Izmedju cekica i nakovalne

Koliko god konvencionalno zvucale, ove rijeci najbolje ilustruju situaciju u kojoj se nasla Partija za demokratski prosperitet dogovarajuci se post festum s premijerom Ljubcom Georgievskim o ulasku u njegovu vladu.

AIM Skoplje, 7.12 2000.

“Razgovore smo poceli i nismo ih zavrsili, postoje pozitivni refleksi da bi ovi razgovori mogli zavrsiti uspjesno” izjavio je u utorak uvece poslije prve runde razgovora s premijerom Ljubcom Georgievskim predsjednik Partije za demokratski prosperitet (PDP) Imer Imeri. Nekoliko sati ranije, prisustvujuci otvaranju sajamske manifestacije “BIRA”, premijer Georgijevski je izjavio novinarima da se jos na pocetku razgovora o novoj parlamentarnoj vecini i novoj vladi VMRO-DPMNE dogovorila s koalicionim partnerom Demokratskom partijom Albanaca(DPA) da Partiji za demokratski prosperitet budu ponudjena dva ministarska mjesta u vladi. Prema ovdasnjim medijima, radi se o mjestu zamjenika premijera sto bi ga dobio lider PDP Imer Imeri te ministra za lokalnu samoupravu.

Premijer je ovom prilikom izjavio da ce vladajucoj koaliciji biti tesko da se usred mandata otvara pitanje priznavanja Tetovskog univerziteta s obzirom da je koalicija odabrala da pitanje visokog obrazovanja Albanaca rijesi novim Zakonom o visokom obrazovanju realizacijom ideje Max van der Stoela o privatnom univerzitetu.

Imer Imeri poslije susreta s Georgievskim, za BBC na albanskom, precizirao je, sta sadrzi platforma na cijem prihvatanju insistira PDP kao preduslovu za ulazak u vladu: “Nasa platforma se zna. Ona je duze vrijeme poznata. Kljucna tacka je visoko obrazovanje albanaca. Diskutovano je i o drugim tackama koje su Albancima poznate. Rijec je o jeziku, priznanju diploma itd.” Imeri je potencirao da je reakcija Georgievskog pozitivna pa se nada da ce se doci do dogovora.

To je ukratko okvir u kome se nasla Partija za demokratski prosperitet Albanaca u najnovijim pregovorima sto ih vodi premijer Georgievski o ulasku ove partije u njegovu vladu. Iako se samo prije desetak dana dok je bio neizvjestan opstanak Georgievskog kao premijera Partija za demokratski prosperitet prikljucila Socijaldemokratskom savezu (SDSM), Demokratskoj alternativi (DA) i VMRO-istinskoj u njihovim naporima da stvore novu parlamentarnu vecinu i da skinu Georgievskog s premijerske pozicije. Kao sto je poznato, Georgievski je zajedno s Demokratskom partijom Albanaca uspio opstati zahvaljujuci pristupanju trojice parlamentaraca Liberalne partije (zauzvrat, Stojan Andov je po treci put postao predsjednik parlamenta a Liperalna partija je dobila mjesto zamjenika premijera, Polozaj ministra inostranih poslova) i, jos vise, dvije nezavisne poslanicke grupe – albansku (parlamentarci koji su nekoc bili poslanici PDP) i makedonsku (prebjege iz Demokratske alternative).

Stoga, prvo pitanje glasi: zasto, ako je sve jasno a Georgievski se uspio spasiti za bar tri mjeseca (koliko traje sutnja o novoj vladi), objema stranama trebaju ovi pregovori? Zelja premijera koji sada ima 65 glasova u parlamentu da dobije jos devet onih koje kako-tako kontrolise PDP je prirodna; no, cini se, nije jedini motiv za pregovore. Element stranog diplomatskog pritiska kao da “drzi vodu”. Kazu upuceni, prije razrjesenja dileme, hoce li se Georgievski uspjeti spasiti ili ne, Partija za demokratski prosperitet, navodno, s najmanje dvije strane – iz Tirane i od ovdasnjih stranih diplomata – bila je pritisnuta da se prikljuci lideru VMRO-DPMNE. Otuda, i prostor zamesetarenje PDP-u je vjerovatno bio veci.

U medijima i u krugovima dobro obavijestenih se spekulise da zelja premijera Georgievskog da u vladi ima i PDP ne znaci samo ostavljanje po strani medjuetnickih odnosa i u jednom mirnom periodu bavljenjesustinskim stvarima vec se radi i o insistiranju stranih diplomata, prije svih Amerikanaca. Tvrdi se da insistiraju da PDP udje u vladu iz najmanje dva razloga: prvo, da se podigne kvalitet albanskog ucesca u vladi posto je DPA, navodno, okarakterisana kao simbol “sleperokratije” (umjesanost u organizovani kriminal, sverc, neposten biznis) uz “glamurozno pakovanjem” u nesumnjivo pozitivnom liku Arbena Xhaferija i, drugo, takodje povezano s Xhaferijem – priprema za eru poslije Xhaferija. Poznati su zdravstveni problemi lidera DPA i njegova zelja da dobije vrijeme za lijecenje. Strani diplomati su ubjedjeni da DPA tesko moze opstati bez snaznog kohezionog elementa – Arbena Xhaferija – a to bez blagovremene zamjene u vladi Albancima kombinacijom “ostataka” PDP i DPA moze izazvati nove probleme i nestabilnost vlade Georgievskog. Strani diplomati koji su bili vrlo aktivni u davanju podrske i spasavanju vlade Georgievskog, zele to na vrijeme izbjeci. Nedavno, u intervjuu za TV-Sitel Xhaferi je izjavio da bi se povukao iz licnih intimnih razloga ukoliko se politicke prilike smire.

Uslov PDP-a u vezi s Tetovskim univerzitetom ne vodi onome sto Imeri naziva “ponudjenom platformom” u kojoj, na ovaj ili onaj nacin,to je glavna tacka. Sasvim je jasna pozicija Georgievskog, drukcija ne moze ni biti, jer bi direktno isla protiv njegovog najvaznijeg partnera za protekle dvije godine – Demokratske partije Albanaca. U zestokim konfrontacijama oko usvajanja Zakona o visokom obraazovanju kojim je ustanovljena mogucnost za osnivanje privatnih univerziteta na jezicima nacionalnosti, kljucna tacka konfrontacije izmedju PDP i DPA je bila sudbina Tetovskog univerziteta na ciji akt o formiranju su obje partije stavile potpis krajem 1994. Godine. Demokratska partija albanaca je zaigrala na kartu ostvarenja ideje visokog komesara za nacionalne manjine OEBS-a Maxa van der Stoela. Ovih dana, paralelno s pregovorima Georgievski – PDP, javnost je obasipana informacijama o konstituisanju borda Fondacije za obrazovanje u jugoistocnoj Evropi sa sjedistem u Svajcarskoj koja ce se brinuti o realizaciji ideje o novom privatnom tetovskom univerzitetu.Pojavio se i dugo vremena uzdrzani dr Alajdin Abazi, jedini clan borda iz Makedonije kome je ponudjen i polozaj direktora novog univerziteta. Javnost je vidjela i planove za gradnju kampusa sto treba startovati pred Novu godinu za sta je drzava dodijelila besplatnu lokaciju u blizini tetovske srednje Poljoprivredne skole te za sta je obezbjedjena polovina sredstava od oko 22 miliona dolara koliko iznosi prvi biznis-plan novog univerziteta. Sasvim je jasno da uslov PDP-a da se spasava stari Tetovski univerzitet ne ide zajedno s ovim aktivnostima. Osim ako se ne radi o dramaticnom slabljenju pozicija VMRO-DPMNE a pod spoljnim pritiskom ili, bolje receno, ucjenom zasnovanoj na slabom zdravlju lidera DPA Arbena Xhaferija. S druge strane, lider PDP ukoliko ne ostvari veci dio partijske platforme, tesko moze ocekivati poddrsku svoje parlamentarne grupe koja, na kraju krajeva, dogovor s Georgievskim treba verifikovati davanjem glasova u parlamentu u njegovu korist. Novo Imerijevo rukovodstvo, od samog izbora prije sest mjeseci, nema dobre odnose s parlamentarcima. Oni i u ovoj prilici, kao nadoknadu za za zaborav za sve ono sto je izreceno o katastrofalnom toku lokalnih izbora i ulozi DPA u tome, traze garancije za takoreci sve zahtjeve sadrzane u partijskoj platformi, Situacija koju je televizija A-1 prije neko vece opisala recenicom: “PDP ujedinjena u opoziciji, razjedinjena u vladi”. Nije nerealna mogucnost da se Imeriju pripise da zeli biti dijelom vlade Georgievskog zbog polozaja zamjenika premijera koji bi uzeo on licno.

U svakom slucaju, pred PDP stoje krupne dileme: sta ce dobiti a sta izgubiti ako udje u vladu Georgievskog. Skopski “Vecer” to naznacava:”PDP bira – ili vrabac u ruci ili golub na grani”. Dobija: osim pozicija u vladi sto ce zadovoljiti i njen biznis-lobi, ako zaista igra ulogu dostojanstvenijeg predstavnika Albanaca u vladi, uz aminovanje medjunarodnog faktora sto, u uslovima nepostojanja ove podrske i odlazak lidera, za DPA, bi predstavljalo i pocetak kraja. Na kraju, njen politicki dobitak je i to ako osigura bar povoljniji drzavni tretman za Tetovski univerzitet, upotrebu albanskog jezika, zastave, nostrifikaciju diploma iz Pristine i TiraneImeri i njegovo rukovodstvo ce izgubiti najvise ako se definitivno odvoje od veceg dijela parlamentarne grupe s kojom se ne mogu nositi metodom partijskog disciplinovanja izbacivanjem iz partijskih redova. U tom slucaju, PDP-u ne samo da slijede unutarpartijske svadje nego ce biti na najboljem putu da se definitivno rasturi.

AIM Skopje

ISO RUSI