DVIJE TACKE NA “E”

Kako god se zavrsio skandal s “podmicivanjem” lidera najjace partije Albanaca u Makedoniji, postojace dvije verzije slucaja – ni nalik jedna na drugu

AIM Skopje,25.02.2000

Opozicioni nedjeljnik “Start” objavio je pocetkom februara senzacionalnu tvrdnju da je lideru Demokratske partije Albanaca Arbenu Xhaferiu americka firma Brown & Ruth pred Novu godinu preko jednog bankovnog racuna u Tirani uplatila milion maraka.Stvar se mnogima ucinila vjerovatnom s obzirom da je clanak potpisala novinarka koja je u vrijeme prethodne vlasti preedvodjene Socijaldemokratskog saveza vazila za pesnicu makedonskog novinarstva a bila je i na glasu po umjesnosti da policijskim dosijeima. Zato, mnogi su povjerovali da je”najbolji DETEKTIV medju novinarima i obrnuto” ponovo u posjedu nekih zanimljivih policijskih saznanja. Prozvanom Arbenu Xhaferiu trebalo je nekoliko dana da prihvati izazov pa da kaze: “Ta gospodja bezocno laze!” Za njeno pisanje rekao je da je proizvod jedne “histericne glave”. Ustvrdio je da posjeduje samo jedan jedini ziro-racun i to kao poslanik u makedonskom Sobranju. Ipak nelagoda je ostala; narocito zbog teze iznesene u tekstu da je Xhaferi placen za logisticke, obavjestajne ili neke druge usluge u vrijeme kosovske krize, na koncu, za “razbijanje Makedonije”. Dio javnosti koji za sva zla ove zemlje optuzuje Xhaferia dosao je na svoje. Nema tog demantija koji ce je razuvjeriti. Argumentacija koja je ponudjena bila je, blago receno, mrsava. Autorica nije rekla malo teskih rijeci adresiranih zapadnim diplomatima u Skoplju pa i vrhovima svjetske politike. To ce Xhaferi znalacki iskoristiti da bi uzvratio udarac: “Ovo nije optuzba protiv mene, ovo je optuzba protiv Amerike! Zeli se reci makedonskom narodu: bjezite od Amerike – Amerika je zlo!” I, umjesto da pruzi nove dokaze, “Start” je u narednom broju prkosno pozvao lidera DPA da ih tuzi pa da mu na sudu predoce dokaze. Xhaferi nije iskljucio mogucnost da ce tuziti nedjeljnik ali nema osobitu vjeru u makedonsko sudstvo.Tu negdje novinari su iznudili jednu koktel-izjavu drzavnog javnog tuzioca koji je najavio da ce se njegovi podredjeni zainteresovati za slucaj. Dan-dva kasnije, zamjenik javnog tuzioca u Skoplju u cijoj nadleznosti je pracenje pisanja novina objavio je da istrazivanje “slucaja” zaista pocinje: bice prikupljene relevantne izjave, drugi materijal. Jer, na kraju krajeva, optuzba je teska – bezmalo, izdaja zemlje. Namjerno ili slucajno, javni tuzilac Stavre Djikov nalazi se ovih dana u Tirani te su sumnjicavi istrazivaci “slucaja” pohitali sa zakljuckom da se posjeta odnosi na prikupljanje relevantnih cinjenica.

Za svo to vrijeme firma Brown & Ruth suti. Uzalud su reporteri opsjedali njene sluzbenike u sjedistu za jugoistok Evrope u Kumanovu Najprije stidljivo, onda sve glasnije, dnevni list na albanskom jeziku “Fakti” ustvrdio je da je kompanija Brown & Ruth uplatila sporni milion maraka imenjaku lidera najjace partije Albanaca u Makedoniji, no biznismenu iz Tirane. Ali, zasto bi kolege iz makedonskih medija vjerovale listu na albanskom na rijec!? Opozicioni “Utrinski vesnik” dao se na potragu za “misterioznim” primaocem zlosretnog miliona: rezultat: kolege iz Tirane nisu se mogle sjetiti niti jednog albanskog biznismena koji bi bio imenjak politicara iz Makedonije?! A “Start” je najzad izasao s necim konkretnim: objavio je broj racuna u tiranskoj Alfa-credit-Bank, ime platise (Brown & Ruth) te ime primaoca (Arben Xhaferi). Onako, “u cetiri oka” “Start” je povjerio svojim citaocima bizarnu epizodu: direktora nedjeljnika posjetio je stanoviti g. Robert Elis, direktor filijale iz Kumanova da bi mu rekao, kao “direktor direktoru”, da je njegova firma uplatila milion biznismenu iz Tirane. Americki gospodin odbio je pruziti “kolegi direktoru” podatke, kako bi se redakcija mogla povezati s pomenutom osobom.

Sama americka kompanija raspalila je mastu najprije kumanovske a zatim i skopske “carsije”. Prvo se suskalo da se radi o gradjevinsko-transportnoj firmi koja je prije dvije godine otvorila filijalu u Kumanovu. Logikom “naknadne pameti” neki mediji tvrde ovih dana da je “tajnovita” americka firma bila prethodnica kosovske krize kao sto se ranije, vele, pojavljivala kao prethodnica dolaska NATO-snaga, tacnije Amerikanaca, u Bosnu. U vrijeme operacije NATO-a zaposljavajuci lokalno osoblje za nesto atraktivnije plate od lokalnih, , kazu, uspjela je “usisati” dio nabujalog anti-NATO-raspolozenja u gradu. S dosta sigurnosti se moze reci da Brown & Ruth u zamrlu kumanovsku privredu “ubrizga” finansijsku injekciju od bar milion dolara mjesecno. Proslog ljeta, kad je KFOR vec uveliko bio na Kosovu, makedonske kamiondzije zalile su se (njihov protest je bio glasan) da im Brown & Ruth uzima posao kao nelojalna konkurencija a da pri tome ne podlijeze nikakvim provjerama makedonskih policijskih i carinskih organa prevozeci robu na Kosovo. Tek posljednjih dana procurile su informacije da se radi o firmi bliskoj americkom Pentagonu koja obavlja gradjevinske, transportne, neki misle i neke “druge radove”. Svoju sumnju grade na argumentu geo-strateskog polozaja grada na sjeveru Makedonije, samo pet kilometara od granice prema SR Jugoslaviji. Na svojoj prvoj pres-konferenciji novi komandant logistike KFOR-a u Makedoniji, americki general John Dayermont sa svojim objasnjenjem: “Znam da preduzece Brown & Ruth zakljucuje aranzmane s americkom vojskom. To je tradicionalna uloga te kompanije, to je bila praksa ne samo na Kosovu i u Makedoniji nego je tako radjeno i u Bosni i Hrvatskoj”.

Malo-pomalo, mediji na albanskom izgradili su sliku o Arbenu Xhaferiu, biznismenu iz Tirane. Tvrde da se radi o poslovnom covjeku u usponu, 40-godisnjaku koji se zaista bavi gradjevinskim i transportnim poslovima. Neke novine na makedonskom, pak, upustile su se u jezikoslovno tumacenje razlike izmedju imena lidera DPA i biznismena iz Tirane. Razlika je, ispada, u dvjema tackama na slovu “e” u imenu koje se, u jednom slucaju, izgovara na jedan, u drugom slucaju, na drugi nacin; brzopleta, senzacije zeljna novinarka, to ocigledno nije mogla (ili htjela) znati.

Mada se u prvom trenutku ocekivalo, politicke partije iz opozicije nisu cijelu pricu prihvatile “zdravo za gotovo”. Nisu se upustile u polemiku s liderom partije koja koalicira u vladi niti su istoj toj vladi spocitavali kolaboraciju s “covjekom koji razbija Makedoniju”. Sam Arben Xhaferi, ne bez rezignacije, u jednom intervjuu, odgovarajuci na pitanje, otkud kod njega toliko nepovjerenje prema sudskoj vlasti u zemlji, izreci ce nesumnjivo, politicku ocjenu: “Svi slicni sudski procesi zavrsili su nesretno, bez jasne osude lazi. Nece biti istinske kazne za konkretan slucaj kad se novinar sluzi insceniranim lazima. Javni tuzilac najprije treba prikupiti cinjenice od novinarke koja ih, razumje se, nema. Zato, tuzilac ce morati pokrenuti tuzbu protiv nje. Ja cu naci nacin kako da se odbranim. Protiv mene se svakodnevbno pletu lazi i, ako ih sve moram demantovati, bice mi potreban citav kabinet da ih demantujem.” Lider DPA nagovjestava da ce “aferu” istjerati do kraja ali, kao mnogo vaznije, napominje: “Niko me ne moze iz politike otjerati NEPOLITICKIM sredstvima!”

AIM Skopje

ZELJKO BAJIC