Zemlja apsurda

Zasedanje saveznog parlamenta

I pored toga što zvanična vlast Crne Gore ne priznaje savezne organe, počev od parlamenta pa do vlade, u federaciji se odvija njihovo virtualno delovanje. Zato je funkcija savezne vlasti isprepletena mnogim apsurdima, koji bi, da stanje u zemlji nije teško, uveliko uveseljavalo javnost.

AIM, Beograd, 30. 11. 2000.

Poslednja sednica saveznog parlamenta, čiji poslanici nastoje da u javnosti stvore utisak o postojanju Jugoslavije, protekla je u znaku brojnih apsurda, koji su, kao na tekućoj traci, jedan za drugim isplivavali na površinu. Prvi se sastojao u tome što Jugoslavija bez Crne Gore nije Srbija iako samo njih dve sačinjavaju federalnu državu. Zvanična vlast Crne Gore uporno odbija da prizna novoizabrane najviše organe savezne države, a u isto vreme federacija se napreže da uveri javnost u svoje postojanje, iako nijedna njena funkcija ne dopire do Podgorice. Vlada i parlamentarna većina nastali su tek posle neprirodne i iznuđene koalicije SNP i DOS-a.

Virtuelno održavanje treće Jugoslavije u životu odvija se uz pomoć SNP, stranke koja u Crnoj Gori raspolaže s oko 20 odsto poverenja biračkog tela ove republike, a u saveznoj državi s 50 odsto drži u svojim rukama ingerencije koje se primenjuju isključivo na području Srbije. Zbog uskraćivanja podrške od strane poslanika SNP prinudio je koaliciju DOS-a da povuče predlog o ukidanju dana republike kao državnog praznika, iako se on ne slavi Crnoj Gori.

Da koalicija između DOS-a i SNP visi o tankoj žici, ispletenoj, pre svega da izdrži do formiranja nove vlasti u Srbiji, pokazao je i tragikomičan izbor guvernera centralne banke. U guvernersku stolicu legalno je zaseo Mlađan Dinkić kome je 50-dnevno vršenje dužnosti ove funkcije osporavano s optužbom da je na silu ušao u NBJ. Dinkić još nije ni stigao da se s dozvolom saveznog parlamenta vrati u svoju guvernersku stolicu, a premijer Savezne vlade Zoran Žižić mu je zapretio da će biti smenjen ukoliko ne prihvati Vuka Ognjenovića za svog zamenika.

Koplja se lome oko Ognjenovićeve podobnosti za tu funkciju na koju ga predlaže SNP. Dinkić, koji je zvanično zadužen da Skupštini predloži svog zamenika, zamera Ognjenoviću da je, dok je krajem 1992. i početkom

1. godine bio guverner centralne banke pridoneo razmahivanju rekordne hiper inflacije u svetskim razmerama i zato odbija da postupi po nalogu SNP, koja je stala iza Ognjenovića. Iako se zna ko je bio stvarni tvorac hiperinflacije, pri čemu je Ognjenović bio samo poslušni pion, između njega i Dinkića je stvoren animozitet koji onemogućava njihovu saradnju bez obzira da li Dinkić ustukne pod pretnjom SNP. Uostalom, novi guverner se izjasnio da nema poverenja u Ognjenovića, prema kome ima podozrenja, jer ga i dalje smatra čovekom od poverenja Slobodana Miloševića, po čijim upustvima je štampan novac.

Tako se rodio novi apsurd da crnogorska stranka vrši pritisak na guvernera i određuje mu kog će izabrati za svog saradnika iako je njegova glavna uloga da ne podleže političkim pritiscima. S obzirom na okolnost da centralna banka ne vrši monetarnu vlast u Crnoj Gori, gde je zvanična i jedina valuta nemačka marka, apsurno je s kolikom upornošću SNP nastoji da Ognjenovića ugura u fotelju zamenika guvernera. Kako monetarna i kreditna politika NBJ obavezuje samo Srbiju mnogi su skloni da kadrovima iz Crne Gore pripisiju samo ulogu statiste. U DOS-u strahuju da spor može negativno da se odrazi i na druge federalne organe, pre svega na izazivanje krize Savezne vlade.

Ukoliko savezni premijer ostane uporan u svojoj nameri da Ognjenovića nametne za zamenika guvernera iili, u suprotnom, potegne za smenom Dinkića, ako ovaj odbije da prihvati čoveka u kojeg, kako tvrdi nema poverenja, onda nastaje novi apsurd. Dinkić je izabran zahvaljujući poslaničkoj većini koju u oba doma saveznog parlemnta sačinjavaju poslanici DOS-a, sa srpske i SNP, sa crnogorske strane. Ta većina uspela je da amortizuje oštre kritike Šešeljevih radikala, Miloševićevih socijalista i Mirinih julovaca na račun Dinkića zbog načina na koji je seo u guvernersku fotelju pre nego što je izabran, izražavajući sumnju u njegove moralne odlike i profesionalnu stručnost. U slučaju pokretanja njegove smene SNP bi morao da potraži drugog koalicionog partnera, odnosno da Dinkića ruši glasovima radikala, socijalista i julovaca.

Lista apsurda se time ne završava. Istaknuti funkcioner JUL-a Živko Šokolovački, koji poriče da je imao ulogu u vršenju vlasti prethodnog režima, iako je bio predsednik poslaničke grupe, iznenađen je što se nalazi na listi ljudi kojima je zabranjen ulazak u zapadnoevropske zemlje. Obratio se Saveznoj vladi da mu objasni zašto je na tom spisku. Premijer Zoran Žižić mu je, bez dlake na jeziku, objasnio da je na spisku zato što je pripadnik prošlog režima. Šokolovački je bio još više iznenađen, jer mu je to rekao čovek koji je s prethodnim režimom pravio planove kako da disciplinuju vlast u Crnoj Gori.

Poslanici su obavešteni o još jednom apsurdnom koraku na kojeg se odlučila Savezna vlada, a sastoji se o upućivanju predloga crnogorskoj vlasti za harmonizaciju odnosa između Srbije i Crne Gore. Ovaj potez za Milu Đukanovića predstavlja kao sipanje soli na živu ranu, jer dolazi od saveznog organa kojeg crnogorska vlast ne priznaje. Đukanović u tome uporno sledi Slobodana Milošević, koji je od samog stvaranja SRJ, suspendovao njene organe.

Da je na svojevrstan način savezna država ispunjena apsurdima pokazuje i međunarodno priznanje koje je stiglo u vreme njenog najvećeg unutrašnjeg osporavanja. Iz takvog faktičkog stanja proizilazi da njeni organi moraju da glume svoje postojanje, bez obzira što je ta uloga puna apsurda.

Ratomir Petković (AIM)