Reketiranje i u privatizaciji

Banjaluka, 14. decembar 2000. (AIM)

Direktor Direkcije za privatizaciju državnog kapitala u RS, Borislav Obradović, ovih dana je javno obznanio da se privatizacija u RS reketira. Do sada je tvrdio kako proces privatizacije teče dobro i po planu, da bi se odjednom pokazalo da stvari stoje sasvim drugačije. Da li je Obradoviću konačno reketiranje dozlogrdilo, ili je na to uticao skori izbor nove Vlade i predstojeće polaganje računa - može se tek nagađati.

Preduzeća "Ljubić", "Tehnika beton" i Milenko Dakić iz Prnjavora, te Stambena zadruga iz Banja Luke, tužili su Direkciju za privatizaciju zbog niza nezakonitih poteza prilikom licitacijske prodaje 30 odsto državnog kapitala građevinske firme "Gradip" iz Prnjavora 11. septembra ove godine u Banja Luci. Oni traže da se "Gradipova" prodaja proglasi ništavnom, te da se odredi termin za novu licitaciju.

Sporno preduzeće je po astronomskoj cijeni kupilo Građevinsko preduzeće "Ljubić". Sa početne cijene od 1.034.684 KM, "Gradip" je prodan za skoro petnaest puta veću cijenu - tačnije za 15.504.684 KM. "Ljubućev" advokat tvrdi da je prnjavorskom tajkunu Petru Dušaniću, dozvoljeno da se prijavi na licitaciju bez predhodno uplaćenog depozita, što je prvi zakonski uslov za sticanje učešća u licitaciji. To nisu i jedini prigovori koji se upućuju Direkciji za privatizaciju i njenim rukovodiocima.

Novac su, tvrde u Direkciji, iznuđivali pojedinci, ali i grupe, a visina reketa zavisi od vrijednosti preduzeća i kreće se od 15.000 KM pa naviše. "Znam da nadležne institucije prate svaku našu licitaciju i vjerovatno traže modalitete iskorjenjivanja ove pojave, pošto je to novi oblik kriminaliteta", kaže Obradović.

U MUP-u RS kažu da raspolažu provjerenim podacima o identitetu lica koja "reketiraju" učesnike u licitacijama prilikom prodaje državnog kapitala preduzeća. Kako se takvo reketiranje obavlja? Grupa lica, neposredno prije početka licitacije, na nedozvoljen način prikuplja podatke o stvarnim učesnicima, a potom ih pronalaze i iznuđuju određene novčane iznose, uz obećanje da neće aktivno učestvovati u javnom nadmetanju. Sve je, dakle, poznato i zvanično potvrđrno.

Najsvježiji primjer je pokušaj reketiranja italijanskog partnera koji je kupio 30 odsto kapitala "Dubičanke" iz Kozarske Dubice, u vrijednosti 1,7 miliona KM, plus milion maraka obaveza. Prije licitacije predstavnicima firme iz Italije su, u banjalučkom hotelu "Bosna", prišla dva lica i nastojala da stupe u kontakt sa njima, ali su to oni odbili. Ministar pravde u Vladi RS Čedo Vržina kaže da tom ministarstvo ne raspolaže podacima u vezi reketiranja učesnika u privatizaciji.

Republički javni tužilac Vojislav Dimitrijević kaže da tužilaštvo do sada nije dobilo nijedanu krivičnu prijavu u vezi reketiranja. "To ne znači da toga i nema", kaže Dimitrijević. Načelnik Uprave kriminalističke policije MUP-a RS Siniša Karan kaže da je pojava reketiranja bila karakteristična za licitacije na početku procesa privatizacije, na kojima nije bilo policije. "Tek od početka septembra ove godine aktivno (!?) učestvujemo u obezbjeđivanju licitacija", kaže Karan. Načelnik Odjeljenja za suzbijanje privrednog kriminaliteta u Upravi kriminalističke policije MUP RS Ostoja Travar tvrdi da do danas nije podnesena nijedna krivična prijava od strane učesnika licitacije, odnosno od oštećenih, a u vezi sa izvršenim krivičnim djelima ucjene ili iznude prema njima, odnosno "reketiranja" od strane nepoznatih lica.

Na pitanje da odgovori zašto je Direkcija tek sada ukazala na reket ako je za njega znala još na početku procesa privatizacija, direktor Obradović kaže: "Kada su nam se javljali učesnici licitacije da imaju problema, mi smo obavještavali nadležne institucije koje to prate". Ostoja Travar priznaje da saradnja postoji:"Zajedno sa Direkcijom za privatizaciju došli smo do podataka da su se četiri lica prijavljivala na skoro svaku licitaciju". Njihov identitet se, po običaju, ne saopštava. "Kad prikupimo dovoljno dokaza da su izvršili pomenuta krivična djela, mi ćemo podnijeti i krivične prijave i o svemu obavijestiti javnost", neumoljiv je Travar.

Do sada je u RS, inače, privatizovano 67 preduzeća, čiji je državni kapital procijenjen ispod trista hiljada maraka, te 15 preduzeća iznad te vrijednosti.

U priči o reketiranju jedan od sagovornika AIM-a postavio je pitanje da li neko razmišlja o tome otkuda pare onima koji kupuju firme koje se privatizuju i ko su ti ljudi. Da li je to i sledeće pitanje koje će se postaviti u procesu privatizacije u RS, ili će se ponovo potegnuti nešto za što svi znaju da postoji, ali niko ne može dokazati?

Mladen Mirosavljević (AIM)