički privreda ne funkcioniše. Ako je samo za postavljanje opštinskih rukovodilaca potrošeno više od 90 dana, onda je verovatno potreno mnogo više vremena da bi se zaokružile obaveze u cilju normalnog funkcionisanja opštinskih adminstracija i službi u njihovoj nadležnosti. Ima primedbi i da su ljudi koji su se prihvatili tih obaveza uglavnom nestručni, te da je glavni kriterij bio partijska pripadnost ili pak opredeljenost. Optužbe na račun DSK u tom smislu ne prestaju. Optužuju se od strane opozicionih partija za monizam, iako su s druge strane sami u više slučajeva odbijali da sa svojim kandidatima učestvuju u izvršnim organima vlasti ili su pak imali primedbe na odabir stručnjaka iz raznih oblasti, smatrajući da su njihovi kandidati još stručniji, mada su takvi morali da prođu i kroz otvoreni javni konkurs. Uopšte uzev, glavni oblik delovanja opozicje uglavnom se sastojao u bojkotu rada skupština, kritikama uperenim na dosadašnji rad inače tek formiranih opštinskih organa. U nedostatku nuđenja alernativnih rešenja problema, opozicija se do sada uglavnom pridržavala politikantskih strategija u nastojanjima da na neuspesima drugih poboljša svoj ne tako visok rejting među biračima. Običnom posmatraču se može lako nametnuti razmišljanje da se na Kosovu još uvek najmanje razmišlja o vraćanju normalnom gradskom ili seoskom životu. Odnosno da se politički lideri oči u oči ili iza leđa bore za malo vlasti, ne birajući sredstva...

AIM Priština, Tahire GOVORI