Da li će se postaviti krst na Tetovskoj tvrđavi

Skoplje, 1.02.2001.

U sklopu obeležavanja 2000-te godišnjice hrišćanstva, Makedonska pravoslavna crkva je predvidela i izgradnju nekoliko verskih objekata širom Makedonije. U sklopu ove godišnjice, episkop Makedonske pravoslavne crkve za grad Tetovo, gospodin Kiril, obznanio je da će se izvršiti renoviranje zvonika i postavljanje krsta u njegovoj blizini, koji se nalazi na Tetovskoj tvrđavi, a koji je izgrađen početkom 19. veka. Tvrđava u Tetovu je poznata kao kulturni spomenik i istovremeno kao mesto za provođenje vikenda, sa čije se visine može videti dinamika grada Tetova i čitava dolina Pologa. Jedna grupa građana je izvršila potrebna merenja za izgradnju krsta na Tetovskoj tvrđavi i najavila da će krst biti visok 30 metara, sa kojeg će se moći videti čitav Polog i koji će služiti kao jedinstveni objekat u čitavom pravoslavnom svetu. Najava o postavljanju krsta na Tetovskoj tvrđavi, gradu nastanjenom uglavnom Albancima muslimanske veroispovesti, učinila je da verske zajednice u ovom gradu traže po katastarskim arhivima stare tapije, dok je samo njena arhitektura postala jedini dokaz kojoj kulturi ona pripada.

Makedonska pravoslavna crkva pretenduje da je lokalitet Lace, gde se nalazi Tetovska tvrđava, njeno vlasništvo. To se argumentuje činjenicom da u unutrašnjosti zidina tvrđave postoji jedna crkva za koju tvrde da je izgrađena još u 13. veku, a koja je kasnije razrušena u 18. veku, a zatim ponovo obnovljena. U njihovom saopštenju, nakon najave o izgradnji krsta na Tetovskoj tvrđavi, ne objašnjavaju da li su sledili redovnu proceduru za dobijanje dozvole za gradnju od strane kompetentnih organa. S druge strane, Islamska verska zajednica u gradu kaže da se krst postavlja na mestu koje duhovno pripada islamskoj kulturi. Po njima, jedini argument za izgradnju crkve u Tetovskoj tvrđavi je da je ona izgrađena 1922. godine, deset godina nakon odlaska Osmanlija sa ovih prostora, i to od strane nekog donatora Arsenijevića, koji je koristeći podršku tadašnje vlasti izgradio malu crkvu Sveti Atanasije na uzurpiranom mestu. Islamska zajednica u Makedoniji ocenjuje kao neistinito saopštenje regencije episkopije Makedonske pravoslavne crkve za obnovu crkve i oštećenog zvonika. U sklopu ove obnove, oni kažu da je pripremljena baza za podizanje predimenzioniranog objekta na kojem će se postaviti krst, kako bi se mogao videti ne samo iz Tetova, već i čitavog regiona Pologa. Kategorički stav mitropolita Kirila u vezi sa zvonikom i krstom, prema Islamskoj zajednici u Makedoniji, može biti logičan samo ako se ti objekti i verski simboli grade u normalnim dimenzijama.

Lokalni organi samouprave u Tetovu kažu da nije zatražena dozvola od strane kompetentnih organa za postavljanje krsta na Tetovskoj tvrđavi. Oni smatraju da je aneks takve odluke i postavljanje krsta u suprotnosti sa zakonskom regulativom prostornog i urbanističkog planiranja. Postavljanjem krsta na Tetovskoj tvrđavi prema predsedniku opštine Tetovo Murtezan Ismaili, vrši se direktan atak na osećanja građana islamske verske pripadnosti, kao i pritisak na versku slobodu građana. Po njemu ''inicijator ovakvog dela je grupa građana sa političkom pozadinom, odnosno s ciljem da se destabilizuje ova teritorija koja se i onako smatra neulargičnom sa aspekta etničkih i verskih odnosa''. U vezi sa najavama za izgradnju krsta na Tetovskoj tvrđavi, reagovali su i stanovnici sela Lace, koje se nalazi u tom lokalitetu, nastanjenom Albancima muslimanske veroispovesti. Oni kažu da izgradnja krsta impozantnih razmera na uzurpiranom mestu ima sasvim drugačije ciljeve i pozadinu od onih koji su potrebni vernicima. Stanovnici sela Lace izgradnju krsta vide kao provokaciju, pošto po njima, o tome nisu pitani ni meštani ni mesna zajednica. Stanovništvo ovog sela, kaže se u njihovom reagovanju, nije protiv verskih simbola niti krsta, sve dok se oni koriste u cilju uvažavanja Boga i čoveka, a ne provociraju i vređaju one koji veruju i vrše drugačije verske rituale.

Preferira se da se izgradnja pravoslavnih verskih objekata, prema opštinskim organima u Tetovu, vrši na javnim mestima. Takav objekat je izgrađen i u zimskom skijaškom centru na Popovoj Šapki. Opštinski organi u Tetovu neznaju da li je dozvola za izgradnju crkva na Tetovskoj tvrđavi dobijena od strane republikog ministarstva za izgradnju, a to ne razjašnjavaju ni ovo ministarstvo ni Mekadonska pravoslavna crkva. Stanovnici sela Lace kažu da su za sada radovi na izgradnji ovog objekta prekinuti, ali takođe dodaju da raspolažu informacijama da se krst već pravi u nekom drugom gradu.

AIM Skoplje, Nedxmedin SHAQIRI