Tirana vidi Balkanski sindrom kao politički sindrom

Albanija I pitanje osiromašenog uranijuma -

Tirana, 1.02.2001.

Balkanski sindrom koji je tokom januara izazvao debate i replike u vladinim, vojnim, diplomatskim i medijskim krugovima, po zapadnim prestonicama i državama koje su poslale mirotvorce u Bosnu i na Kosovo, naišla je u Albaniji na opštu indiferentnost. To je toliko istinito, da svih ovih nedelja januara i širokog odjeka Balkanskog sindroma u međunarodnim medijima, ni jednoga dana u albanskim štampanim i elektronskim medijima ova tema nije figurirala kao pitanje na prvim stranicama ili u uvodnicima.

Na prvi pogled, činjenica što se u centru geografskog popisa Balkanskog sindroma pojavljuje Kosovo, trebalo je da izazove široku zabrinutost u albanskoj javnosti. Utoliko pre što je Albanija i u Bosnu, nakon Sporazuma u Dejtonu, stalno slala jednu jedinici mirotvoraca u sastavu međunarodnih snaga SFOR-a. Potpuna je takođe i kohezija između naučne javnosti i javnog mnjenja oko indiferentnog stava prema pitanju Balkanskog sindroma.

Naravno, kao i sve druge evropske Vlade i albanska je Vlada, bez obzira na njeno ćutanje, organizovala i poslala ekspertske ekipe u zonama na severu Albanije, koje se nalaze i uz zapadnu granicu sa Kosovom, uz onaj pojas za koji se tvrdilo da se nalazi i najveća koncentracija radijacije usled korišćenja municije sa osiromašenim uranijumom i gde se na služenju u sastavu snaga KFOR-a nalaze italijanski vojnici. Jedna ekipa Instituta za javno zdravlje i ekipa Instituta za nuklearnu fiziku, izvršile su dugu inspekciju pograničnih zona sa Kosovom, stanovništva, flore i faune i 23. januara izneli su rezultat njihovih istraživanja. Prema ekipi albanskih naučnika, nakon izvršenih merenja, vrednost intenziteta zračenja alfa, beta i gama pojavljuju se ispod dozvoljenih nivoa i bez ikakve opasnosti po stanovništvo te zone. Takođe je konstatovano da situacija u vezi sa bolestima krvi, kože, rađanja sa urođenim deformacijama i neoplazičkim bolestima, pokazuju iste parametre kao i u poslednje tri godine pre rata na Kosovu. I izvršene egzaminacije albanskih vojnika, koji su služili u mirovnim snagama u Bosni, prema obaveštenju eksperata albanskog Ministarstva odbrane, rezultirali su da ocenom da nije bilo negatovnih efekata po njihovo zdravlje tokom njihovog boravka tamo.

Jedan od najpoznatijih albanskih eksperata iz oblasti nuklearne fizike i bivši direktor Instituta za nuklearnu fiziku profesor Skender Koja, u jednoj analizi pitanja Balkanskog sindroma objavljenom u jednom albanskom listu 10. januara, došao je do zaključka da se sa naučne tačke gledišta radi o jednoj lažnoj uzbuni u cilju zloupotrebe, jer poređenja sa lekarskim statistikama pokazuje da je učestalost leukemije od 3 - 4 osobe na 100 hiljada stanovnika približan broju slučaja leukemije koja se pojavila kod međunarodnog vojnog osoblja u Bosni i na Kosovu, jer je tokom pet godina, zahvaljujući sistemu rotacije, tamo služilo oko 300 hiljada osoba.

Oko pitanja Balkanskog sindroma, takođe postoji jedinstven stav i među albanskim političkim partijama u Tirani i u Prištini. U Tirani je dat publicitet izjavi još od 5. januara od strane predsednika Demokratrskog saveza Kosova Ibrahima Rugove, koji je buku oko Balkanskog sindroma okarakterisao kao pritisak za odlazak mirovnih snaga sa Kosova.

U stvari, pitanje osiromašenog uranijuma je od samog početka dočekano sa nepoverenjem od strane političkih partija u Albaniji, bilo u vladinoj većini ili opoziciji, desne ili leve, velike ili male, i to iz nekoliko razloga. U Tirani je izazvala ne tako male sumnje činjenica što se pitanje Balkanskog sindroma postavilo u većoj meri od onih krugova i političkih snaga kao što su komunističke, antiatlanske, pacifističke itd. u nekim zapadnim državama, a koje su bile protiv vojne intervencije NATO na Kosovu. Posebno zanos koji je pokazao Beograd, da bi iskoristio Balkanski sindrom za osudu opasnosti koju predstavlja NATO i da bi ponovio optužbe za tzv. agresiju NATO na Srbiju, povećalo je još više opšte ubeđenje u Tirani da je reč o jednoj političkoj zloupotrebi. Prema albanskim procenama, cilj je da se obezvredi intervencija NATO na Kosovu u proleće 1999. godine, da se rehabilituje kriminalna politika Miloševića na Kosovu i da se stvori međunarodni pritisak za odlazak mirovnih snaga KFOR-a sa Kosova. Posebno u albanskim političkim krugovima se sa nepoverenjem gleda pitanje aktuelizovanja Balkanskog sindroma upravo na početku mandata novog američkog predsednika Džordža Busha, što koincidira sa nekim nastojanjima novog jugoslovenskog rukovodstva i predsednika Koštunice kao i nekih saveznika SRJ za povlačenje američkog vojnog prisustva sa Kosova.

U Tirani se priznaje ispravna zabrinutost iskazana od strane raznih vlada za zdravlje vojnika koji su služili u Bosni i na Kosovu, ali ovde se ističe sa izvesnom notom ljutnje da nije bilo tog istog, visokog stepena zabrinutosti, da se ne kaže da je uopšte nije ni bilo, zbog mogućih efekata osiromašenog uranijuma po zdravlje dva miliona stanovnika Kosova, koji i dalje tamo žive.

U ovom sklopu, opšta ocena i takoreći jednoglasna u političkim, državnim i javnim krugovima u Tirani je da je pitanje Balkanskog sindroma samo politička zloupotreba jednog fenomena koji je u nadležnosti naučnika, fizičara i lekara. Vlada Albanije je posredstvom jednog saopštenja njenog Ministarstva inostranih poslova izjavila još 11. januara da se Balkanski sindrom više koristi kao pokriće, nego što je to realnost i da se to pitanje naduvava nekim političkim insinuacijama koje žele da okrive NATO. Tim povodom, albanska Vlada je ponovila svoj stav za nastavak prisustva i aktivnosti NATO na Kosovu i drugim delovima Balkana.

Naravno, i u reagovanjima u Albaniji prema pitanju Balkanskog sindroma, karakterišući ga kao politički sindrom, može biti izvesne note subjektivne politizacije. Činjenica da je sve to vezano za Kosovo, ne može odstraniti jednu takvu pojavu. Ali, u Tirani se osećaju mirnijim zbog činjenice što i zvanični izveštaji NATO, Svetske zdravstvene organizacije i Ministarstvo odbrane SAD odbacuju svaku mogućnost o realnoj pretnji od osiromašenog uranijuma. Na kraju krajeva, vitalni značaj koji za Albance sa obeju strane granice predstvlja pitanje Kosova, podstiče ih da minimiziraju sve vrste opasnosti, utoliko više kada je reč o jednoj, još uvek, naučno nepotvrđenoj opasnosti, kao što je opasnost Balkanskog sindroma.

AIM Tirana, Arian LEKA