Šta je nova vlast zatekla nakon izborne smjene u opštinama

Milionski dugovi, kafa i rahatlokum

AIM, SARAJEVO, 30.07.2000. Smjena opštinskih vlasti, nakon nedavno održanih lokalnih izbora u BiH, otkrila je nove malverzacije koje su tokom desetogodišnje vladavine napravile nacionalne stranke. Naime, novoizabrani načelnici iz redova pobjedničke Socijaldemokratske partije BiH susreli su se sa stanjem koje je, najblaže rečeno, ocjenjeno teškim: zatečeni su ogromni dugovi (čak nekoliko puta veći od godišnjih budžeta opštine) svakodnevno pristižu novi akceptni nalozi, opštine su neopremljene osnovnim stvarima ali su zato nagomilani ogromni i skupi vozni parkovi te prekobrojni a nedovoljno stručni opštinski radnici. I dok najveći broj SDP-načelnika u razgovoru za AIM ističe da zbog zatečenog stanja neće biti u prilici ispoštovati u roku svoja predizborna obećanja, reakcije njihovih predhodnika, mahom kadrova SDA - dakle onih koji su proizveli i za sobom ostavili brojne probleme - bahato i podsmješljivo glase: "Ako ne možete riješiti takvo stanje - dajte ostavke. Kada ponovo dodjemo na vlast mi ćemo već nači sredstva da vratimo dugove i pokrijemo sva potraživanja!"

Najveće postizborne promjene odigrale su se u dijelu federalnih opština kojima je godinama vladala SDA, a u kojima su, voljom gradjana, socijaldemokrati došli na vlast. AIM je pokušao istražiti šta je sve nova vlast zatekla u opštinama u kojima su preuzeli vodstvo, a na istom poslu, pokazalo se, danas se nalaze i brojne inspekcijske ekipe koje je SDP pozvao u pomoć. Mada istraga i službene informacije još uvijek nisu završene, jer se radi o većem haosu stvorenom u posljednjih deset godina, i ovo što smo saznali ukazuje na korumpiranost nacionalističkih vlasti.

Prema sadašnjim informacijama najteže stanje zatekao je novi načelnik opštine Lukavac, Zijad Omerdić (SDP). Naime, prvih dana rada otkrio je manjak u opštinskoj kasi izmedju 12 i 14 miliona DEM! Tačno stanje još uvijek utvrdjuje finansijska policija. Kada je novi načelnik pozvao starog (SDA) i zatrazio da se izvrši primopredaja vlasti, ovaj je kratko odgovorio da mu ne pada na pamet: "Nisam je ni primao, pa zašto bih je sada predavao!?", čudio se on. Nakon odlska SDA načelnika svakodnevno su počeli pristizati i akceptni nalozi kojih inače nema u evidenciji izdatih. Na pitanje šta je njima plaćano, gotovo svi službenici u opštini, kadrovici starog saziva, sliježu ramenima i odgovaraju da to zna samo stari načelnik!? Istovremeno, SDA je neposredno po publikovanju izbornih rezultata u ovoj opštini, odnosno nakon potvrde o gubitku vlasti, pokušala diskreditovati pobjedničku SDP saopštenjem za štampu u kom se navodi da se prilikom proslave izborne pobjede - jela svinjetina! Jer, po Izetbegovićevoj stranci svinjetina je neoprostiv grijeh, a malverzacije, očito, sasvim normalna stvar.

I bivši načelnik opštine Živinice (SDA) takodjer je ostavio brojne "repove". Ali je zauzvrat iz svog opštinskog ureda pokupio televizor i video, a ni slulžbeni automobil nije vratio! U ovoj opštini, samo po osnovu korištenja mobitela u proteklih par mjeseci pred izbore, nova vlast treba platiti više od 100.000 DEM, te vratiti pogolemi dug živiničkoj Kreditnoj banci. Naime novi načelnik Hasan Muratović (SDP) upravo je primio nalog za naplatu opštinskog dugovanja - 200.000 DEM kredita plus 100.000 kamata na neredovno plaćanje koji mu je prethodnik iz SDA ostavio. Treba li pominjati: niko ne zna u šta je utrošen kredit, a Opštinsko vijeće o traženju kredita nikada nije donijelo, niti je obavješteno o bilo kakvom opštinskom zaduživanju! Pobjednička SDP je u opštini Živinice, inače, zatekla oko 50 prekobrojno zaposlenih i svega 2 kompjutera, ali zato 12 automobila koji stoje na raspolaganju opštinskim funkcionerima plus još nekoliko koji se nalaze samo u "papirima", ali ih nema u voznom parku! Inače, u ovu je opštinu, na zahtjev SDPa - finasijska policija ušla prije same promjene vlasti, ali ništa nije uradila jer im pristup dokumentaciji nije bio dozvoljen.

U Srebreniku je opštinsko zaduženje u maju mjesecu iznosilo više od 3 miliona DEM na godišnji budžet od 4,5 miliona DEM, koji je i sam apsulotno nerealan, procjenjuje novi načelnik ove opštine, Enver Mehmedović: "Prihod za prvih šest mjeseci ove godine bio je samo 1, 8 miliona DEM", veli Mehmedović i dodaje da je opština i dugoročno zadužena kreditom u visini od 5,8 miliona DEM na 22 godine, a koji je utrošen za gradnju kolektora za odvod kanalizacije i pročišćavanje vode. Investitor ovog projektra bio je Kuvajtski investicioni fond, a garancije je dala Investiciona banka Federacije BiH. Mjesečna rata je 25.000, a kredit se vraća u polugodisnsjim ratama. Dugovi ove opštine idu i prema privatnim licima koja su posudjivala opštini novac u toku rata, i pošto novac nije vraćen dugovanja su uvećana i uz kamate postala višestruka. Tako je posudjenih ratnih 35.000 DEM danas zapravo 1,8 miliona DEM, a zahtjev povjerioca starih vlasti upućen je tek danas novim socijaldemokratskim vlastima!

Prethodni SDA lokjalni lideri nisu štedjeli ni na popularnoj "prezentaciji" - samo u motelu Srebrenik račun je za posljednje četiri godine dostigao 110.302 DEM, a samo za jedan dan (navodno proslavljali su dan opštine) potrošeno je 30.000 KM! U ovoj su opštini, naravno, kupovani stanovi za opštinske funkcionere, dogradjivan je stan za načelnikovog šefa kabineta, a sve je plaćano iz opštinske kase bez ikakve odluke Opštinskog vijeća! Vozni park Srebrenika brojao je 18 automobila, a troškovi za gorivo i prevoz bili su ogromni, tvrdi novi načelnik.

U Jablanici su do sada otkrivena dugovanja dostigla visinu od 60.000 KM, plus 200.000 DEM kredita za izgradnju vodovoda, veli novi načelnik Enes Baljić. U Visokom je za sada najveći problem aerodrom u gradnji - do sredine jula mjeseca obaveze prema gradjanima su blizu 900.000 DEM plus kamate za period od 1997. godine i to je tek djelimični iznos, govori novi opštinski funkcioner Faruk Salčinović. Opšti dugovi ove opštine kreću se oko 1 milion DEM od čega je gotovo polovina prema javnim preduzećima koja su (treba li uošte pominjati) uglavnom pod kontrolom SDA? I u ovoj je opštini zatečen znatno veći broj zaposlenih nego je po sistematizaciji potrebno - ljudi su primani bez konkursa i bez potrebne stručne spreme, govori Salčinović.

U Goraždu zatečena dugovanja prelaze brojku od 300.000 KM! Veliki je broj potpisanih ugovora koji nikada nisu realizovani, a koje ugovorni partenri opštine tek sada dostavljaju novom (SDP) načelniku. "Svi ti ugovori su regularni, ali nikada nisu izvršeni i sada ih nama valja realizovati!", kaže goraždanski načelnik Mersud Kožo. U ovoj opštini je, primjera radi, od 15.000 DEM predvidjenih za reprezentaciju za cijelu 2000. godinu, za samo prva četiri mjeseca (još uvijek SDA vladavine) potrošeno 84 posto do tog iznosa. I ovdje ima prekobrojnih zaposlenih, dugovanja prema kantonu, ali i iz kantona prema opštini, pa se tu očekuje neko poravnanje ako bude kantonalne dobre volje, kaže Kožo. U Goraždu je posebno zanimljiv slučaj sa povratom privatne imovine - sve je značajno ubrazno nakon pobjede SDPa, ali su sporni stanovi izgradjeni 1996. i 1997. Godine na ravnim krovovima postojećih zgrada u prigradskom naselju Vitkovići. Oni su gradjeni sredstvima medjunarodne zajednice u cilju nužnog ili alternativnog smještaja, no koriste ih sada već bivši SDA opštinski funkcioneri te dijelom i porodice poginulih boraca koji ih ne žele napustiti.

Priča o stanju koje su nove vlasti našle nakon pada SDA se nastavlja: u Zenici je račun opštine zbog silnih dugovanja blokiran! U sarajevskoj opštini Centar nema finsnsijskih dugova, ali je zatečeno preko 3.000 neriješenih predmeta za povrat imovine primljenih samo u posljednje dvije godine, te veliki broj zahtjeva za legalizaciju nelegalno izgradjenih objekata! najsiromašnijoj opštini u Federaciji BiH, U federalnom dijelu opštine Foče, odnosno u naselju Tulovići kod Ustikoline, s dolaskom novog načelnika (SDP), odnosno nove političke opcije, niklo je i šatorko naselje. Njegovi su stanovnici Srbi koji iz srpskog dijela Foče, odnosno Srbinja, pokušavaju da se vrate u svoje domove u Ustikolini, u kojima su danas raseljeni fočanski Bošnjaci koji se žele nazad u Srbinje, priča za AIM novi načelnik opštine Foča-Ustikoline, Abid Borovina. Ubrzani proces povratka predstavlja novi problem jer je, ilustracije radi, zatečeni dug u Ustikolini oko 200.000 DEM, a godišnji budžet od oko 600.000 puni se tek za 1 posto iz vlastitih sredstava (takse i porezi) dok za ostatak treba čekati na dotaciju kantona, koji je i dalje u rukama SDA. Plate u opštini nisu mjesecima isplaćene kao ni ljekarima u lokalnim ambulantama, broj zaposlenih je veći od potrebnog, a sistemnatizacija radnih mjesta ne postoji?! Uz to, opština nema svoju lokaciju, nego je smještena u obližno mlinsko preduzeća... S druge strane, nedaleko od Ustikoline protežu se velelepne hacijende lidera SDA koji su se u Daytonu danonoćno "borili" s Miloševićem i bocama viskija da baš ovaj komad BiH pripadne Federaciji BiH.

Od opština u kojima je došlo do promjenjene vlasti nakon lokalnih izbora tek iz Gračanice SDPovci poručuju da je dug koji su zatekli, u visini izmedju 300 i 400.000 DEM, te da nema drugih većih problema pa se ovo može smatrati "najboljeim stanjem od svih opština u kojima je stara vlast smjenjena". Iz nekih drugih opština, kao što je sarajevska Novi Grad tek najavljuju informacije o zatečenom stanju jer je inventura nakon preuzimanja vlasti još uvijek u toku.

SDP-ovci se sa zatečnim problemima bore negdje više negdje manje uspješno. Njihovi opštinari, koji su sasvim novi u sistemu funkcioniranja vlasti, upućeni su automatski na seminare i dodatno obučavanje. Prvi ciljevi su im sanacija budžeta, potom sistematizacija radnih mjesta, pa onda redom sredjivanje zatečenog haosa. Za početak u nekim opštinama načelnici uz ovlasti Vijeća otvaraju sasvim nove račune i zatvaraju stare, podižu kredit za vraćanje dugova, isplate plata kojih nije bilo mjesecima. Neki, poput načelnika Goražda uvode striktne mjere štednje - ukinuta je općinska pretplata na novine?! Načelikovo je obrazloženje: niko ništa ne radi, svi sjede i čitaju novine, a to je ipak oko 3 hiljade DEM godišnje, plus njihove plaće za nerad! U nekim opštinama novi načenici tvrde da od nagomilanih problema nemaju vremena da razgovaraju sa novinarima ili da još uvijek nisu spremni dati informacije pošto ih još uvijek nemogu čvrsto argumentovati. Uostalom, i oni vode svoju postizbornu borbu za opstanak jer obećana pravila SDP-a su jasna: nema ostanka na pozicijama onima koji ne uspuju riješiti probleme sa kojima se susreću.

Nemajući valjanih protuargumenata, SDA kojoj je SDP oduzela najveći broj mjesta u vlasti, krenula je u ofanzivu. Neki analitičari tvrde da su i zakašnjeli akceptni nalozi i potraživanja po starim ugovorima, koja svakodnevno pristižu novoj vlasti zapravo predizborni obračun SDA pre novembarske opšte izbore. Princip je vrlo jednostavan: SDA vlast je poslovala sa SDA firmama na osnovu internih, stranačko-rodbinskih dogovora, a sada se nenaplaćena dugovanja adresiraju na adresu nove vlasti kao način onesposobljavanja njihovog rada i eventualnog povratka vlasti u svoje ruke. Neki od zatečenih problema, tvrde sami SDPovci, zaista jesu objektivni poput sporog punjenja budžeta, ali gdje naći opravdanje za činjenicu da nekoj maloj opštini treba desetine službenih automobila, da su krediti podizani bez odobrenja, da se ne zna u šta su pare utrošene ili da su sredstva iz budžetske stavke "reprezentacija" predvidjena za godinu dana utrošena za nepuna četiri mjeseca? U kahvi i rahatlokumu!

Rubina ČENGIĆ (AIM, Sarajevo)